Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA

1. Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie

2. Dane INFORMACYJNE • Publiczne Gimnazjum nr 9 im. Rodziny Lutosławskich w Łomży • ID szkoły: 96/60 • Kompetencja: matematyczno – przyrodnicza • Temat projektowy: Cząsteczkowa budowa materii • Semestr II rok szkolny 2009/2010

3. SPIS TREŚCI • CHEMICY I ICH ODKRYCIA • BUDOWA MATERII • DOWODY ZIARNISTEJ BUDOWY MATERII • SPOSOBY ROZDZIELANIA MIESZANIN • OBJĘTOŚĆ, MASA, GĘSTOŚĆ • WODA – H2O • BUDOWA ZIEMI • BUDOWA MIKROSKOPU • TWÓRCY PREZENTACJI

4. Chemicy i ich odkrycia Demokryt John Dalton Joseph John Thomson Ernest Rutherford Dymitrij Mendelejew

5. Demokryt Demokryt (460 – 370 p.n.e.) – grecki filozof, który wprowadził pojęcie atomu. Przedstawił hipotezę, że świat jest zbudowany z atomów, czyli drobnych, niepodzielnych cząstek materii.

6. John Dalton • John Dalton (1766 – 1844) brytyjski nauczyciel chemii i fizyki, który wprowadził do nowoczesnej chemii hipotezę Demokryta. Do podstawowych założeń jego atomowej teorii budowy materii zalicza się następujące tezy: • Atom jest najmniejszą częścią pierwiastka chemicznego. • Atomy danego pierwiastka są jednakowe. • Atomy różnych pierwiastków mają różne właściwości fizyczne i chemiczne. • Atomy mogą się ze sobą łączyć i tworzyć cząsteczki. • Atomy są bardzo małe.

7. Joseph John Thomson Joseph John Thomson (1856–1940) fizyk, badający wyładowania elektryczne w rozrzedzonych gazach, odkrył istnienie cząstek ujemnych, które są mniejsze od atomu. Był twórcą pierwszego modelu atomu: „Atom to ciągły ładunek dodatni, w którym tkwią punktowe ładunki ujemne”.

8. Ernest Rutherford Ernest Rutherford (1871 – 1937) – jeden z najwybitniejszych filozofów angielskich. W trakcie badań nad promieniotwórczością odkrył promieniowanie  i . Przeprowadził pierwszą sztuczną przemianę azotu w tlen. Dzięki temu odkrył istnienie protonów. Jako pierwszy potwierdził doświadczalnie istnienie jądra atomowego. W czasie I wojny światowej opracował metodę wykrywania niemieckich łodzi podwodnych.

9. Dymitrij Mendelejew Dymitrij Mendelejew (1834 – 1907) – rosyjski chemik. W 1869 roku przedstawił w Rosyjskim Towarzystwie Chemicznym w Petersburgu układ okresowy pierwiastków. Pogrupował pierwiastki według wzrastającej masy atomowej.

10. Dowody ziarnistej budowy materii Definicja dyfuzji Dyfuzja denaturatu z wodą Dyfuzja atramentu z wodą Dyfuzja manganianu potasu w wodzie Ruchy Browna

11. Definicja dyfuzji Samoistne rozprzestrzenienie się drobin jednej substancji między drobinami drugiej substancji.

12. Dyfuzja denaturatu z wodą Połączyliśmy 100 ml denaturatu ze100 ml wody. Po zmieszaniu substancji ze sobą ich objętość się zmniejszyła. W przestrzenie między cząsteczkami jednej substancji wpadły cząsteczki drugiej substancji.

13. Dyfuzja atramentu w wodzie Do wody dodaliśmy kroplę atramentu. Atrament samoistnie rozprzestrzenił się w wodzie. Woda zabarwiła się na czerwono.

14. Dyfuzja manganianu potasu w wodzie Do probówki z wodą wsypaliśmy manganian potasu, który powoli rozpuścił się w wodzie, zabarwiając ją na kolor fioletowy.

