temat wykładu Przedsiębiorstwo - rodzaje, funkcje

1. temat wykładuPrzedsiębiorstwo- rodzaje, funkcje Dr Aneta Nowakowska-Krystman

2. cel wykładu zarządzanie przedsiębiorstwem uzależnione od jego rodzaju

3. zagadnienia (4) • Istota przedsiębiorstwa • Klasyfikacja przedsiębiorstw • Cele przedsiębiorstw • Struktura bilansu

4. 1. Istota przedsiębiorstwa (3) • 1. Definicje przedsiębiorstwa w zależności od dyscypliny naukowej • 1.2. Uwarunkowania przedsiębiorstwa • 1.3. Ewolucja

5. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo – samodzielna, samorządna i samofinansująca się jednostka gospodarcza posiadająca osobowość prawną ujęcie prawne Ustawa o przedsiębiorczości 1981

6. 1.1. SSS Zasada samodzielności – samodzielnie podejmowanie decyzji dotyczących działalności oraz organizacji tej działalności Zasada samorządności – udział załogi (rady pracowniczej) w zarządzaniu przedsiębiorstwem Zasada samofinansowania – przychody ze sprzedaży muszą pokrywać wszystkie poniesione przez przedsiębiorstwo koszty

7. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo (przedsiębiorca) – należy rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną, a także nie posiadającą osobowości prawnej spółkę prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu i na własne ryzyko podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Status przedsiębiorcy mogą również posiadać wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonanej przez nich działalności gospodarczej. Ustawa z 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej (zastąpiła ustawę z 23 grudnia 1988 o działalności gospodarczej)

8. 1.1. definicje • Przedsiębiorstwo • podmiot prawa posiadający zdolności do działań prawnych, • problematyka regulacji stosunków miedzy przedsiębiorstwem a innymi osobami prawnymi i fizycznymi, a także wewnątrz przedsiębiorstwa • ujęcie prawne • Prawo (handlowe, pracy)

9. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo – jednostka gospodarcza z przedsiębiorcą na czele, prowadzącym interes na swoje ryzyko celem osiągnięcia możliwie największego zysku, przy czym gospodarstwo domowe przedsiębiorcy jest oddzielone od majątku przedsiębiorstwa ujęcie ekonomiczno - prawne J. Lisak 1939

10. 1.1. definicje • Przedsiębiorstwo - jednostka gospodarcza, która decyduje co i ile produkować, • Przedsiębiorstwo- organizacja gospodarcza, w której zapada decyzja odnośnie ilości i proporcji zastosowania czynników produkcji w celu osiągnięcia zysku. Sposób łączenia ze sobą czynników zależy od zastosowanej technologii produkcji, która wskazuje jakie czynniki muszą być ze sobą połączone w celu wytwarzania określonego dobra. • ujęcie ekonomiczne

11. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo – jednostka techniczna, społeczna i gospodarcza, mająca za zadanie zaspokoić potrzeby innych przy samodzielności decyzji i własnym ryzyku ujęcie ekonomiczne M. Schweitzer 1988

12. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo – podmiot gospodarczy prowadzący na własny rachunek działalność produkcyjną lub usługową w celu osiągnięcia określonych korzyści. Zatrudnia ono różnorodne czynniki produkcji (pracę, kapitał, ziemię) w celu wytwarzania określonych dóbr lub świadczenia określonych usług, które sprzedaje na rynku innym przedsiębiorstwom, gospodarstwom domowym bądź władzy centralnej lub władzy lokalnej ujęcie ekonomiczne M. Nasilowski 1992

13. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo – jednostka (podmiot) prowadzący, motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych, działalność gospodarczą, mającą na celu zaspokajanie potrzeb innych podmiotów życia społecznego przez wytwarzanie produktów i/lub świadczenie usług, przy czym działalność ta prowadzona jest samodzielnie na ryzyko właściciela (i) podejście ekonomiczne S. Sudoł 2002

14. 1.1. definicje • Przedsiębiorstwo • układ wzajemnie złożony, podobny do organizmu żywego, który kieruje się kryterium najdłuższego zachowania organizmu przy życiu, • system względnie odosobniony w otoczeniu, natomiast w samym systemie wyróżnia się szereg podsystemów oddziałują na siebie • Ujęcie cybernetyczne

15. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo - kategoria społeczna, w której istotne znaczenie mają grupy społeczne, stosunki pomiędzy zatrudnionymi, zachowania ludzi, motywacje, stopień integracji i identyfikowania się z przedsiębiorstwem ujęcie socjologiczne

16. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo – takie współdziałanie części, które przyczynia się do powodzenia całości. ujęcie z organizacji i zarządzania Kotarbiński

17. 1.1. definicje Przedsiębiorstwo (organizacja) – celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą – by osiągnąć określony cel. ujęcie z organizacji i zarządzania A. Nalepa: Struktura organizacyjna, 2001

18. 1.1. definicje • Przedsiębiorstwo • kategoria organizacyjna • jednostka zorganizowana • szczególny przypadek instytucji, do której odnoszą się sformułowane zasady racjonalnej organizacji • ujęcie z organizacji i zarządzania

19. ćwiczenia Podaj charakterystyczne wyróżniki w definicjach przedsiębiorstwa zależności od ujęcia dziedziny nauki.

