KONFERENCJA KRAJOWEJ RADY DROBIARSTWA – IZBY GOSPODARCZEJ 21 czerwca 2007 roku

1. KONFERENCJA KRAJOWEJ RADY DROBIARSTWA – IZBY GOSPODARCZEJ 21 czerwca 2007 roku WTO – przyczyny i skutki liberalizacji światowego handlu rolnego. dr Grzegorz Dybowski IERiGŻ-PIB

2. Zakres prezentacji • Wyniki RU GATT. • Światowy handel rolny – struktura. • Presja na dalszą liberalizację handlu. • Nowa runda WTO – różnice w koncepcjach dalszych reform. • Ocena skutków liberalizacji dla światowego handlu rolnego. • Ocena skutków liberalizacji dla Polski. • Wnioski.

3. Wyniki RU GATT • W krajach OECD poziom taryf związanych pozostaje wysoki. Następuje eskalacja ceł. System kwot taryfowych nie poprawił dostępu do rynku tych krajów /wzrost wynosi ok. 2% wartości handlu rolnego/ • Ogólny poziom wsparcia wewnętrznego nie zmniejszył się mimo reform /środki „blue box” nie podlegające redukcjom/ • Narzucono pułapy wartości subwencji eksportowych i ilości subsydiowanego eksportu

4. Światowy handel rolny • Dwa typy rolnictwa na świecie: - W krajach OECD - oparte o nowoczesne technologie i rozwinięte sektory pozarolnicze • W krajach rozwijających się - oparte o tradycyjne techniki produkcji i działające w słabym otoczeniu gospodarczym • FAO szacuje, że w okresie 20-30 lat zwiększać się będzie rola światowego handlu rolnego w zaspokajaniu globalnego popytu na żywność. • Kraje rozwinięte będą pokrywać coraz większą część potrzeb krajów rozwijających się

5. Światowy handel rolny • Produkty strefy umiarkowanej (zboża, produkty pochodzenia zwierzęcego). Większą część nadwyżki eksportowej wytwarzają tu kraje rozwinięte. Importerami są również kraje rozwijające się. Protekcja i wsparcie wewnętrzne obniżają ceny na światowym rynku. • Produkty konkurencyjne (cukier buraczany i trzcinowy, oleje, owoce). Duża konkurencja o rynki zbytu. Kraje rozwijające się wykazują tu przewagi komparatywne, niwelowane przez subwencje eksportowe i bariery dostępu do rynków krajów rozwiniętych.

6. Światowy handel rolny • Produkty tropikalne (kawa, herbata, kauczuk). Wytwarzane głównie w krajach rozwijających się, a konsumowane w rozwiniętych. Nie ma tu protekcji bo kraje rozwinięte nie produkują tych towarów. Rynki zbytu stają się jednak coraz bardziej nasycone, co powoduje spadek cen. • Przewiduje się, że globalna produkcja rolna będzie się nadal rozwijać, jednak wolniej niż poprzednio. Tempo wzrostu produkcji rolnej w krajach rozwijających się będzie szybsze niż w rozwiniętych. Podobnie jak popytu na produkty rolne.

7. WARTOŚĆ ŚWIATOWEGO EKSPORTU ROLNEGO dane WTO

8. Presja na liberalizację handlu rolnego • Rosnąca konkurencja, zmiany strukturalne w sektorze żywnościowym i wzrost udziału ponadnarodowych korporacji w dystrybucji żywności powodują, że możliwość taniego importu surowców z rynku światowego nabiera kluczowego znaczenia dla przemysłu spożywczego. • Z drugiej strony trzeba zapewnić sobie dostęp do rynku głównych importerów żywności. • Rosnąca konkurencja i globalizacja w przetwórstwie żywności stają się też głównymi siłami działającymi w kierunku przemian wzorców światowego handlu rolnego.

9. Presja na liberalizację handlu rolnego • Duże sieci detaliczne również działają globalnie i są coraz bardziej zintegrowane pionowo. Prowadzi to do wyrównywania wzorców wyżywienia między krajami. • Wymogi decydujące o efektywności całego łańcucha muszą być spełniane we wszystkich jego ogniwach ponieważ zmniejsza to koszty transakcyjne. • Postępuje ekspansja eksportowa krajów rozwiniętych. Wskutek protekcji często droższa produkcja krajowa wypiera tańszy import.

10. UDZIAŁ W ŚWIATOWYM EKSPORCIE dane WTO

11. Nowa runda rokowań rolnych WTO • Porozumienie RU GATT otworzyło drogę do dalszych negocjacji odnośnie liberalizacji handlu rolnego. • Kolejna runda zaczęła się w Doha w Katarze w listopadzie 2001 roku. • Od samego początku zarysowały się ostre różnice stanowisk co do kierunków i sposobu dalszych reform. • W uproszczeniu można je sprowadzić do dwóch, reprezentowanych przez UE i USA.

12. Unia Europejska • Nowe reguły mają kontynuować proces reform, a stopniowa redukcja wsparcia i protekcjonizmu to cel długookresowy. • Poprawa dostępu do rynku głównie dla krajów rozwijających się. • Redukcja subsydiów eksportowych. • Redukcja środków wsparcia zakłócających handel. • Aspekty niehandlowe wynikają z samej wielofunkcyjności rolnictwa.

