Metodyka nauczania języka polskiego Wykład 6 Projektowanie lekcji języka polskiego

1. Metodyka nauczania języka polskiegoWykład 6Projektowanie lekcji języka polskiego Dr Krzysztof Koc

2. Konspekt dotyczący kształcenia literacko-kulturowegoStruktura konspektu • Temat – motywujący, informujący (nie może zniechęcać) • Cele: • 1-2 organizujące cały tok lekcji • sprawdzalne • związane z tematem • związane z przebiegiem lekcji • Teksty i konteksty wprowadzone na lekcji

3. Konspekt dotyczący kształcenia literacko-kulturowego Przebieg lekcji 1. Część wprowadzająca – zadanie, ćwiczenie, polecenie, pytanie realizując e funkcję motywującą, wywołujące zainteresowanie tematem, wprowadzające w problematykę lekcji, ukazujące wartość podejmowanej refleksji. Może to być zadanie odwołujące się do doświadczeń uczniowskich, do emocji itp. Nie musi być bezpośrednio związane z analizowanym tekstem, ale z problemem poruszanym na lekcji.

4. Konspekt dotyczący kształcenia literacko-kulturowego Przebieg lekcji 2. Część rozszerzająca (analityczna) – sekwencja zadań, ćwiczeń, poleceń, pytań podporządkowanych bezpośrednio realizacji celów lekcji. Ukazuje działania nauczyciela oraz ucznia (metody analizy tekstu) oraz zawiera oczekiwania interpretacyjne pozwalające ocenić zawartość merytoryczną lekcji. Ważne: sekwencja zadań powinna odzwierciedlać porządek interpretacji, czyli pokazywać procedurę pracy z tekstem – od opisu (co jest opisane w tekście?), poprzez analizę (jak to zostało przedstawione?), do interpretacji (jakie utwór ma znaczenie, przesłanie?). Część rozszerzająca stanowi trzon lekcji i należy ją najbardziej rozbudować.

5. Konspekt dotyczący kształcenia literacko-kulturowego Przebieg lekcji 3. Część syntetyzująca (podsumowująca) – zadanie, ćwiczenie, polecenie, pytanie służące sprawdzeniu, w jakim stopniu uczeń opanował cele lekcji. Warto pamiętać, by miało ono charakter indywidualny. Można w tej części odwołać się do części wprowadzającej i sprawdzić, jak zmienił się sposób rozumienia, postrzegania danego problemu przez uczniów w wyniku interpretacji.

6. Konspekt dotyczący kształcenia literacko-kulturowegoZawartość merytoryczna konspektu • Spójność między celami, przebiegiem lekcji i zadaniem domowym • Trafny dobór materiałów i treści nauczania • Czytelna myśl przewodnia procesu interpretacji • Logiczne powiązanie elementów interpretacji – opis + analiza (tutaj ważne funkcjonalne wyodrębnienie elementów podlegających analizie)+ interpretacja • Zrozumiały związek między dosłownym i symbolicznym odczytaniem utworu (czytelne przejście z jednego poziomu na drugi) • Funkcjonalna analiza języka utworu

7. Konspekt dotyczący kształcenia literacko-kulturowegoZawartość metodyczna konspektu • Czytelny i zrozumiały opis działań uczniów i nauczyciela pokazujący jak utwór jest analizowany i interpretowany • Zrozumiałe i logiczne oczekiwania interpretacyjne • Różnorodność i atrakcyjność zadań, poleceń, ćwiczeń • Zachowanie rozsądnych proporcji między zadaniami i pytaniami • Należy unikać drobiazgowego opisu czynności technicznych

8. Konspekt dotyczący kształcenia językowegoStruktura konspektu • Temat – motywujący, informujący (nie może zniechęcać - nie powinien zatem zawierać np. definicji związanych z gramatyką opisową), odsyłający bezpośrednio do danego aktu komunikacji. • Cele: • 1-2 organizujące cały tok lekcji • sprawdzalne • związane z tematem • związane z przebiegiem lekcji • Akty komunikacji analizowane na lekcji (przykłady, wzory, różne formy realizacji itp.)

9. Konspekt dotyczący kształcenia językowego Przebieg lekcji 1.Część wprowadzająca – zadanie, ćwiczenie, polecenie, pytanie analitycznesłużące analizie przykładowego (przykładowych) aktu komunikacji i sytuacji komunikacyjnej (np. analiza przykładowego listu, ogłoszenia, opisu, opowiadania itp.). Analiza powinna dotyczyć wszystkich istotnych cech danego aktu wypowiedzi, m. in. intencji, słownictwa, stylistyki, kompozycji, skutku wypowiedzi. Może tu być też zadanie odwołujące się również do doświadczeń uczniowskich w zakresie tworzenia różnych aktów komunikacji i sytuacji komunikacyjnych; realizuje wówczas funkcję motywującą, wywołuje zainteresowanie tematem.