20. 1.1. istota przedsiębiorstwa- podsumowanie • Przedsiębiorstwo (organizacja) możemy rozpatrywać na dwa sposoby, jako czynność i jako podmiot • Przedsiębiorstwo jako czynność to organizacja jakiegoś procesu, zadania, to uporządkowanie kolejności sekwencji, czynności potrzebnych do realizacji założonego celu. • Przedsiębiorstwo jako podmiot jest rozumiana jako uporządkowana, sztucznie stworzona całość społeczna, która poprzez koordynację działalności członków i zasobów rzeczowych przeprowadza planowe transakcje z otoczeniem, realizując cele twórcy

21. 1.2. Uwarunkowania przedsiębiorstwa • Usytuowanie makroekonomiczne (ogólne – otoczenia dalszego) • Uwarunkowania konkurencyjne (otoczenia bliższego) • Uwarunkowania wewnętrzne

22. 1.2. usytuowanie makroekonomiczne • ustrój prawno - polityczny • system gospodarczy • wymiar ekonomiczny • czynniki społeczno-kulturowe • Wymiar techniczno - technologiczny • czynniki globalne, wymiar międzynarodowy • położenie geograficzne

23. 1.2. uwarunkowania konkurencyjne • konkurencja w branży • klienci (nabywcy) • dostawcy • sojusznicy strategiczni • regulatorzy (agencje regulacyjne, grupy interesu np. związki zawodowe, liga wyborcza kobiet) • właściciele

24. 1.2. uwarunkowania wewnętrzne • zasoby rzeczowe • zasoby finansowe • zasoby ludzkie (pracownicy, zarząd)

25. 1.2. atrybuty przedsiębiorstwa • czas działania • zaspokajanie potrzeb pracowników organizacji (trójkąt maslowa) • wymiana produktów • zasoby kapitałowe • samodzielność decyzyjna • równowaga finansowa • zarobkowanie • ryzyko • dynamizm • wiedza, umiejętności

26. 1.3. Ewolucja • okres niewolnictwa • feudalizm (średniowiecze) • przełom XVIII i XIX wieku

27. 1.3. ewolucja

28. 1.3. manufaktura Przedsiębiorstwo zatrudniające większą liczbę robotników wykonujących prace ręczne, podporządkowanych jednolitemu kierownictwu, Wczesnokapitalistyczna forma produkcji przemysłowej, poprzedzająca bezpośrednio powstanie wielkiego przemysłu

29. 1.3. ewolucja • Nowe formy przedsiębiorstw • Nowe organizowanie (organizacje wirtualne) • Nowe obszary działalności • Globalizacja

30. 2. Klasyfikacja przedsiębiorstw (8) Kryteria podziału: • własność • rodzaj działalności gospodarczej • wielkość • struktura organizacyjna • forma prawna • typ

31. 2. klasyfikacja Rodzaje przedsiębiorstw: Przedsiębiorstwa publiczne, prywatne, krajowe, międzynarodowe, militarne i cywilne, produkcyjne usługowe, organizacje religijne, formalne i nieformalne itd.

32. 2.1. podział przedsiębiorstw ze względu na formę własności określa, do kogo należy majątek przedsiębiorstwa. Właścicielem może być: przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielcze, komunalne, mieszane.

33. 2.1. podział przedsiębiorstw ze względu na formę własności Publiczne państwa oraz Samorządu terytorialnego Prywatne

34. 2.1.forma własności prywatna • Przedsiębiorstwa jednoosobowe • Spółki prawa handlowego • Spółdzielnie • Towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń • Fundacje • Przedsiębiorstwa mieszane (spółki z przewagą kapitału prywatnego) • Przedsiębiorstwa zagraniczne

35. 2.1.forma własności państwowa i samorządowa • Przedsiębiorstwa publiczne • Przedsiębiorstwa państwowe • Spółki państwowe osób prawnych • Przedsiębiorstwa stanowiące własność komunalną • Przedsiębiorstwa komunalne • Spółki komunalne

36. 2.1. przedsiębiorstwo państwowe • Prowadzą działalność w oparciu o: • ustawę o przedsiębiorstwach państwowych (z 22 września 1981) z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr 18 z 1991 r.) • ustawę o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (z 13 stycznia 1989 r.) z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr 6 z 1992 r.) • przepisy kodeksu handlowego w przypadku jednoosobowych spółek skarbu państwa

37. 2.1. przedsiębiorstwo państwowe • Organa założycielskie: • naczelne lub centralne organy administracji państwowej • terenowe organa administracji państwowej • Działalność prowadzą w oparciu o zasady SSS

