Ontwerpgericht onderzoek als onderzoeksstrategie

1. Ontwerpgericht onderzoek als onderzoeksstrategie • Politieacademie19 maart 2012 • Daan AndriessenHogeschoolInholland

2. Mijn biografie • 1990 Bestuurskunde VU • 2003 Promotie “De waarde van kennis” Nyenrode • 2003 - heden lector “Intellectual capital” hogeschool Inholland • 2006 – heden Moderator Community of Practice “Design Science Research Group” • 2009 – 2011 Lid presidium Forum voor praktijkgericht onderzoek • 2010 voorzitter Gedragscode Praktijkgericht Onderzoek voor het HBO

3. Zes onderzoeksfuncties van een probleemstelling Bron: Oost & Markenhof, 2002

4. Verklarende kennis is beperkt Academy of Management Journal 2006, Vol. 49, No. 2, 305–325.

5. Ontwerpkennis als aanvulling op beperkingen verklarende kennis • Verklarende kennis • Het een wordt mogelijk veroorzaakt door het ander (causaal) • Doorvoor is een statistische waarschijnlijkheid • Omstandigheden waaronder dit waar is worden zelden onderzocht • Onafhankelijke variabele is vaak niet direct beïnvloedbaar • Ontwerp kennis • Het ene heeft als doel het andere te veroorzaken (finaal) • Vanwege “mechanismen” (die niet altijd optreden) • Omstandigheden waaronder dit waar is zijn de kern van het onderzoek • Onafhankelijke variabele is een handeling

6. Ontwerponderzoek levert ontwerpstellingen • “Als je O wilt bereiken in situatie C doe dan zoiets als I want dat zet M in gang” • CIMO logica (Denyer et al., 2008): • Context • Interventie • Mechanisme • Outcome In een bewustwordingsworkshop over generatieleren Geef directe feedback op gedrag vanuit de kenmerken van hun generatie Zelfreflectie Inzicht bij deelnemers dat zij ook kenmerken vertonen van hun generatie

7. KENNISSTROOM KENNIS MOBILISEREN KENNIS ONTWIKKELEN PRAKTIJKSTROOM Casus PROBLEMEN OPLOSSEN LEREN

8. KENNISSTROOM Casus 1 Praktijksituatie PRAKTIJKSTROOM

9. Praktijksituatie 1996: GVB ‘out of control’ • Joost Kampen ontdekt als extern adviseur bij GVB dat geen enkele veranderstrategie werkt. • Er is sprake van non-responsiviteit: “Iedereen werkt gewoon door alsof er niets gebeurd is” • Sociale netwerken zijn gericht op emoties, sentimenten en overleven • Geen bereidheid tot leren • Grenzeloos gedrag (Kampen, 2011)

10. KENNISSTROOM 1.THEORIE 2.ONDERZOEKS-AGENDA Theoretisch kader Kennis-probleem Casus 1 Praktijksituatie 4.DIAGNOSE Praktijk-probleem PRAKTIJKSTROOM

11. De Schaduwkant van Organisaties

12. Oorzaken • Symptomen • Effecten De Schaduwkant van Organisaties

13. Symptomen: • Gevoelens van boosheid, miskenning en onveiligheid • Cynisme • Mopperen uit onvermogen • Laag commitment aan organisatie • Terugtrekken in het werk en solisme • ‘Wij’ vs. ‘Zij’ denken • Ja zeggen nee doen • Eigen interpretatie aan taakinvulling die afwijkt van organisatiedoelen • Ontwijken van verantwoordelijkheid • Sabotage en wraak

14. Effecten: • Geen enkele verandering werkt • Huishoudelijke processen ‘rammelen’ en zijn niet op orde te krijgen (roosterfouten, boekhouding). • Plannen ‘sterven op de drempel’: iedereen weet dat en vertrouwt daar ook op. • Wantrouwen • Moedeloze sfeer • Onvermogen om de volgende uitdaging aan te kunnen • Laag leervermogen • Lage kwaliteit van product • Slecht imago en negatieve pers • Dalende instroom

15. Oorzaken: Onverwerkte fusies Veel veranderingen achter elkaar Reorganisaties die niet zijn afgemaakt of die zijn mislukt ‘Organisationalinjustice’ ‘Management byfear’ Schaalvergroting en verlies contact bestuur met werkvloer Sturen op extrinsieke motivatie Narcistisch leiderschap Managers die hun plek niet innemen of emotioneel niet beschikbaar zijn Verwaarlozing

16. Herkenning: gedrag (1)selectie uit onderzoeksliteratuur • Gedrag uit onvermogen en achterstand • Korte concentratie • Gering vermogen tot oordelen, geen zelfreflectie • Directe reactie op prikkels • Volgen van impulsen • Geringe frustratietolerantie • Ontladen van emoties • Starheid van afweer • Redelijkheid zoek • Wantrouwen • Ervaringen beklijven niet (Kampen, 2011)

17. Herkenning gedrag (2)selectie uit onderzoeksliteratuur • Overontwikkeld ‘slim’ gedrag • Uitspelen van volwassenen • Volwassenen kunnen ‘peilen’ • Geringe betrouwbaarheid • Liegen • Berekenende of schijn-aanpassing • Onder schuld uitkomen, ermee weg komen • Uitlokken rotzooi • Bondgenoten vinden • Absurde veeleisendheid (Kampen, 2011)

18. Leidinggeven is net als opvoeden(Gebaseerd op opvoedingsstijlen Slot e.a.) Veel controle en toezicht autoritair autoritief Veel geborgenheid enondersteuning weinig geborgenheid enondersteuning afwezig permissief Weinig controle en toezicht

