YENİLENEBİLİR ENERJİ ve SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE ÇALIŞMA GRUBU

1. Grup Sözcüleri: Aysen Müezzinoğlu ve Numan S. Çetin Moderatör: Filiz Morova Raportör: Arın Hünler – Sedef Özer YENİLENEBİLİR ENERJİ ve SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE ÇALIŞMA GRUBU 2009-2013 Bölgesel Gelişme Planı Atölye Çalışması 18-19 Kasım 2008

2. STRATEJİK ÖNCELİKLER SÖ1: Yenilenebilir Enerji Kaynakları SÖ2: Çevre ve Doğal Kaynakların Korunması SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı SÖ4: Enerji Verimliliği

3. Yenilenebilir Enerji ve Sürdürülebilir Çevre STRATEJİK ÖNCELİK HEDEFLER EYLEMLER

4. SÖ1: Yenilenebilir Enerji Kaynakları

5. SÖ1: Yenilenebilir Enerji Kaynakları H1: Yenilenebilir enerji kaynaklarının etkin ve etkili kullanımına ilişkin Ar&Ge faaliyetleri desteklenecektir ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: Yenilenebilir enerji kaynaklarının tuzlu su desalinasyonu ve atık sulardan geri kazanım suyu hazırlama amaçlı entegre çevre projelerindeki uygulamasısağlanmalıdır. E2: Uluslararası, ulusal ve bölgesel katılımlı YEK – Sürdürülebilir Çevre kongresi yapılmalıdır. E3: İzmir için üretime yönelik yenilenebilir enerji haritası çıkartılmalıdır. E4: YEK ile ilgili modellenmelere ilişkin çalışmalar yapılmalıdır.

6. SÖ1: Yenilenebilir Enerji Kaynakları H2: Yenilenebilir enerji yatırımları desteklenecektir ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1:İzmir’de yeni jeotermal sahaların tespitine yönelik jeolojik, jeofizik ve araştırma sondajları yapılmalıdır. E2:Derin ve yönlü sondaj çalışmaları gerçekleştirilmelidir. E3:Balçova Jeotermal sahasında yeni kuyu yerleri tespiti için araştırma sondajları yapılmalıdır. E4: Enerji bitkilerinden pilot plantasyonları oluşturulmalıdır. E5:YEK yatırımına yönelik yeni kaynaklar tespit edilmelidir.

7. SÖ1: Yenilenebilir Enerji Kaynakları H3: Yenilenebilir enerji teknolojilerinin üretimi desteklenecektir ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: Ulusal standartları kapsayacak ölçekte akredite laboratuarlar kurulmalıdır. E2:. Küçük ölçekli yenilenebilir hibrit enerji sistemlerinin kurulumunun teşvik edilmesi sağlanmalıdır. E3: Jeotermal enerjiden hammadde üretimi, jeotermal suyun reenjeksiyon sistemlerinin geliştirilmesi ve yönlü sondaj açımı gibi inovasyon proje ve uygulamaları yapılmalıdır. E4: Yenilenebilir enerji kaynakları (YEK)’nın entegre kullanımı ve toplam kullanımdaki payının arttırılması projeleri desteklenmelidir. E5: YEK ile deniz suyundan içme suyu üretimi için teknoloji geliştirilmelidir.

8. SÖ1: Yenilenebilir Enerji Kaynakları H4: Yenilenebilir enerji kaynakları için İzmir Mükemmeliyet merkezi kurulacaktır Bu merkez altında; ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: Yenilenebilir enerji kaynakları (YEK) ile ilgili gelişmelerin bölgesel, ulusal ve uluslararası takibi ve koordinasyonu sağlanmalıdır. E2: YEK (Güneş, rüzgar, jeotermal, biokütle ve diğerleri) ile ilgili bölgesel şemsiye projelerin üretilmesi ve uygulanabilirliği sağlanmalıdır. E3: Ar-Ge faaliyetleri ve inovasyonların oluşturulması için gerekli alt yapının kurulmalıdır. E4: YEK ile ilgili bölgesel projelerde eşgüdüm sağlanmalıdır. E5: YEK ile ilgili test ve sertifikasyon merkez laboratuarları oluşturulmalıdır. E6: YEK bölgesel yatırım stratejileri merkezi oluşturulmalıdır.

