Hoofdstuk 26: Globalisering: Internationale Kapitaalstromen en Migratie

1. Economie, een Inleiding Hoofdstuk 26:Globalisering: Internationale Kapitaalstromen en Migratie

2. Globalisering: Internationale Kapitaalstromen en Migratie • Vorig hoofdstuk: • Internationale handel van goederen en diensten • Dit hoofdstuk: • Ook productiefactoren (kapitaal en arbeid) worden in- en uitgevoerd

3. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen • Internationale migratie

4. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen • Internationale migratie

5. 1. Internationale kapitaalstromen • Liberalisering van kapitaalstromen: niet zo evident • Liberalisering dateert pas van (na) 1970 • Ook nu nog houden ontwikkelingslanden beperkingen op kapitaal in- en uitstroom • Redenen: • Schulden aan buitenland (controle door buitenland) beperken • Kapitaalinstroom is volatiel en kan snel opdrogen • Impact op wisselkoers Netto uitstroom kan leiden tot daling koers van nationale munt

6. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen 1.Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen 2. Wat bepaalt de internationale kapitaalstromen? 3. De effecten van internationale kapitaalstromen 4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Internationale migratie

7. 1.1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen • Boekhoudkundig saldo betalingsbalans = 0 • Overschot (tekort) op lopende rekening  Tekort (overschot) op ‘rest’ betalingsbalans • Overschot op lopende rekening correspondeert met kapitaalexport > kapitaalimport op kapitaalrekening

8. 1.1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen • Vier soorten internationale kapitaalstromen (IMF): • Buitenlandse directe investeringen • Portefeuille-investeringen • Buitenlandse aandelen, obligaties, waardepapieren • ‘Andere’ investeringen • Toegestane buitenlandse leningen door banken • Deposito’s bij buitenlandse banken • Veranderingen in deviezenreserves • Merk op: veranderingen in deviezenreserves door Beslissingen private agenten Actief beleid van centrale bank

9. 1.1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen • Buitenlandse directe investeringen (BDI) • Moederonderneming richt dochteronderneming op in buitenland • Moederonderneming: MNO • Naast overdracht financiële middelen, ook overdracht van management, technologie en toegang tot input- en outputmarkten • Veranderingen in deviezenreserves • Verhoging internationale deviezenreserves = uitstroom financieel kapitaal

10. 1.1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen • Stock versus stroom • Stocks van buitenlands kapitaal: financiële activa en financiële passiva • Activa:buitenlandse bezittingen • Passiva: bezittingen van buitenlandse agenten in land van kwestie • Stromen:veranderingen in stocks • Voorbeeld • Wanneer bank in land A lening toestaat aan bedrijf in land B: kapitaaluitstroom uit A en kapitaalinstroom in B • Zolang lening niet wordt terugbetaald • Heeft land A een vordering • Heeft land B een schuld

12. 1.1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen • Tabel 26.1.: • VS en eurozone: voornamelijk portefeuille-investeringen en andere investeringen • Ontwikkelingslanden: voornamelijk toename officiële deviezenreserves • Aanzienlijke veranderingen over tijd • Vooral portefeuille-investeringen en leningen van en deposito’s bij banken zijn volatiele stromen

13. Aanpassen !!! !!!

14. 1.1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen • Figuur 26.1.: Volatiliteit voor Brazilië en Thailand • Brazilië: • Financiële crisissen in 1994 en in 1998-1999 • Terugval van instroom ‘andere’ investeringen • In 1994 gecompenseerd door stijging portefeuille-investeringen (instroom) • In 1998-1999 gecompenseerd door relatief hoge BDI (instroom) • Thailand: • Oost- en Zuidoost-Aziatische crisis van 1997-1998 • Terugval van instroom bankleningen • Correspondeert met daling deviezenreserves

15. 1.1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen • Stel: groot tekort op lopende rekening • Massale instroom kapitaal • Maar wat als vertrouwen zoek raakt? • Buitenlandse beleggers trekken beleggingen terug • Moeilijk om nieuwe leningen te verkrijgen • Economische crisis • Ijsland tijdens Grote Recessie

17. 1.1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen • Tabel 26.2.: Buitenlandse directe investeringen • Belangrijke BDI-stocks in Europese Unie en V.S. • Sterke stijging BDI-stocks tussen 1980 en 2007 • China, India en Rusland inzake BDI goed geïntegreerd in wereldeconomie • Buitenlandse directe investeringen in Sub-Sahara Afrika en Latijns-Amerika sterk toegenomen

18. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen 1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen 2. Wat bepaalt de internationale kapitaalstromen? 3. De effecten van internationale kapitaalstromen 4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Internationale migratie

19. 1.2. Wat bepaalt de internationale kapitaalstromen? • Opbrengsten: • Investeren in buitenland als daar grotere opbrengst kan verworven worden • Risicodiversificatie: • Risico reduceren door beleggingen te diversifiëren • Mogelijkheid: beleggingen over verschillende landen spreiden

