Hst 4: De wereld indelen

1. Hst 4: De wereld indelen

2. Planning van vandaag • Terugblik • Uitleg paragraaf 4.1 • Zelfstandig werken Hst 4 • Nog vragen over hoofdstuk 1,2 of 3?? • Nog opdrachten waar je problemen mee hebt gehad?? • HOOFDSTUK 4 BELANGRIJKSTE VAN DIT BOEK!!! ERG THEORETISCH, DUS DOORBIJTEN!!! • TEVENS IS HET CSE THEMA!!!

3. Terugblik Hst 1,2 en 3 • Maquiladoras • Wie heeft er geprofiteerd? En wie niet? • Migranten naar de VS • Wilde vooruitgang • Goede verhalen gehoord • Stuk land gekocht • Mais verbouwen • Hele generatie ‘kwijt’ in een dorp  gemigreerd. • Aanpassingsproblemen in de VS/Canada • Verbeterde landbouwtechnieken. • Oplossing?!? • Investeren in het platteland! Dan hoeven ze niet weg, want ze willen eigenlijk helemaal niet weg. (Alleen omdat het slecht is) • OF werkgelegenheid creëren in Mexico.

4. Terugblik (2) • Zijn er nog vragen over hst 1 en hst 2 ? • Waar hebben we naar gekeken in hst 1? • Verkenning grensgebied Mexico-VS • Geschiedenis van Mexico (verdrag van Hidalgo, inflatie en deflatie) • Geschiedenis van VS (American dream) • El Paso – Ciudad Juárez (dubbelstad) • Kruispunt (arm ontmoet rijk) • Handelsblokken – tariefmuren • Economische integratie ladder • Geschiedenis EU en NAFTA • 10 jaar later, voor- en nadelen van de NAFTA

5. Terugblik (3) • Waar hebben we naar gekeken in hst 1? • Maquiladoras • Ontstaan maquiladoras • Internationale arbeidsverdeling • Centrum-periferie model • Verschuiving zuidwaarts ?!? • Getrapte migratie • Krottenwijken – oplossingen • Vestigingsgebieden - vertrekgebieden

6. Titelblad (blz 31) • Lees titelblad bladzijde 31 • Wat valt je op? Wat zijn belangrijke elementen in dit hoofdstuk? • Landen vergelijk • Overeenkomsten • Verschillen • Het gaat om patronen te herkennen • Patronen veranderen in de loop der tijd (door verschillende factoren). • Een patroon dat echt opvalt en een belangrijke rol speelt vandaag de dag is Globalisering: • Globalisering: Het voortschrijdende proces van internationale uitwisseling van geld, goederen en ideeën • Global shift: Verschuiving van het economisch zwaartepunt van AtlanticRimto Pacific Rim.

7. Etiket & meetlint • Deze paragraaf leer je welke indicatoren (aanwijzers) te gebruiken zijn voor het vergelijken van landen. • Economische indicatoren (vandaag) • Demografische indicatoren (volgende les) • Sociaal culturele indicatoren (volgende les) • Met indicatoren krijg je een (geografisch) beeld van hoe een land eruit ziet. Je kunt problemen beter waarnemen en zoeken naar een oplossing.

8. Geografisch beeld • Geografisch beeld is belangrijk. • Hierdoor kun je regio’s/landen goed vergelijken. • Om een goed beeld te schetsen moet je altijd kijken naar de volgende kenmerken: • Economische kenmerken • Politieke kenmerken • Fysische kenmerken • Sociaal-culturele kenmerken • (Demografische kenmerken) • Kenmerken noem je ook wel Dimensies! Elke dimensie staat voor een andere invalshoek. • Door een onderwerp vanuit verschillende invalshoeken te bestuderen, leg je problemen bloot (KERN VAN AK). • Vergelijken per land is 1 ding, maar wil je echt doordringen tot de essentie van het probleem moet je In-zoomen en Uit-zoomen. • Voorbeeld fig 4.1 (lezen) • Centrum – periferie • Tsjechië vroeger/nu? • Bohemen vroeger/nu? • Praag vroeger/nu?

9. Economische indicator • Wanneer is een land rijk/arm ? • Hoe bepaal je dit? • Hiervoor gebruik je criteria, waar moet je dan aan denken? • Een criteria is het BNP. • Wat is het BNP? • Bruto Nationaal Product • betreft alle inkomsten door iedereen met eenzelfde nationaliteit. • Is een absolute waarde [pot geld, zoveel inwoners] • BNP per hoofd OF BNP per inwoner • betreft alle inkomsten door iedereen met eenzelfde nationaliteit en geeft een gemiddelde weer. • Is een relatieve waarde [gemiddelde] • BNP/hoofd werkt voor vergelijkingen beter dan BNP. • Voorbeeld Koeweit.