9. SÖ1: Yenilenebilir Enerji Kaynakları H5: Yenilenebilir enerji ile ilgili çalışmalara yönelik insan kaynağı oluşturulacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1:YEK’de mevcut personelin yurtiçi- yurtdışı eğitimlerin desteklenmelidir. E2:Yetiştirilmek üzere uzman personel istihdam edilmelidir. E3:Üniversitelerdeki yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin işyerlerinde etkili çalışmasına yönelik çalışmaların yapılmalıdır. (Bilgisayar, gerekiyorsa projenin özelliğine göre özel bilgisayar programı, gezi-inceleme, kitap-yayın, ölçüm aletleri, vb) E4: Yurt içi- Yurt dışı uzman kişilerin belirli sürelerle istihdamı sağlanmalıdır.

10. SÖ1: Yenilenebilir Enerji Kaynakları HEDEFLER H1:Yenilenebilir enerji kaynaklarının etkin ve etkili kullanımına ilişkin Ar&Ge faaliyetleri desteklenecektir H2:Yenilenebilir enerji yatırımları desteklenecektir H3:Yenilenebilir enerji teknolojilerinin üretimi desteklenecektir H4:Yenilenebilir enerji kaynakları için İzmir Mükemmeliyet merkezi kurulacaktır H5:Yenilenebilir enerji ile ilgili çalışmalara yönelik insan kaynağı oluşturulacaktır

11. SÖ2: Çevre ve Doğal Kaynakların Korunması

12. SÖ2: Çevre ve Doğal kaynakların korunması H1: Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi sağlanacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: İzmir bölgesinde YAS, yüzeysel su kaynaklarının (Gediz havzası, Küçük Menderes havzası, Bakırçay havzası) nitelik ve niceliklerinin tespit edilmeli, sürekli izleme, denetim ve paylaşıma açık veritabanı oluşturulmalıdır. E2: Su kaynaklarının kalitesinin sürdürülebilirliğini sağlamak üzere AB su direktifi ve ilgili direktifler çerçevesinde idari ve teknik düzenlemeler yapılarak etkin bir denetim ve kontrol sistemi yapılandırılmalıdır. E3: Su kaynaklarının kirlenmeye karşı korunması, suyun etkin ve verimli kullanımı sağlanmalı, eğitim programları düzenlenmelidir. (su tasarrufu-evsel, endüstriyel, tarım kullanımları)

13. SÖ2: Çevre ve Doğal kaynakların korunması H1 DEVAM: Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi sağlanacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E4: İzmir Körfezi’nin kirlenmeye karşı korunması ve su kalitesinin iyileştirilmesine yönelik önlemler alınmalıdır. 4.1. Balık çiftliklerinin yarattığı kirlenmenin önlenmesi amacıyla çalışmalar yapılmalıdır (mevzuattaki çelişkinin giderilmesi, taşıma kapasitesinin belirlenmesi, denetleme ve izleme süreçlerinin iyileştirilmesi) 4.2. Deniz ulaşımından kaynaklanan kirlenmenin önlenmesi için atık kabul tesisleri yapılmalı, sahil güvenlik ve yetki verilmiş belediyelerce izleme ve denetim çalışmaları sürdürülmelidir. E5:Yer altı sularının suni beslenmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır

14. SÖ2: Çevre ve Doğal kaynaklarınkorunması H2: Hava kalitesinin sürdürülebilir yönetimi sağlanacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: İzmir ili ve çevresi için mevcut temiz hava planı güncellenmeli, ölçüm ağı bölge genelinde oluşturulmalı, eylem planları yapılmalı ve sürekli izlenmelidir. E2: Kent ormanı sayısı artırılmalıdır.

