SIGNES ET SENS

1. SIGNES ET SENS CYKL LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO Z wykorzystaniem podejścia Britt Mari-Barth (wspólne negocjowanie znaczeń poprzez indukcję) w rozwijaniu sprawności czytania ROZPRAWKA, CZYLI O ARGUMENTOWANIU SŁÓW KILKA (realizacja lekcji: Małgorzata Osiewicz-Warlikowska, Wioletta Macioszek-Zespół Szkół w Przecławiu-Polska)

2. Cele cyklu lekcji • Cel główny: • wprowadzenie do argumentacji w tekście pisanym (rozprawka)‏ Cele szczegółowe: • uwrażliwienie na jakość i formę używanych argumentów (siła illokucyjna tekstu w warstwie treści (explicite) i podtreści (implicite), • kształtowanie oceny wartości afektywnej tekstu (ocena jakości używanych argumentów, nawet jeśli są one wprowadzone bez konektorów logicznych lub pozostawione w domyśle), • ocenianie znaczenia schematu formalnego w interpretacji tekstu na poziomie jego tworzenia i rozumienia-odbioru. Cele te są uzasadnione zaobserwowanym problemem z dotarciem do znaczenia argumentacji, która bardzo często jest utożsamiana zarówno na poziomie czytania jak i pisaniem tekstów wyłącznie z użyciem konektorów logicznych.

3. Prezentacja ilustracji

4. Omówienie ilustracji • Wybrani uczniowie opowiadają treść ilustracji • Pytania pomocnicze: • Dlaczego koń niosący jeźdźca przypuszcza, że rycerz nie żyje? • Czy gdyby koń drugi nie przedstawił pierwszemu swoich przypuszczeń, to koń pierwszy miałby podobne wątpliwości? • Czy można uzasadnić opinię (sąd, zdanie) konia nr 2? Fragment z negocjacją uczniów

5. Czym można uzasadnić opinię konia drugiego? Jeździec nie żyje, bo się nie rusza.

6. Tak, co jeszcze świadczy o prawdziwości słów konia, Agatko? Ponieważ jeździec nie wydaje poleceń i nie trzyma za lejce.

7. Dlaczego jeszcze ten koń może tak przypuszczać? Może dlatego, że jeździec długo nie schodzi z konia? Ale ty nie patrzysz na rycerza, tylko na konia

8. A Ty Ewelinko, jak myślisz? Bo stało się to po bitwie.

9. Znajdujecie inny argument? Rycerz nie ma podniesionej przyłbicy?

10. Koń drugi udzielił pierwszemu informacji i co jeszcze powiedział? Podał uzasadnienie.

11. Obserwacje: • uczniowie zauważyli, ze obrazek ma inną wymowę, jeśli usunie się z niego tekst (wypowiedź konia), • na początku, niektórzy uczniowie zwracali uwagę na inne elementy obrazu, np. na tło, • po zadaniu pytania, dostrzegali wypowiedź konia w funkcji argumentu.

12. Prezentacja pracy uczniowskiej • ( z naniesionymi poprawkami nauczyciela)‏

13. Etapy pracy: • Prośba nauczyciela o uzasadnienie wystawionej oceny, • Wskazanie przez uczniów przyczyn, dla których praca została oceniona na dobry.

14. Dlaczego uczennica nie dostała piątki? Bo popełniła błędy.

15. Jakie błędy macie na myśli? Powtórzenia tych samych słów.

16. Jakie inne błędy macie na myśli? Brak akapitu, błędy gramatyczne.

17. Tak, bo uczennica zrobiła błędy, chociaż praca miała dobrą treść, dlatego nie dostała trójki tylko czwórkę. Czy uważacie, że nauczyciel sprawiedliwie ocenił tę pracę?

18. Obserwacje: • uczniowie zauważyli, że na ocenę ma wpływ układ tekstu, • przede wszystkim zwracano uwagę na słabości w budowie zdania

19. Prezentacja ogłoszenia

20. Prezentacja ogłoszenia • Po lekturze ogłoszenia uczniowie odpowiadają na pytania: -W jakim celu zamieszczono to ogłoszenie? - Czy autor ogłoszenia podał powody, dla których warto kupić kocięta? - Czy w przytoczonym ogłoszeniu znajdujemy sformułowania przedstawiające poglądy hodowcy?

21. W W jakim celu zamieszczono to ogłoszenie? Bo chce sprzedać kocięta.

22. Czy autor ogłoszenia zawarł w nim informacje mówiące o tym, dlaczego warto kupić te kocięta? O czym to świadczy? Autor mówi, że to kocięta perskie, rodowodowe. Że chce zachęcić do kupna.

23. Wiemy już, ze ogłoszenie zamieścił ktoś, kto chce sprzedać kocięta, że autor ogłoszenia zachęca do kupna, wskazując zalety zwierząt. Maćku, jakie zalety mają te koty? Są rodowodowe, mają różne kolory, są perskie.

24. Czy w tym ogłoszeniu możemy znaleźć poglądy hodowcy? Widać, że on kocha zwierzęta, napisał, że sprzeda koty osobom, które je lubią.

