Meertaligheid op school SLO Krachtige leeromgevingen – 28/10/2013

1. Meertaligheid op schoolSLO Krachtige leeromgevingen – 28/10/2013

2. Overzicht • Opwarmer • Situatie in Vlaanderen • Meertaligheid • Definitie • Soorten • Thuistaal • Taal op school • Meertaligheid als steiger én troef

3. OpwarmerWat vind jij? • Stelling 1 Kinderen spreken op school best overal en met iedereen Nederlands.

4. OpwarmerWat vind jij? • Stelling 2 Je mag geen seconde verliezen om anderstalige kinderen Nederlands te laten verwerven.

5. OpwarmerWat vind jij? • Stelling 3 Een leerkracht kan enkel die talen in de klas aan bod laten komen die hij of zij zelf voldoende machtig is.

6. Situatie in Vlaanderen • Sterke groei diversiteit aan talen in Vlaams onderwijs • immigratie (bv. Ceuleers, 2008; Van den Branden & Verhelst, 2009) • toename gebruik nieuwe media (bv. Kuppens, 2010) MAAR talige diversiteit nauwelijks gevaloriseerd

7. Situatie in Vlaanderen • 16% van de lln in Nederlandstalig basisonderwijs vd Vlaamse gemeenschap wordt opgevoed in andere thuistaal dan Nederlands (Van den Branden, 2010) -> zwakkere prestaties in vergelijking met lln die in Nederlands worden opgevoed • Meer schoolachterstand • Geen goede doorstroom naar hoger onderwijs • Oververtegenwoordigd in buitengewoon onderwijs • Sneller doorverwezen naar beroepssecundair onderwijs • Vroege schoolverlaters vaak in combinatie met lage SES

8. MeertaligheidDefinitie • Competentie om meer dan één taal te begrijpen en produceren (op verschillende niveaus, dus niet alle talen moeten even sterk verworven zijn) OF • Regelmatig gebruikmaken van meerdere talen (Van den Branden, 2010)

9. MeertaligheidSoorten • Simultane meertaligheid = van bij geboorte twee of meer talen verwerven als moedertaal →eerstetaalverwerving • Successieve meertaligheid = vanaf 2,5 jaar taal verwerven naast moedertaal → tweedetaalverwerving → beide kunnen leiden tot goede taalbeheersing van twee talen

10. MeertaligheidThuistaal • Niet ingezet als didactisch kapitaal in Vlaams onderwijs en zelfs vaak uitgesloten → barrière voor succesvolle schoolcarrière in Nederlands (Agirdag, 2010) • Kennis en vaardigheden in thuistaal niet kunnen inzetten en versterken voor leren van tweede taal en kennisverwerving in die tweede taal • Kans om meertaligheid als troef te benutten?

11. MeertaligheidThuistaal • Linguisticinterdependence hypothesis (Cummins, 1979) = kennis en vaardigheden in moedertaal worden ingezet bij het leren van tweede taal en van kennis en vaardigheden in die tweede taal door gemeenschappelijke basis voor leren van talen → transfer (bv. Appel & Schaufeli, 1990; Verhoeven, 1987) • Code-switching • Functioneel veeltalig leren (Sierens & Van Avermaet, 2010)

12. MeertaligheidThuistaal • Taalvaardigheid Nederlands en taalvaardigheid Turks

13. MeertaligheidTaal op school • Lezer die 70% van de woorden kent (Hajer & Meestringa, 1995): We moeten…, zei een… uit Singapore tegen… We hebben geen… meer. Singapore is maar een klein… met een sterk…… We … met zo'n …dat we niet anders kunnen. … … ik … een huis met een … aan beide …, het … er … Voor de … mensen is dit nog steeds de … … van wonen, maar dat is een niet meer te … … geworden.