10. Economische kenmerken en criteria • Productie • Verdienste • Werk • Deze economische kenmerken zijn statistieken! • Er zijn kleine leugens, grote leugens en er zijn statistieken! • Gegevens uit ontwikkelingslanden moet je met een korrel zout nemen, waarom? • Slechte meetmethodes • Laat een te rooskleurig beeld zien • Laat een slechter beeld zien

11. Meest gebruikte indicator: Nationaal inkomen per hoofd • Totaaltelling van alle inkomens die in een jaar in een land worden verdiend. • Nationaal inkomen kun je op 3 manieren berekenen: • Alle inkomens die in 1 jaar worden verdiend bij elkaar op te tellen • Als totaaltelling van alle toegevoegde waarde • Als totaaltelling van alle bestedingen in een land. • Hiermee samenhangend is het Bruto Nationaal Product (BNP): Totale productie van economische goederen, ook diensten, in de loop van 1 jaar, uitgedrukt in geld. • Duidelijk onderscheid tussen nationaal inkomen en BNP is er niet! MAAR BNP wordt in de praktijk veel meer gebruikt. • Verschil tussen BNP / BBP? • BBP/hoofd: Bruto binnenlands product • betreft alle inkomsten binnen de staatsgrenzen van een land • BNP/hoofd: Bruto nationaal product • betreft alle inkomsten door iedereen met eenzelfde nationaliteit.

12. Kritiek op het BNP/hoofd • Vaststellen BNP in ontwikkelingslanden is moeilijk, omdat grote delen van de economie uit zelfvoorzienende bestaansmiddelen bestaat (niet meetbaar en registrerende overheid minder efficiënt). • Wisselkoersen van valuta (variëren van dag tot dag) • Vb: Zimbawaanse dollar  dollar (vergelijken word lastig) • BNP/hoofd gaat om gemiddelde (Vb: Koeweit), geeft geen goed beeld van de werkelijke situatie • Verschil in koopkracht (Vb: betaal je hier op het terras voor een Coca Cola 2 euro, in Marokko is dit 0,30 euro). • Koopkracht  denkbeeldig boodschappenmandje of MacDonalds (Hamburgerindex).

13. HumanDevelopment Index (HDI) • Door de vele kritieken op BNP/hoofd bedacht men een nieuw meetsysteem: • HumanDevelopment Index (HDI) • HDI gaat uit van 3 variablen: • Hoeveel verdient de bevolking gemiddeld (BNP/hoofd)? • Hoe oud worden de mensen gemiddeld? • Hoeveel mensen hebben leren lezen en schrijven? • HDI geeft veel duidelijker weer hoe ontwikkeld een land is? Met andere woorden of een land rijk of arm is.

14. HDI en ontwikkeling • Bedenk wat de hoogte van HDI te maken heeft met de economische sectoren?

15. Sectoren • Beroepsbevolking: Alle mensen tussen de 15 en 65 jaar. • 1e sector: percentage beroepsbevolking in de landbouw hoog = land vaak arm (en visa versa) • 2e sector: percentage beroepsbevolking hoog? Dan vaak (Dus niet altijd) opkomende landen (Semi periferie) • 3e sector: percentage beroepsbevolking hoog, rijk ontwikkeld land OF dienstensector als vluchtsector (arme landen) • Onderscheid tussen formele en informele sector

16. Demografische kenmerken en criteria • Demografie: Wetenschap naar aantallen van de bevolking en de veranderingen daarin. • Bevolkingsspreiding en bevolkingsdichtheid geen goede indicatoren om te kijken of een land rijk/arm is. • Een element die wel iets zegt over ontwikkeling is: • Bevolkingsgroei (natuurlijke en sociale groei) • Je kunt veel afleiden uit bevolkingsgroei, met name geboorte- en sterftecijfers zeggen veel.

17. Leeftijdsopbouw  Leeftijdsgrafieken Bevolkingspiramide -------- Uimodel Jonge snelgroeiende bevolking Bevolkingsomvang neemt afGroene druk groot Grijze druk groot Stagnerende bevolkingsgroei

18. Sociaal-culturele kenmerken en criteria • Groen druk: Veel investeren in opvoeding, onderwijs en werk • Grijze druk: Veel investeren in bejaardenzorg, gezondheidszorg en pensioenuitkeringen. • Demografische druk: Optelsom van groene en grijze druk • Taal en godsdienst • Godsdienst is van invloed hoe een land ingericht wordt. • Wanneer land rijk/arm? • Kijk naar Analfabetisme in het land.

19. Voor nu: • Nakijken Hst 3 • Zelfstandig werken Hst 4 (p4.1)