25. Obserwacje: • większość uczniów uznała, że ogłoszenie przynosi wiele informacji oraz, że z jego treści wynikają poglądy nadawcy, • pojawiły się argumenty, że autor ogłoszenia jest miłośnikiem zwierząt

26. Prezentacja dramy

27. Etapy pracy Dwie pary przygotowują wcześniej dramę. Tematem inscenizacji jest sytuacja, w której chłopiec wyjaśnia swojej dziewczynie przyczynę rozstania. Pierwsza para posługuje się przekonującą argumentacją.. Druga para nie posługuje się argumentacją..

28. Obserwacje: • po obejrzeniu dramy uczniowie czuli niedosyt, • zadawano pytania odnośnie zasadności prezentacji, • pytano o brak w scence drugiej powodów rozstania, • zauważono, ze przykład bez argumentów podanych werbalnie miał silny ładunek emocjonalny

29. Prezentacja „Pieśni świętojańskiej o Sobótce” Jana Kochanowskiego

30. Etapy pracy • Nauczyciel głośno odczytuje tekst. • Uczniowie wyjaśniają występujące w tekście archaizmy, następnie ponownie czytają tekst.

31. Pytania i polecenia - Czy odnajdujecie w utworze pogląd podmiotu lirycznego na życie? - Dlaczego podmiot liryczny postuluje wyższość życia na wsi? Wymieńcie przykłady. Polecenie: W imieniu podmiotu lirycznego stwórz folder reklamujący zalety życia wiejskiego.

32. Obserwacje: • pieśń sprawiała uczniom kłopoty w warstwie rozumienia staropolszczyzny, • po wytłumaczeniu archaizmów, uczniowie trafnie i szybko wskazywali poglądy podmiotu lirycznego, - często młodzież posługiwała się pojęciem argumentu w odniesieniu do światopoglądu osoby mówiącej

33. Prezentacja tekstu o D. Beckhamie • Pytania nauczyciela: - O kim mówi narrator?(Odwołujemy się do wiedzy pozaszkolnej, w przypadku braku odpowiedzi, padną pytania pomocnicze)‏ - Dlaczego Beckhama uznano za „rozgrywającego XXI” wieku? -Z jakiego powodu Beckham stał się przedmiotem krytyki prasowej?

34. Kto jest bohaterem tekstu? David Beckham.

35. Skąd to wiesz? Jest napisane, że ożenił się z Wiktorią i że chciał go kupić Milan.

36. We wszystkich plebiscytach uznawano go za największy talent. DlaczegoBeckhama uznano za „rozgrywającego XXI” wieku?

37. Dlaczego jeszcze, Asiu? Ponieważ dobrze grał na boisku, odnosił sukcesy.

38. Irku, z jakiego powodu Beckham stał się przedmiotem krytyki prasowej ? Bo spadła mu forma. Źle grał w reprezentacji i na Mistrzostwach Europy. Skąd wiemy, że odczuł spadek formy?

39. Obserwacje: • ten tekst kultury spotykał się z entuzjastycznym odbiorem, • uczniowie szybko rozpoznali osobę, o której mówił narrator, • bez kłopotów wskazywali argumentację osoby mówiącej.

40. Prezentacja opisu Forum • Pytania nauczyciela: - Kto jest podmiotem mówiącym? - O czym mówi narrator? - Dlaczego wg narratora Forum jest cenniejsze niż inne budowle? - Dlaczego wg narratora warto zobaczyć ruiny Forum? Podaj powody, cytując. - Czy odnajdujemy w tekście sformułowania prezentujące poglądy narratora? Podaj cytat.

41. Kto jest podmiotem mówiącym? Proszę Olu. Osoba oglądająca Forum.

42. Narrator mówi, jak wygląda Forum, wieże, gdzie znajduje się mur. O czym mówi narrator? Bartku?

43. Może ktoś uzupełni, Olu. Mówi o krajobrazie i architekturze.

44. Dlaczego, według narratora, Forum jest cenniejsze niż inne budowle? ? ?

45. Adrian? Bo jest najpiękniejsze. Czy to wynika z tekstu? Nie, tak mi się wydaje.

46. Asiu? Bo to są ruiny, to jest ciekawe. Aaaa, nie. Czy to wynika z tekstu.

47. Czy w takim razie odnajdujemy w tekście pogląd narratora? Nie, narrator tylko opisuje. Nie, narrator tylko opisuje.

48. Potraficie wskazać cytat mówiący o tym, dlaczego warto zobaczyć ruiny Forum? Nie, narrator nie przedstawia swej opinii, nie zachęca ani nie zniechęca.

49. Obserwacje: • opis Forum nastręczał uczniom kłopotów. Bardzo chcieli spełnić żądania nauczyciela i z zaangażowaniem szukali argumentów, których nie było, • nieliczni przytaczali fragmenty, niemające charakteru argumentacyjnego. W końcu uczniowie poddali się, przyznając, że nie są w stanie znaleźć żądanych fragmentów.

50. Pytania nauczyciela odnośnie całego cyklu lekcji: - W których z przedstawionych tekstów odnajdujecie uzasadnienie poglądu nadawcy (w jakiej jest ono formie)? - Co sprawiło, że wskazaliście te teksty? - Czego brakuje w pozostałych utworach? - Jak nazywamy pogląd, który wymaga uzasadnienia? - Czym są przygotowane przez nas dowody? Przypomnienie pojęcia tezy i argumentu, podanie tematu cyklu lekcji.