15. Ruchy Browna Brown zaobserwował jak pyłek przyczepiony do kropli wody obserwowanej pod mikroskopem cały czas drga. Po latach wytłumaczono to zjawisko posługując się cząsteczkową budową materii w następujący sposób: pyłek jest ciągle uderzany przez stale poruszające się cząsteczki wody, dlatego obserwujemy drgania pyłku.

16. Przykłady pozytywnej dyfuzji - czujemy zapach kwiatów,- czujemy zapach perfum, - możemy oddychać, - parzymy herbatę,- możemy farbować ubrania. Przykłady dyfuzji negatywnej:- rozprzestrzenianie się odpadów radioaktywnych,- rozprzestrzenianie się chorób,- zatrucia gazem,- zatrucia dymem,- kwaśne deszcze.

17. Przykład dyfuzji w życiu codziennym: - mieszanie się cząsteczek cukru z cząsteczkami herbaty.- mieszanie się cząsteczek płynu do mycia naczyń z cząsteczkami wody.Przykład dyfuzji w ciałach stałych:- mieszanie się cząsteczek ołowiu z cząsteczkami złota.Przykład dyfuzji w cieczach:- mieszanie się cząsteczek herbaty z cząsteczkami wody.Przykłady dyfuzji w gazach:- mieszanie się cząsteczek perfumy z cząsteczkami powietrza.

18. BUDOWA MATERII

19. Materia Substancje Mieszaniny Proste Jednorodne Niejednorodne Złożone Związki chemiczne Pierwiastki Metale Niemetale

20. Pierwiastki Pierwiastek chemiczny składa się z atomów o tej samej liczbie protonów w jądrze, czyli o takiej samej liczbie atomowej. Jest to substancja, której nie da się rozłożyć na inne za pomocą metod chemicznych. Jądra o tej samej liczbie protonów mogą jednak różnić się liczbą neutronów. I wtedy mówimy o różnych izotopach (nuklidach) danego pierwiastka.

21. Ołów Metale żelazo ołów miedź

22. Niemetale Siarka rodzima Fosfor biały , czerwony , fioletowy i czarny. Jod krystaliczny

23. Związki chemiczne woda Tlenek węgla ( IV ) białko

24. Mieszaniny jednorodne powietrze, woda morska

25. Mieszaniny niejednorodne płatki z mlekiem woda z olejem

26. Sposoby rozdzielenia mieszanin jednorodnych • Krystalizacja • Destylacja • Chromatografia

27. Krystalizacja Krystalizacja to proces wydzielania się i wzrostu kryształu z substancji na przykład w skutek odparowania wody. Krystalizację stosuje się do oczyszczania substancji, wydzielania substancji z mieszanin lub rozdzielania mieszanin na składniki i do otrzymywania monokryształów. Zdjęcie Internet

28. Destylacja Destylacja to rozdzielanie ciekłej mieszaniny związków chemicznych przez odparowanie a następnie skroplenie jej składników. Stosuje się ją w celu wyizolowania lub oczyszczenia jednego lub więcej związków składowych. Główny produkt destylacji – czyli skroplona ciecz nazywana jest destylatem. Pozostałość po destylacji nazywana jest cieczą wyczerpaną.

29. Destylacja

30. Chromatografia Chromatografia jest metodą rozdzielania mieszanin wieloskładnikowych, które zawierają substancje o zbliżonych właściwościach. Rozdzielanie składników polega na wykorzystaniu różnic w szybkości wędrówki składników w pewnym ośrodku /np. bibule/. Zdjęcie Internet

31. Sposoby rozdzielania mieszanin niejednorodnych • Dekantacja • Metody mechaniczne (sitko, kraty, magnez) • Sączenie • Za pomocą rozdzielacza

32. Dekantacja Dekantacja – zlewanie cieczy znad osadu, który zalega na jego dnie. Dekantacja wykonywana jest dla skrócenia czasu trwania procesu filtracji fazy stałej w celu jej dalszego wykorzystania, lub też odwrotnie – dla wstępnego oczyszczenia fazy ciekłej. Czynności dekantacji dokonuje się na mieszaninie odstanej, poprzez ostrożne pochylanie naczynia tak, aby nadmiar cieczy wypływał jak najspokojniej, a ciecz, która jeszcze nie wypłynęła, wykonywała w naczyniu jak najmniejszy ruch.