38. 2.1. przedsiębiorstwo państwowe • Ze względu na charakter działalności gospodarczej mogą to być przedsiębiorstwa działające na: • zasadach ogólnych • zasadach użyteczności publicznej

39. 2.1. przedsiębiorstwa samorządu terytorialnego • przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, • w szczególności są to przedsiębiorstwa komunalne (zaopatrzenie w wodę, utrzymanie czystości) czyli • zaspokajające bieżące potrzeby ludności, • zysk nie jest ich celem, co nie zwalnia ich do jego uzyskania

40. 2.1. spółdzielnia • Regulacje wg: • Prawa Spółdzielczego (ustawa z 16 września 1982r.) z późniejszymi zmianami (dz. U. Nr.54 z 1995r.) • Statutu uchwalonego przez założycieli (Spółdzielnie mogą założyć 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne.) • Organy spółdzielni to: walne zgromadzenie, rada nadzorcza, zarząd.

41. 2.1. przedsiębiorstwa prywatne • przedsiębiorstwa powstałe jako prywatne do roku 1998 (w gospodarce nakazowo-rozdzielczej) • przedsiębiorstwa powstałe jako prywatne od roku 1990 • przedsiębiorstwa powstałe w wyniku prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych od roku 1990

42. 2.1. przedsiębiorstwa prywatne prowadzone przez osobę fizyczną Przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej rozpoczyna działalność w chwilą wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Nie posiada ono osobowości prawnej. Uznawana za jedną z najbardziej elastycznych i efektywnych form własności.

43. 2.2. podział przedsiębiorstw ze względu na formę prawną • forma prawna przedsiębiorstwa jest ustanawiana przy jego założeniu, może być jednak zmieniona w toku działalności • w odniesieniu do niektórych rodzajów działalności przepisy prawa narzucają formę prawną, np. dla banków, zakładów ubezpieczeń, wymagana formą w nazwie jest spółka akcyjna SA

44. 2.2. podział przedsiębiorstw ze względu na formę prawną • przedsiębiorstwa regulowane przepisami prawa cywilnego (przedsiębiorstwa jednoosobowe i spółki cywilne) • przedsiębiorstwa regulowane przepisami prawa handlowego (spółki handlowe)

45. 2.2. przedsiębiorstwa jednoosobowe Przedsiębiorstwo jednoosobowe należy (niezależnie od liczby pracowników) do jednego właściciela, będącego osobą fizyczną. Prowadzone jest i reprezentowane przez właściciela, który jest przedsiębiorcą. Odpowiada on w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania swojego przedsiębiorstwa tj. majątkiem firmy i majątkiem osobistym.

46. 2.2. spółka cywilna • Powstaje w drodze umowy pisemnej zawartej przez wspólników (osoby fizyczne, niekiedy prawne lub jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej). • Prawo nie określa wysokości kapitału własnego (wkładem może być kapitał gotówkowy lub rzeczowy). • Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem. • Spółka nie posiada osobowości prawnej. • Spółka cywilna ma możliwość przekształcenia w spółkę jawną (gdy przychody ze sprzedaży dóbr i usług osiągnęły równowartość w złotych 400 000 euro przez kolejne dwa lata)

47. 2.2. spółki handlowe osobowe kapitałowe Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Jawna Partnerska Komandytowa Komandytowo - akcyjna

48. 2.2. spółki handlowe • działalność spółek opiera się o ustawę z dnia 15 września 2000r (Dz. U. nr 94, poz. 1037) • obecnie kodeks handlowy dopuszcza przekształcanie się spółek we wszelkie możliwe konfiguracje • obecnie dopuszcza się łączenie się spółek osobowych ze spółkami kapitałowymi, oraz osobowych między sobą pod warunkiem, iż nastąpi zawiązanie nowej spółki osobowej • Spółki powstają z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego (wyłączając spółkę jawną)

49. 2.2. spółki osobowe • mogą we własny imieniu nabywać prawa, w tym nieruchomości • mogą zaciągać zobowiązania i być pozwane • działalność spółki prowadzona jest pod własną firmą • zmiana postanowień umowy spółki wymaga wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej • ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiona na inną osobę za zgodą pozostałych wspólników • nie posiadają one osobowości prawnej, jest to istotne dla celów podatkowych.

50. Majątkiem spółki jest wniesiony do niej wkład wspólników oraz mienie nabyte przez spółkę w czasie prowadzenia przez nią działalności. • Kodeks nie stanowi o wysokości o wysokości kapitału i wysokości udziałów wspólników. Reguluje to umowa spółki. • Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki całym swym majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. • Każdy ze wspólników ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w startach w tym samym stopniu bez względu na rodzaj i wartość wkładu. • Wspólnik ma prawo do 5% odsetek od udziału, nawet w przypadku strat. 2.2. spółka jawna (sp.j.)