20. 1.2. Wat bepaalt de internationale kapitaalstromen? • Diverse motieven voor BDI: • Exploitatie van grondstoffen • Voorbeeld: Union Minière voor exploitatie koper in Congo • Vermijden hoge invoerrechten • Wereldwijde strategie die MNO’s volgen • Onderzoek, productie, marketingactiviteiten overal ter wereld lokaliseren  maximeren winsten

21. 1.2. Wat bepaalt de internationale kapitaalstromen? • Vermoeden dat beleggers middelen beleggen, los van landsgrenzen en zonder voorkeur voor investeringen in thuisland? • Empirisch niet het geval • Feldstein en Horioka: belangrijk deel van sparen wordt binnenlands geïnvesteerd • Verklaring??

22. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen 1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen 2. Wat bepaalt de internationale kapitaalstromen? 3. De effecten van internationale kapitaalstromen 4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Internationale migratie

23. 1.3. De effecten van internationale kapitaalstromen • Liberalisering van kapitaalrekening: voordelen • Financiële middelen vloeien naar landen waar kapitaal meest opbrengt • Voordelen voor landen die kapitaalstromen uitvoeren Kapitaal brengt meer op • Voordelen voor landen die kapitaalstromen invoeren Hogere investeringen mogelijk • Spreiding van risico op negatieve schokken • Nationale overheden gedwongen tot discipline

24. 1.3. De effecten van internationale kapitaalstromen • Specifieke voordelen van buitenlandse directe investeringen, voor land van bestemming • Verhoogde tewerkstelling en inkomens • Hogere belastingontvangsten • Toegang tot technologieën

25. 1.3. De effecten van internationale kapitaalstromen • Liberalisering van kapitaalrekening: nadelen • Twijfels over lopend tekort / beleid • Kunnen leiden tot massale kapitaaluitstroom en opdrogen van kapitaalinstroom • Economische crisis • Let wel, crisis 2007-2008 veroorzaakt door rommel-hypotheken eerder dan volatiliteit kapitaalstromen • Buitenlandse directe investeringen fluctueren door-gaans in mindere mate dan portefeuille-investeringen en bankleningen

26. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen 1. Enkele gegevens over internationale kapitaalstromen 2. Wat bepaalt de internationale kapitaalstromen? 3. De effecten van internationale kapitaalstromen 4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Internationale migratie

27. 1.4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Gouden standaard (1870 tot 1914): • Vaste wisselkoersen • Open kapitaalmarkten • Bretton Woods systeem: • Vaste wisselkoersen • Beperkingen op internationale kapitaalmobiliteit • Vanaf 1973: • Vlottende wisselkoersen • Liberalisering van internationale financiële stromen • Samenhang!

28. 1.4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Vraag: hoe kunnen we samenhang tussen mobiliteit van internationale kapitaalstromen en wisselkoersen verklaren? • Derde parameter: autonomie monetair beleid • Kortetermijnintrestvoet • Landen kunnen enkel twee van volgende drie opties kiezen (trilemma): • Vaste wisselkoersen • Vrijheid van internationale kapitaalstromen • Autonoom monetair beleid

29. 1.4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Gouden standaard • Overheid bereid om intrestvoet aan te passen bij vaste wisselkoers en open kapitaalmarkt • Bretton Woods systeem: • Overheden niet langer bereid accommoderend monetair beleid te voeren • Vandaar: internationale kapitaalstromen aan banden gelegd • Sinds 1973: • Vlottende wisselkoersen

30. 1.4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Bretton Woods: • Beperkte omvang internationale kapitaalstromen stond haaks op nood aan financiële middelen • Ontstaan IBRD (International Bank for Reconstruction and Development), later Wereldbank genoemd • Leent geld op kapitaalmarkten en geeft leningen aan lidstaten • Rol verminderd sinds internationale kapitaalstromen zijn toegenomen • In schoot van IBRD ook IDA en IFC opgericht • Internationale Ontwikkelingsvereniging • Internationale Financiële Maatschappij

31. 1.4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Naast Wereldbank, ook Internationaal Monetair Fonds (IMF) opgericht: • Oorspronkelijk doel: • Uitoefenen van toezicht op systeem van vaste wisselkoersen • Leningen geven aan landen die devalueren (ter ondersteuning van munt) • Rol na afschaffing vaste wisselkoers (1973): • Jaarlijks consultaties voeren met lidstaten over hun monetair en economisch beleid • Leningen toestaan mits conditionaliteit • IMF voorstander van liberalisering van internationale kapitaalstromen

32. 1.4. Beleid inzake internationale kapitaalstromen • Succes van liberalisering van kapitaalrekening hangt af van: • Vermijden van laks fiscaal en monetair beleid • Goede regels voor toezicht op financiële instellingen • Goede economische instellingen

33. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen • Internationale migratie 1. Enkele gegevens over de internationale migratie 2. Wat bepaalt de internationale migratie? 3. De effecten van internationale migratie 4. Beleid betreffende internationale migratie

34. 2.1. Enkele gegevens over de internationale migratie • Middeleeuwen: • West-Europeanen migreerden in oostelijke richting • En later ook naar Centraal-, Noord- en Zuid-Amerika • Negentiende eeuw: • Sterke migratiestroom vanuit Europa naar Amerika • Na 1950: • Belangrijke migratiestromingen naar hoge-inkomens-landen

36. 2.1. Enkele gegevens over de internationale migratie • Tabel 26.3.: • 1950: • West-Europa: netto immigratie • In relatieve termen is netto immigratie in Australië gelijk gebleven en in V.S. gedaald • Laatste kwart twintigste eeuw • In relatieve termen is netto immigratie in V.S. gestegen

38. 2.1. Enkele gegevens over de internationale migratie • Tabel 26.4.: • Recente immigratie in enkele landen van West-Europa en in V.S., Australië en Japan • Immigratie in meeste landen toegenomen • Toename sterkst in V.K., België en Frankrijk

40. 2.1. Enkele gegevens over de internationale migratie • Tabel 26.5.: • Algemeen: stock immigranten 10% van bevolking • Uitzonderingen: Australië (hoger) en Japan (lager) • Meeste immigranten in België afkomstig van: • West-Europa • Meeste immigranten in Duitsland afkomstig van: • Turkije en Oost-Europa • Meeste immigranten in Frankrijk afkomstig van: • Algerije en Marokko • Meeste immigranten in V.S. afkomstig van: • Mexico

41. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen • Internationale migratie 1. Enkele gegevens over de internationale migratie 2. Wat bepaalt de internationale migratie? 3. De effecten van internationale migratie 4. Beleid betreffende internationale migratie

42. 2.2. Wat bepaalt de internationale migratie? • Internationale migratie gevolg van: • Politieke vervolging  asiel zoeken • Oorlogen en burgeroorlogen • Studeren in buitenland en daar werk zoeken • Inkomensverschillen tussen landen • Belangrijke determinant van migratie, Figuur 26.2.

44. 2.2. Wat bepaalt de internationale migratie? • Figuur 26.2.: • Horizontale as: wereldbevolking • Bevolking Noord: gemeten van links naar rechts: OA • Bevolking Zuid: gemeten van rechts naar links: O’A • Noord grotere kapitaalstock dan Zuid • Dalende marginale productiviteit van arbeid: dalende rechten (vraag naar arbeid) • Grijze rechte: Noord • Gekleurde rechte: Zuid

45. 2.2. Wat bepaalt de internationale migratie? • Evenwichtsloon in Noord en Zuid: • Snijpunt van vraag naar arbeid en (gegeven) aanbod van arbeid (namelijk de bevolking) • Loon in Noord > Loon in Zuid • Hogere kapitaalstock in Noord • Arbeiders uit Zuid migreren naar Noord • Migratie gaat verder tot kost loonverschil tussen Noord en Zuid nog net gelijk is aan kost van migratie • Bij OB in Noord en O’B in Zuid

46. 2.2. Wat bepaalt de internationale migratie? • Conclusie: migratieproces komt op gang wanneer • Migratiekosten niet te hoog zijn • Er geen migratiebeperkingen bestaan in Noord • Andere determinanten (dan inkomensverschillen) van richting van migratie: • Aanwezigheid van migranten trekt andere migranten aan • Demografische factoren • Voorbeeld negatieve natuurlijke bevolkingsgroei in hoge-inkomenslanden

47. Globalisering: Intern. Kapitaalstr. en Migratie - Inhoudstafel • Internationale kapitaalstromen • Internationale migratie 1. Enkele gegevens over de internationale migratie 2. Wat bepaalt de internationale migratie? 3. De effecten van internationale migratie 4. Beleid betreffende internationale migratie

48. 2.3. De effecten van internationale migratie • Rekening houden met drie partijen: • Land van oorsprong • Land van bestemming of gastland • Migranten zelf • Migranten: • Ofwel slagen ze in hun opzet om hoger inkomen te verdienen en verbeteren ze hun welvaart • Ofwel slagen ze er niet in terugkeer mogelijk

49. 2.3.1. Effecten op gastlanden • Veronderstel: homogene arbeid en perfecte mede-dinging op arbeidsmarkt • Linkerpaneel (Figuur 26.3.): economie als kapitaalstock in gastland ongewijzigd blijft • Zonder migratie: • Totale inkomen uit arbeid: OAKwA • Totaal kapitaalinkomen: NKwA • Met migratie: • Totale inkomen uit arbeid (migranten): ABLM • Totale inkomen uit arbeid (autochtonen): OAMwB • Totaal kapitaalinkomen: NLwB • Inkomensherverdeling van arbeid naar kapitaal