33. Dekantacja

34. Wykorzystanie magnesu Mąka wraz z opiłkami żelaza tworzy mieszaninę niejednorodną. Najlepszym sposobem na rozdzielenie poszczególnych składników tej mieszaniny jest wykorzystanie magnezu. Magnez przyciąga opiłki żelaza, pozostawiając mąkę. W ten oto prosty sposób rozdzieliliśmy składniki mieszaniny.

35. Sączenie Sączenie to rodzaj filtracji z użyciem lejka z papierowym sączkiem lub lejka Buchnera. Sączenie przeprowadza się: aby wyodrębnić z mieszaniny stały produkt, który zostaje na sączku lub lejku w formie osadu, aby pozbyć się z roztworu niepożądanego osadu lub zawiesiny, aby wyodrębnić, wysuszyć i odważyć osad w ramach prowadzenia chemicznej analizy ilościowej metodą wagową

36. Sączenie

37. Użycie rozdzielacza Zastosowanie rozdzielacza jest możliwe, gdy dwie ciecze nie mieszają się ze sobą, lecz tworzą mieszaninę ciekłą niejednorodną o wyraźnej granicy pomiędzy jej składnikami. Przy otwartym kraniku rozdzielana ciecz o większej gęstości spływa do zlewki. Kranik należy zamknąć, gry ,,zbliży się’’ do niego granica warstw cieczy. Ciecz o mniejszej gęstości pozostanie w rozdzielaczu. Tym sposobem można rozdzielić wodę z olejem.

38. Użycie rozdzielacza

39. OBJĘTOŚĆMASAGĘSTOŚĆ

40. Pole figur

41. Objętość brył

42. Masa, gęstość, objętość Wzór na gęstość:  = m/v Wzór na masę: m = V Wzór na objętość: V = m/ gdzie: m – masa, V – objętość,  - gęstość.

43. Zadania Zad 1 Oblicz objętość sześcianu o krawędzi 1 dm. V = a3 V = 1dm 1dm  1dm V = 1dm3 1dm

44. Zadania Zad 2 Oblicz objętość walca o wysokości 7cm i średnicy podstawy 40 mm. d = 40mm = 4cm, r = d:2=2cm V = r2H V = 3,14  (2cm)2  7cm V = 87,92 cm3

45. Zadania Zad 3 Oblicz objętość jednej kulki, mając do dyspozycji cylinder miarowy, 20 jednakowych kulek i wodę. Nalewamy do cylindra miarowego 100ml wody i wsypujemy 10 kulek. Poziom wody zwiększył się do 124ml. Oznacza to, że objętość 10 kulek wynosi 24 ml, a jednej kulki 24:10, czyli 2,4 ml. Tego typu działania stosujemy obliczając objętość obiektów o kształtach nieregularnych, ale jednakowej objętości.

46. Zadania Zad.4 Jaka jest objętość substancji jeśli jest jej 550 g, a jej gęstość wynosi 110 g/cm3? V = m/ V = 550g/110g/cm3 V = 5cm3

47. Jednostki objętości • mm3 • cm3 • dm3 • m3 • km3 • l

48. Woda H2O

49. Woda składa się z 2 atomów wodoru i 1 cząsteczki tlenu. W cząsteczce wody występują także wiązania kowalencyjne spolaryzowane. Atom tlenu ma więcej elektronów walencyjnych, dlatego od strony tlenu gromadzi się ładunek ujemny. Od strony wodoru gromadzi się ładunek dodatni z powodu ładunku protonu w jądrze. Mówimy, że cząsteczka wody jest diplomem (ma dwa pola). woda H H O

50. Trzy stany skupienia wodyi procesy z nimi związane Parowanie Sublimacja Skraplanie Resublimacja Krzepnięcie Topnienie