10. Konspekt dotyczący kształcenia językowego Przebieg lekcji 2. Część rozszerzająca (analityczna) – sekwencja zadań, ćwiczeń, poleceń, pytań transformacyjnych (przekształcających)polegających na działaniu na tekstach. Zawiera oczekiwania pozwalające ocenić zawartość merytoryczną lekcji. Ważne: sekwencja zadań powinna służyć porównaniu różnych realizacji przykładowych aktów komunikacji, zależności danego aktu od sytuacji komunikacyjnej, wpływie ukształtowania językowego na przebieg aktu komunikacji (jego stosowność, skuteczność, fortunność).

11. Konspekt dotyczący kształcenia językowego Przebieg lekcji 3. Część syntetyzująca (podsumowująca) - zadanie, ćwiczenie, polecenie, pytanie syntetyzujące, czyli służące sprawdzeniu, w jakim stopniu uczeń opanował cele lekcji. Polegają one na działaniu poprzez teksty – uczeń po analizie przykładów i po ćwiczeniach transformujących powinien samodzielnie przygotować dany akt wypowiedzi, uwzględniając sytuację komunikacyjną. Warto pamiętać, by miało ono charakter indywidualny.

12. Konspekt dotyczący kształcenia językowegoZawartość merytoryczna konspektu • Spójność między celami, przebiegiem lekcji i zadaniem domowym. • Trafny dobór materiałów i treści nauczania (zwłaszcza przykładów, które powinny być dołączone do konspektu lub w niego wkomponowane). • Czytelna myśl przewodnia procesu rozwijania kompetencji językowych i komunikacyjnych. • Logiczne powiązanie ćwiczeń analitycznych, transformacyjnych i syntetyzujących. • Funkcjonalne wprowadzanie zagadnień gramatycznych podporządkowane rozwijaniu kompetencji lingwistycznej (umiejętność selekcjonowania treści gramatycznych).

13. Konspekt dotyczący kształcenia językowegoZawartość metodyczna konspektu • Czytelny i zrozumiały opis działań uczniów i nauczyciela pokazujący jak dany akt komunikacji jest analizowany i interpretowany. • Zrozumiałe i logiczne oczekiwania dotyczące danego aktu komunikacji (jego struktury, słownictwa, stylistyki, składni, intencji, skutku itp.). • Różnorodność i atrakcyjność zadań, poleceń, ćwiczeń służących rozwijaniu kompetencji językowych i komunikacyjnych (zob. metoda praktyki pisarskiej, metoda analizy i twórczego naśladowania wzoru, metoda norm i instrukcji). • Zachowanie rozsądnych proporcji między zadaniami i pytaniami. • Należy unikać drobiazgowego opisu czynności technicznych.

14. Zadanie domowe – istota i funkcje • Zapisuje się w formie polecenia (w takim brzmieniu, w jakim zapisują je uczniowie) – ewentualne trudności z wykonaniem zadania mogą bowiem wynikać z jego niezręcznego, dwuznacznego sformułowania (co można ocenić po analizie podyktowanego polecenia. • Zadanie domowe to zadanie sprawdzające, jak uczeń potrafi wykorzystać wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcji w innej sytuacji (podobnej do ukazanej na zajęciach). • Zadanie domowe może być twórcze – wówczas sprawdza ono, jak uczeń potrafi wykorzystać wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcji w zupełnie innej sytuacji (niż ta ukazana na zajęciach). • Zadanie domowe powinno być ciekawe i zrozumiałe dla ucznia. • Zadaniem domowym nie może być zadanie, które miało służyć osiągnięciu celu lekcji, ale z różnych powodów, nie zostało ono zrealizowane na lekcji.

15. Język konspektu • Język projektu (nie sprawozdania z lekcji) • Unikanie struktur języka mówionego • Poprawnie sformułowane pytania i zadania • Jednoznaczność zadań, poleceń, pytań • Zrozumiałość zadań, poleceń, pytań

16. Funkcjonalność konspektu • Konspekt powinien umożliwiać ocenę projektu oraz obserwację jego realizacji • Konspekt ukazuje celowość kolejnych ogniw lekcji oraz związki między nimi • Konspekt pozwala zrozumieć proces interpretacji tekstu • Konspekt pozwala zrozumieć zadania skierowane do ucznia • Konspekt powinien pokazywać sposób hierarchizowania treści • Dobrze napisany konspekt ułatwia prowadzenie lekcji, kierowanie pracą uczniów i wnikliwą interpretację (powinno się go czytać „ z góry na dół”– temu służy dobrze opracowany punktowy system zapisu) • Dobrze napisany konspekt umożliwia skorzystanie z projektu przez innego polonistę

17. Kryteria oceny konspektu - podsumowanie • Struktura konspektu lekcji (temat, cele, dobór treści, przebieg lekcji, zadanie domowe – z uwzględnieniem swoistości kształcenia literacko-kulturowego i językowego). • Zawartość merytoryczna (uwzględniająca swoistość kształcenia literacko-kulturowego i językowego). • Zawartość metodyczna (uwzględniająca swoistość kształcenia literacko-kulturowego i językowego). • Język konspektu. • Funkcjonalność konspektu.