Adaptowanie tekstów literackich do celów nauczania języka obcego.

1. Adaptowanie tekstów literackich do celów nauczania języka obcego.

2. Aby rozwijać wszystkie sprawności językowe nie powinno się zaniedbywać czytania tekstów. Zachęcić można uczniów do czytania tekstów odpowiednio dobranym ćwiczeniom wykonywanym przed przystąpieniem do pracy z tekstem. Powinny to być ćwiczenia, które rozbudzają chęć zapoznania się z treścią wybranego tekstu, a następnie tworzą możliwość porównania oczekiwań i snutych przewidywań odnośnie tekstu z jego autentyczną treścią.

3. Czasopisma i magazyny są bogatym źródłem, z którego zawsze można czerpać by uczynić lekcję atrakcyjniejszą i ciekawszą. Ważne jest również to, że czasopisma stwarzają możliwość uczenia wszystkich umiejętności językowych : czytania, mówienia, słuchania i pisania. Poza tym, uczniowie mają też sposobność ćwiczenia różnych struktur gramatycznych i uczą się słownictwa w kontekście.

4. Jeśli decydujemy się na wykorzystanie czasopism na lekcjach, powinniśmy to robić od samego początku. Na poziomie elementarnym uczniowie mogą uczyć się języka z obrazków, fotografii i tytułów artykułów, a potem stopniowo na bardziej zaawansowanym poziomie mogą zmagać się z dłuższymi i trudniejszymi tekstami. Przynosząc czasopisma do klasy należy pamiętać, że nie są to podręczniki przygotowane odpowiednio pod względem gramatycznym i leksykalnym do poziomu ucznia, ale materiał, który należy dostosować do uczniów.

5. Może być to dobry wstęp do założenia małej biblioteczki w pracowni, która będzie wspaniałym źródłem różnego rodzaju materiałów wykorzystywanych za każdym razem kiedy są one potrzebne. Sam wybór artykułów lub innych materiałów może należeć także do uczniów. W ten sposób poznajemy ich ulubione tematy i zainteresowania.

6. W czasopiśmie znajdujemy moc materiałów, które można wykorzystać z uczniami na lekcjach. Kolorowe zdjęcia przyciągną dzieci i młodzież. Sprowokują do mówienia, pobudzą wyobraźnię, mogą przezwyciężyć nieśmiałość i strach przed wypowiedzeniem się w języku obcym. Zdjęcia mogą być wykorzystane do wprowadzenia nowego słownictwa, lub przy okazji ćwiczenia umiejętności opowiadania/narracji, także ćwiczenia gramatycznego.

7. By oswoić uczniów z tekstem w języku obcym należy przyzwyczajać ich do materiałów innych niż w podręczniku od początku nauki języka obcego. W ten sposób uczymy jak radzić sobie z przeczytaniem krótkiej ulotki czy nawet napisu na wystawie sklepowej. Czasopisma bowiem zawierają oprócz tytułów i artykułów, prognozę pogody, reklamy, wiadomości sportowe, horoskop, przepisy, żarty, programy radiowe i telewizyjne, także krzyżówki czy historyjki obrazkowe. Tak bogaty materiał z odpowiednimi ćwiczeniami może zachęcić uczniów do sięgania samodzielnie po czasopismo .

8. Praca na lekcji z tekstem literackim posiada wiele zalet i jest wiele czynników przemawiających za stosowaniem ich jako materiału nauczania. Utwory literackie zawierają różnorodną tematykę, różnorodne problemy, które można omawiać, oceniać i interpretować, są kopalnią wiedzy o charakterze kulturoznawczym, realioznawczym o sposobie życia jego mieszkańców i ich problemach.

9. Postacie występujące w każdym utworze można charakteryzować, porównać, ponadto zastosowanie tekstów literackich na lekcji języka obcego dostarcza uczniom przeżyć estetycznych, oraz motywuje do pogłębiania znajomości języka. Teksty do pracy na lekcji powinny być starannie dobrane, tak aby umożliwiły komunikację wśród danej grupy uczniów. Oczywiście nie zawsze jest łatwo znaleźć taki tekst, który spełnia wszystkie wymagania. Dlatego pamiętać należy o tym, że teksty literackie posiadają dość specyficzną leksykę, frazeologię i nie powinno się ich stosować w nauczaniu i utrwalaniu gramatyki czy składni.