19. Oorzaken van verwaarlozing POTENTIEELVERWAAR-LOZEND VERWAAR-LOZEND POTENTIEELVERWAAR-LOZEND Veel controle en toezicht autoritair autoritief Veel geborgenheid enondersteuning weinig geborgenheid enondersteuning afwezig permissief Weinig controle en toezicht

20. KENNISSTROOM 1.THEORIE 2.ONDERZOEKS-AGENDA 3. (HER) ONTWERPEN Theoretisch kader Kennis-probleem Concept oplossing Casus 1 Praktijksituatie 4.DIAGNOSE Praktijk-probleem PRAKTIJKSTROOM

21. Ontwerp voor een herstelstrategie Onthullengedrag, patronen, verschillende lagen Anders doenin functionele rollen, nabij, directief Confronterenmet wat normaal is Aansluitenhier en nu, zoals het is (Kampen, 2011)

22. Leidinggevenden in positie brengen Veel controle en toezicht autoritair autoritief Herstelstijl: risico van schijnaanpassing Genezendestijlmitsgedifferentieerdtoegepast Veel geborgenheid enondersteuning weinig geborgenheid enondersteuning afwezig permissief Inherent verwaarlozend Risico van verwennende verwaarlozing Weinig controle en toezicht

23. KENNISSTROOM 1.THEORIE 2.ONDERZOEKS-AGENDA 3. (HER) ONTWERPEN 9.REFLECTIE Theoretisch kader Kennis-probleem Concept oplossing Successen & verbeteringen Casus 1 Praktijksituatie 4.DIAGNOSE 5.ACTIE PLANNING 6.IMPLEMEN-TATIE 7.EVALUATIE 8.VASTSTELLEN VAN LEREN Praktijk-probleem Specifieke oplossing Vastgelegde ervaringen Effecten van acties Bevindingen PRAKTIJKSTROOM

24. KENNISSTROOM 1.THEORIE 2.ONDERZOEKS-AGENDA 3. (HER) ONTWERPEN 9.REFLECTIE 10.KENNIS ONTWIKKELING Theoretisch kader Kennis-probleem Concept oplossing Successen & verbeteringen Ontwerpkennis Casus n Casus 2 Casus 1 Agenda van de opdrachtgever 4.DIAGNOSE 5.ACTIE PLANNING 6.IMPLEMEN-TATIE 7.EVALUATIE 8.VASTSTELLEN VAN LEREN Praktijk-probleem Specifieke oplossing Vastgelegde ervaringen Effecten van acties Bevindingen PRAKTIJKSTROOM

25. Verklarend en ontwerpend onderzoek vullen elkaar aan Concepten probleem-definitie Oplossings-richtingen Te verklaren oplossingen Verklaringen voor het probleem Verklaringen voor de oplossing Toepassings-domein van theorie Meetinstru-menten voor effectmeting Ontbrekende variabelen

26. Varianten in ontwerpgericht onderzoek • Ontwikkelende serie-gevalsstudie of parallelle serie-gevalsstudie • Ontwerpen met de betrokkenen uit de praktijk • Ontwerpen op basis van het goede dat er al is (appreciative inquiry) • Geen nieuwe oplossing ontwerpen maar bestaande, werkende oplossingen analyseren

27. Van Yperen et al. (in druk)

28. Belangrijk element bij de verklaring: redeneerketens Interventie Impact

29. Black box Studiekeuze-gesprekken Studie-rendement

30. Een complex aan factoren bepaalt impact Interventie Impact Andere factoren

31. Motivatie • Competenties • Studentkenmerken Studiekeuze-gesprekken Studie-rendement • Binding • Begeleiding & beoordeling • Kwaliteit / studeerbaarheid van de studie

32. Causale keten is lang Interventie Impact Andere factoren

33. Betere match met compe-tenties Hoger studie-rende-ment Beter inzicht in studie Studiekeuze-gesprekken Betere studie-keuze Hogere motivatie Betere match met interesses Andere factoren

34. Oplossingsrichting: de redeneerketen (CIMO) Mechanismen Interventie Outcome Context Denyer, D., Tranfield, D., & Van Aken, J. E. (2008). Developing Design Propositions through Research Synthesis. Organization Studies, 29, 393-413

35. Oplossingsrichting: korte redeneerketens M M M M I O/I O/I O/I O C C C C

36. Inschrijven kost meer tijd en inspanning waardoor niet serieuze aanmelders afhaken De opdracht geeft de kandidaat informatie over opleiding en beroep De opdracht levert de opleiding vooraf informatie op over beroepsbeeld en motivatie van de kandidaat Meer serieuze kandidaten tussen de inschrijvers Hogere kwaliteit studiekeuze Meer informatie over de kandidaat die straks kan worden gebruikt in het studiekeuze-gesprek Een opdracht toevoegen bij de online inschrijving als nieuwe student Hogeschool X

37. Waarom werken camera’s bij parkeerplaatsen? • MECHANISMEN: • “Caught-in-the-act” -> present offenders • “You-have-been-framed” -> potential offenders • “Nosy parker” -> natural surveilance • “Effective deployment” -> security staff • “Publicity (general)” -> potential offenders • “Publicity (specific)” -> potential offenders • “Time for crime” -> present offenders • “memory jogging” -> parkers • “Appeal to the cautious” -> parkers Pawson, R. & Tilley, N. (1994). What works in evaluation research? British Journal of Management, 34, 291-306

38. www.dsrg.nl