13. Stany Zjednoczone AP • Nowe reguły powinny prowadzić do włączenia rolnictwa do ogólnej dyscypliny WTO. • Koncesje dla krajów rozwijających się mają być przedmiotem całościowych negocjacji i uwzględniać ich potrzeby rozwojowe. • Liberalizacja dostępu do rynku bez wyłączeń a priori jakichkolwiek produktów i środków. • Eliminacja wszelkich subwencji eksportowych. • Znacząca redukcja wszystkich środków wsparcia, nie tylko tych zakłócających handel. • Aspekty niehandlowe muszą być ujęte jako środki celowe nie zakłócające handlu.

14. Przewidywane ustalenia • Dostęp do rynku Redukcja taryf, tym większa im wyższe taryfy. Produkty wrażliwe. Produkty specjalne. SSG • Subsydia eksportowe Eliminacja przy równoczesnym zmniejszeniu wsparcia dla kredytów eksportowych, pomocy żywnościowej i państwowych firm handlowych. • Wsparcie krajowe Znacząca redukcja środków związanych, tym głębsza im wyższe wsparcie. Limity w „blue box”. Przegląd kryteriów „green box”.

15. Ocena skutków liberalizacji handlu • Dążenie do liberalizacji zasadza się na twierdzeniu, iż ma ona wyzwolić znaczny potencjał dla globalnego wzrostu dobrobytu. • Różne wyniki symulacji są jednak zgodne, że na liberalizacji więcej zyskają kraje rozwinięte niż rozwijające się. Wg Banku Światowego aż 5-krotnie więcej w wymiarze finansowym. • Najistotniejsze zmiany nastąpiłyby w grupie towarów umiarkowanej strefy klimatycznej. • Wzrosłaby produkcja w USA, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, a obniżyłaby się w Japonii, UE, Norwegii, Szwajcarii.

16. Ocena skutków liberalizacji • Środki psujące handel stosowane są w kilku krajach (Japonia, UE) i dotyczą głównie towarów strefy umiarkowanej. • Ich likwidacja lub ograniczenie spowoduje zmiany w udziałach w rynku głównie państw OECD. • Punkt ciężkości w polityce rolnej przesuwa się od rolnika w kierunku sektorów dodających wartość do surowców rolnych. Większy dostęp do rynków nie musi więc rekompensować rolnikom utraconego wsparcia wewnętrznego. • W handlu towarami gdzie kraje rozwijające się mają przewagi komparatywne taryfy celne są już zredukowane. Efekt dalszej liberalizacji byłby więc ograniczony.

17. Ocena skutków dla Polski • Jednym z najbardziej wrażliwych obszarów negocjacji WTO jest dostęp do rynku. • Przewagi konkurencyjne Polski w handlu rolnym zasadzają się na różnicy cen wynikającej przede wszystkim z niższej opłaty pracy i niższych marż przetwórczo-handlowych. • Dwa aspekty oceny: handel w ramach UE i z krajami trzecimi

18. Ocena skutków dla Polski • Na rynku unijnym skutkiem liberalizacji będzie spadek eksportu, wzrost podaży na rynku wewnętrznym i spadek cen. W przypadku drobiu eksport może być o 25% mniejszy niż obecnie. • Zmniejszą się więc korzystne dla Polski różnice cenowe decydujące o atrakcyjności polskiej oferty eksportowej. • Wzrośnie konkurencja ze strony dostawców spoza UE. • Nastąpi utrata korzyści i przewag relatywnych.

19. Ocena skutków dla Polski • Na rynkach poza unijnych zwiększy się konkurencja ze strony głównych światowych dostawców. • Likwidacja subwencji eksportowych utrudni konkurowanie na tych rynkach polskim eksporterom. • Zwiększy się znaczenie układów regionalnych udzielających preferencji swoim członkom.

20. Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiu • Import do UE koncentruje się głównie na jednej linii taryfowej: CN 0207 14 10 (mrożone kawałki kurcząt bez kości). • Eksport z Polski jest zróżnicowany, ale mimo wzrostu po akcesji, jego wartość jest mniejsza niż wartość importu tej jednaj linii taryfowej. • Import do UE z krajów trzecich zdominowany jest przez Brazylię i Tajlandię. Jest on oparty o KNU, tzn. koncesje Rundy Doha odnośnie redukcji ceł będą tu znaczące.

21. Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiu

22. Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiu • Poziom ochrony celnej rynku drobiarskiego jest obecnie w UE wysoki. • Bezwzględna różnica między stawką po redukcji wg formuły standardowej i dla towarów wrażliwych wynosi aż 340 EUR/t • W 2005 roku średnia cena w: Polsce = 970 EUR/t eksporcie do UE = 2150 EUR/t Europie Zachodniej = 2600 EUR/t • Ważne jest umieszczenie na liście towarów wrażliwych wszystkich linii taryfowych powyżej najniższego pasma redukcyjnego (łącznie 22 linie)

23. Wnioski • Możliwości poprawy polskiego eksportu w wyniku Rundy Doha są ograniczone i mogą nie zrównoważyć zagrożeń wynikających z ułatwienia dostępu do rynku UE. • Potencjał rozwojowy polskiego eksportu rolnego istnieje głównie na rynku UE. Poza Wspólnotą jest on raczej niewielki. Wzrost importu spoza UE zwiększy konkurencję i zmniejszy korzystne dla Polski różnice cenowe.

24. Wnioski • Niski poziom cen w Polsce nie zawsze będzie skutecznie chronił przed importem. • UE jest skłonna do ustępstw w zakresie rozszerzania TRQ i obniżania progów redukcji taryf, rekompensując to dopłatami bezpośrednimi. Jest to niekorzystne dla Polski – ustalone dopłaty. • Konieczność obrony prawa do SSG oraz zakwalifikowania wielu towarów jako wrażliwe

25. Dziękuję za uwagę