10. Czytanie w języku obcym, szczególnie dla dopiero rozpoczynających naukę, nie jest procesem łatwym, dlatego dostosowanie stopnia trudności i długości tekstu do możliwości odbiorców jest czynnikiem bardzo istotnym. Tematyka powinna być uczniom bliska, tak aby mogli zaktywizować i wykorzystać posiadaną już wiedzę i doświadczenia życiowe. Rodzaj tekstu często narzuca sposób jego dydaktyzacji, również grupa (a w szczególności jej wiek i stopień zaawansowania językowego), w której dane zajęcia mają być przeprowadzone warunkuje przygotowania do pracy na bazie danego utworu.

11. Najlepszym rozwiązaniem byłby więc wspólny z uczniami wybór tekstu do opracowania. Identyfikowanie się z danym zagadnieniem to bowiem duży przyczynek do wzrostu zainteresowania, a co za tym idzie motywacji do pracy z tekstem. Ciekawy, atrakcyjny dla młodzieży tekst sprawi, że na każdym etapie nauczania spełni on swoją, szeroko rozumianą rolę.

12. Zajęcia dydaktyczne przygotowane z wykorzystaniem tekstu literackiego mają i tę praktyczną zaletę, że można je wykorzystywać w sytuacji nagłego zastępstwa, gdy uczniowie nie są przygotowani do lekcji, w czasie „zielonej szkoły”, czy po prostu wtedy, gdy ich tematyka lub forma wyraźnie współgra z realizowanym aktualnie programem nauczania. Warto też wsłuchiwać się w potrzeby uczniów i widząc ich znużenie czy zniechęcenie do tradycyjnych „lekcji podręcznikowych”, zaproponować im od czasu do czasu pracę z tekstem literackim.

13. Rola tekstu literackiego w nauczaniu języków obcych wydaje się być o wiele większa. Przedstawienie treści danego dzieła i jego autora, spełnia bowiem swoją funkcję poznawczą i pozwala realizować istotny element każdego programu nauczania, jakim jest poznanie kraju, którego języka uczymy, jego geografii, gospodarki, kultury, realiów życia mieszkańców. Z pewnością znaczenie tekstów literackich w nauczaniu, wykracza poza te funkcje. Samo zapoznanie z dziełem literackim ( lub częściej jego fragmentem) może ucznia zachęcić do samodzielnej lektury tego lub innego utworu, czy poznania biografii autora.

14. Tekst literacki w nauczaniu języka obcego może pełnić także inne funkcje, również nie związane bezpośrednio z realizowaną tematyką zajęć. Przede wszystkim może służyć jako „podstawa do doskonalenia wszystkich sprawności językowych.” Wystarczy, że na postawie fragmentu tekstu (piosenki, wiersza, bajki, opowiadania...) nauczyciel przygotuje odpowiednie zestawy ćwiczeń, wykorzystujących bądź to treść utworu, bądź występujące tam struktury gramatyczne. Uczniowie odnosząc się do tekstu autentycznego pracują chętniej i są bardziej zainteresowani lekcją.

15. Niejako nie zauważają, że tak naprawdę wykonują, często przecież nie lubiane, ćwiczenia gramatyczne. Ważne dla uczniów jest i to, że praca z tekstem przeważnie wiąże się z otrzymywaniem materiałów dodatkowych, przygotowanych przez nauczyciela

16. Pozornie język literacki jest w coraz mniejszym stopniu obecny w podręcznikach języków obcych. Zaczęto zamieszczać teksty informacyjno – prasowe. Zmiany w nauczaniu języka obcego uwypukliły dominującą rolę zrozumienia wypowiedzi ustnej i ustnego na nią reagowania często kosztem zrozumienia tekstu czytanego i tworzenia wypowiedzi pisemnej.