14. MeertaligheidTaal op school • Oplossing: We moeten omhoog, zei een architect uit Singapore tegen me. We hebben geen keuze meer. Singapore is maar een klein eiland met een sterk groeiende bevolking. We kampen met zo’n ruimtegebrek dat we niet anders kunnen. Vanzelfsprekend gun ik iedereen een huis met een tuin aan beide zijden, het liefst eromheen. Voor de meeste mensen is dit nog steeds de ideale wijze van wonen, maar dat is een niet meer te verwezenlijken droom geworden. → lezer moet minstens 90% van de woorden kennen om een tekst redelijk goed te begrijpen

15. MeertaligheidTaal op school • De afstand van een punt tot een rechte is de afstand tussen het punt en het voetpunt van de loodlijn uit dit punt op de rechte. • Als eerste voorboden voor een warmtefront gelden cirrus, cirrocumulus en cirrostatus. • Het verschil tussen twee natuurlijke getallen is het getal dat bij het tweede opgeteld, het eerste als som oplevert. • Na de Perzische oorlogen zaaide de Atheense machtsontplooiing onrust in Hellas. De andere Griekse poleis zagen de economische, militaire en politieke overmacht van Athene als een bedreiging voor hun zelfstandigheid. Vooral Sparta wantrouwde de Atheners. Het vreesde een militaire overrompeling.

16. MeertaligheidTaal op school • Aangeven, bepalen, beredeneren, beschrijven, bestaan (= opgebouwd zijn uit), bestuderen, bevatten, blijken, conclusie, eigenschap, effect, functie, gedeelte, gemiddeld, inhouden, (= omvatten), kenmerk, liggen aan (oorzaak), lijn, maat (= grootte, meetinstrument of ritme), maatregel, middel, minstens, mogelijkheid, nauwkeurig, omschrijven, onderwerp, ontbreken, ontstaan, opgaan (=kloppen), oplossen, opmaken (van een conclusie), optreden, reden, relatie, samenvatting, stelling, symbool, tegengesteld, tegenovergesteld, toenemen, toelichten, trekken (van een conclusie in plaats van een streep of aan een touw), type (persoon, soort), uitdrukking, uitleggen, uitzoeken (= sorteren, te weten komen of uitkiezen), vanzelfsprekend, verband, verklaren, verwerken, voorkomen, voorwaarde, weergeven, zelfstandig, zogenaamd (Hajer & Meestringa, 1995)

17. MeertaligheidTaal op school • Schooltaal = abstracte taal met focus op begrijpen van concepten en analyse, organisatie, synthese en evaluatie van informatie zonder veel contextuele ondersteuning (Van den Branden, 2010) • Schoolse taalvaardigheid Nederlands OOK vorm van meertaligheid • Barrière voor lln met thuistaal Nederlands en (vaak) lage SES • Dubbele barrière voor lln met andere thuistaal dan Nederlands • Van contextgebonden, eenvoudige, alledaagse taal (2 j.) Naar gedecontextualiseerde, complexe, schoolse taal (5-8 j.)

18. MeertaligheidTaal op school • BICS (basic interpersonalcommunicative skills) en CALP (cognitiveacademiclanguageproficiency) (Cummins, 2003) Lage cognitieve eisen BICS bv. gesprek op speelplaats BICS bv. telefoongesprek Veel context Weinig context CALP bv. chemische proefjes CALP bv. les beweging aarde rond zon Hoge cognitieve eisen

19. Meertaligheid als steiger én troef • “Toreject a child’slanguage in the school is toreject the child. When the message, implicit or explicit, communicatedtochildrenin the school is “Leaveyourlanguageand culture at the schoolhouse door”, childrenalsoleave a central part of whothey are – theiridentitites – at the schoolhouse door. Whenthey feel thisrejection, they are muchlesslikelytoparticipateactivelyandconfidently in classroom instruction” (Cummins, 2001) => functioneel veeltalig leren (Sierens & Van Avermaet, 2010)

20. Meertaligheid als steiger én troef • Thuistaalproject Gent • Inzetten op thuistaal gaat niet ten koste van taalvaardigheid Nederlands • Kinderen voelen zich beter • Basisvoorwaarden: • Meertalig onderwijs is alleen effectief wanneer het structureel is ingebed in een schoolbeleid dat kiest voor een meertalige visie • Krachtige leeromgevingen creëren is een fundamentele conditie

21. Meertaligheid als steiger én troef • Validiv • ValorizingLinguisticDiversity in Multiple Contexts of PrimaryEducation • 67 scholen in Brussel, Gent en Limburg • Doel: De aanwezige meertaligheid in het Vlaamse basisonderwijs als een troef benutten binnen een krachtige leeromgeving die ook het Nederlands ten goede komt.

22. Meertaligheid op schoolSLO Krachtige leeromgevingen – 28/10/2013 Bedankt voor jullie aandacht!