17. Autorzy niektórych podręczników do nauki języka obcego nie zrezygnowali jednak z zamieszczania tekstów literackich, traktując je jako naturalny i oczywisty przejaw ekspresji językowej i niezbędne dopełnienie wszelkich dokumentów autentycznych, w tym tekstów prasowych. Koncepcja tych podręczników potwierdza, że odpowiednio dobrane teksty literackie można wprowadzać na różnych poziomach nauczania

18. W pracy z tekstem literackim ważne jest, by materiał był tekstem autentycznym. Tekst autentyczny jest najczęściej pomostem między uczniem a tym fragmentem rzeczywistości, który reprezentuje. Jak już wspomniałam tekst autentyczny reprezentuje określoną rzeczywistość pozajęzykową, dlatego należy pamiętać, że techniki pracy z tekstem powinny być tak dobrane, aby nie stracić głównego celu i aby uczeń był świadomy, do jakiego fragmentu rzeczywistości można przyporządkować dany tekst.

19. W pierwszym etapie pracy z tekstem autentycznym przydatne są różnego rodzaju pytania i informacje umożliwiające uczniowi identyfikację tekstu. Na tym etapie pracy zadaniem uczniów nie jest dokładne zrozumienie tekstu, lecz raczej zrozumienie, jaki był cel jego napisania. Nie można od ucznia wymagać, aby rozumiał wszystkie nowe słowa. Wychodząc od słów i zwrotów, które są im znane, powinni odgadywać znaczenie nowych pojęć.

20. Tłumaczenie nieznanych terminów będzie dla ucznia niepotrzebnym obciążeniem, ponieważ teksty autentyczne mają często specyficzne słownictwo, nieużywane w mowie codziennej. Uczeń powinien być świadomy tego, że nieznajomość wszystkich terminów nie oznacza niezrozumienia tekstu jako całości.

21. Korzystanie z autentycznych materiałów bez wątpienia uatrakcyjnia zajęcia. Atrakcyjność tych zajęć polega na tym, iż: • uczniowie mają do czynienia z żywym, prawdziwym, często niepoprawnym językiem, jakiego podręczniki nie pokazują. Język w podręcznikach jest zawsze poprawny i nie zawsze pokazuje prawdziwy sposób mówienia,

22. dzięki tekstom autentycznym uczniowie mają okazję poznać nie tylko język, ale i kulturę danego kraju, • ten sam materiał może być wykorzystywany wielokrotnie, do zrealizowania różnych celów dydaktycznych,

23. materiały autentyczne są doskonałym sposobem na przećwiczenie z uczniami różnego rodzaju czytania (czytanie pobieżne, czytanie szukające), • materiały autentyczne, a szczególnie gazety, książki, teksty piosenek pokazują uczniowi różnorodność stylów pisania, czego podręcznik zwykle nie jest w stanie zapewnić.

24. Zatem możliwości wykorzystania tekstów autentycznych są nieograniczone i zależą w dużej mierze od inwencji nauczyciela i ucznia. Ważne jest dla ucznia to, że nie uczy się tylko słów, czy zwrotów ale styka się z inną rzeczywistością. Spojrzenie na taki tekst pozwoli mu na przekroczenie pewnych granic, na zrozumienie innej społeczności naukowej. Czasami teksty autentyczne mogą okazać się zbyt trudne dla ucznia, ale to uczeń decyduje czy dany tekst jest autentyczny.

25. Nie ulega żadnej wątpliwości, że teksty autentyczne ze względu na swój niepowtarzalny charakter podnoszą atrakcyjność zajęć lekcyjnych., a także służą osiągnięciu określonego celu.

26. Bibliografia: Brzeziński J., Pozalekcyjne i pozaszkolne formy nauczania języków obcych, Warszawa 1966. Języki Obce w Szkole, CODN, Warszawa 2003,2004 Woźnicki T. / E. Zawadzka, Fazy procesu przyswajania języka obcego, Warszawa 1979.