15. SÖ2: Çevre ve Doğal kaynaklarınkorunması H3: Biyoçeşitlilik korunacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: Tehdit altındaki endemik türler koruma altına alınmalıdır. E2: Endüstriyel alanlardaki biyolojik çeşitlilik tespit edilmeli, korunmalı ve izlenmelidir. E3: Ormanlar sürdürülebilir şekilde korunmalıdır. E4: Akarsular, sulak alanlar ve denizlerdeki biyolojik çeşitlilik tespit edilmeli, korunmalı ve izlenmelidir. E5: Biyolojik zenginliğimizin korunması ve tanıtılması hakkında tüm kurumlar nezdinde ve kamuoyunda eğitim çalışmaları yapılmalıdır.

16. SÖ2: Çevre ve Doğal kaynakların korunması H4: Toprak varlığının sürdürülebilir yönetimi sağlanacaktır. ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1:İzmir bölgesinde tarımsal potansiyeli olan toprak varlığının korunması amacıyla çalışmalar yapılmalıdır. E2: Arıtma çamurları zirai amaçlı ve toprak özelliklerinin iyileştirilmesi amacıyla mevzuat ve dünyada gelişmekte olan teknolojiler çerçevesinde kullanılmalıdır. E3: Bölgede erozyon kontrol ve ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır. E4: Arıtılmış atıksuların tarımda kullanılması ve topraklara olan etkileri belirlenmelidir. E5:Bilinçsiz tarım ilacı kullanımı ile oluşacak toprak kirliliğinin engellenmesi sağlanmalıdır.

17. SÖ2: Çevre ve Doğal kaynakların korunması HEDEFLER H1: Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi sağlanacaktır H2: Hava kalitesinin sürdürülebilir yönetimi sağlanacaktır H3: Biyoçeşitlilik korunacaktır H4: Toprak varlığının sürdürülebilir yönetimi sağlanacaktır

18. SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı

19. SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı H1: Sürdürülebilir katı ve tehlikeli atık yönetimi sağlanacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: Katı ve tehlikeli atıkların kalite ve miktarlarını belirleyecek envanter çalışmalarının GIS sistemine göre yapılmalıdır. E2: Organize sanayi bölgelerinde atık geri devri (atık borsası) için hazırlanan projenin aktifleştirilmesi sağlanmalıdır. E3: İzmir kentsel katı atık ve çamurları için entegre yönetim projesi hazırlanmalıdır. E4: Geri dönüşüm, geri kazanım ve yeniden kullanım projelerinin yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. (Örneğin ambalaj atıkları için konteynırla toplanması sistemine geçilmesi) E5: Tehlikeli atıklarla ilgili bertaraf tesisleri kurulmalıdır. E6: Aliağa civarında tehlikeli ve zararlı atık (cüruf ile karışmış baca külü ve baca külü) için giderim ve geri kazanım projeleri yapılmalıdır. E7: Tehlikeli Atık, katı atık, geri dönüşüm tesislerinin kurulacağı yerler imar planlarına işlenmelidir. E8: Toplumun, atık üreticisi ve toplayıcıların bilinçlendirilmesinin sağlanmalıdır.

20. SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı H2: Sürdürülebilir Atık Su Yönetimi sağlanacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: Eksik ve yetersiz olan kentsel ve endüstriyel kanalizasyon ve arıtma tesisleri tamamlanmalıdır. E2: Kırsal kesimde yapılacak olan arıtma tesislerinin çıkış suyunun sulama suyu olarak kullanılabilecek şekilde projelendirilmesi sağlanmalıdır. E3: Kanalizasyon ve yağmur suyu sistemleri ayrık sistem olarak projelendirilmelidir. E4: Peyniraltı suyu ve Karasu ile ilgili kullanım alanlarının tespit edilmeli ve uygun arıtma sistemleri projelendirilmelidir.

21. SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı H3: Sürdürülebilir İçme ve Kullanma Suyu Yönetimi sağlanacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: Su tasarrufu sağlanmaya ve suyun geri devrine yönelik tekniklerin izlenmesi, teknolojilerin geliştirilmesi, bu uygulamaların sanayi ve sulama birlikleri bazında özendirilmesi sağlanmalıdır. E2: İçme suyu kalitesinin geliştirilmesi çalışmaları desteklenmelidir.

22. SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı H4: Kent ve Endüstriden gelen hava kirletici emisyonlar azaltılacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1:Kentsel hava kalitesinin sürekli uzaktan izlenebilmesi için İzmir kent merkezinde, Tire’de, Bergama’da (Güney – Kuzey pilot çalışma) otomatik ölçüm sistemine sahip bilgisayar kontrollü ve güncellenen emisyon bilgi girişli model çalışmaları yapılmalıdır. E2:Trafik kaynaklı hava kirliliğinin önlenmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır. E3:3.Sanayide temiz enerji kullanımı desteklenmelidir. E4:4.Sanayide hava kirletici unsurların azaltılması adına yapılacak yatırımlar teşviklerle desteklenmelidir. E5:Aliağa, Torbalı ve Kemalpaşa endüstri bölgelerinde kentsel hava kalitesi izleme ve iyileştirme projesi hazırlanmalıdır.

23. SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı H5: Gürültü kirliliği önlem planları tamamlanacaktır ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1: İzmir’in yoğun yerleşim alanlarında gürültü haritaları (GIS) çıkarılmalı ve eylem planları hazırlanmalıdır. E2: Sanayiden kaynaklanan gürültü unsurlarının azaltılmasına yönelik projeler desteklenmelidir. (izolasyon, filtreleme)

24. SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı H6: İşletmelerin çevre mevzuatına, çevre yönetim sistemlerine uyumu desteklenecektir ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1:Eğitim faaliyetleri yapılmalıdır. E2:Teşvik ve ödüllendirme mekanizmaları oluşturulmalıdır. E3:Çevre mevzuatlarında yer alan idari yaptırımların uygulanması için gerekli denetimler yapılmalıdır. E4:Sanayide kullanılan üretim süreçlerinin ve işletmecilik uygulamalarının en uygun BAT’lar (en iyi teknikler) ve temiz üretim ilkeleri çerçevesinde iyileştirilmelidir. E5: Üretim tesislerinde kalite belgesi, ISO 14000, 18000 vb. belgelerinin alınmasının desteklenmeli ve teşvik edilmelidir.

25. SÖ3: Kentsel ve Endüstriyel Çevre Altyapısı HEDEFLER H1: Sürdürülebilir Katı ve tehlikeli atık yönetimi sağlanacaktır H2: Sürdürülebilir Atık Su Yönetimi sağlanacaktır H3: Sürdürülebilir İçme ve Kullanma Suyu Yönetimi sağlanacaktır H4: Kent ve Endüstriden gelen hava kirletici emisyonlar azaltılacaktır H5: Gürültü kirliliği önlem planları tamamlanacaktır H6: İşletmelerin çevre mevzuatına, çevre yönetim sistemlerine uyumu desteklenecektir

26. SÖ4: Enerji Verimliliği

27. SÖ 4: Enerji Verimliliği H1: Enerji verimliliği özendirilecek ve buna yönelik teknoloji kullanımı ve diğer faaliyetler desteklenecektir ÖNCELİKLE YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER E1:Jeotermalli konut ısıtmada enerji verimliliğinin sağlanmasına yönelik ekipmanların temini sağlanmalıdır. E2: Sanayi kuruluşlarında ve diğer alanlarda enerji verimliliğini sağlamaya yönelik teşvik sistemleri uygulanmalıdır. E3: Tam Otomasyon sistemleri ve kayıp kaçak tespit sistemleri oluşturulmalıdır. E4:Enerji verimliliği için sanayi ve binalarda bilgilendirme toplantıları, reklamlar, ilanlar; kazancılardan halka kadar tüm İzmir halkının duyurulması ve bu konuda bilinçlendirme kampanyalarının hazırlanması sağlanmalıdır.

28. SÖ4: Enerji Verimliliği HEDEFLER H1: Enerji verimliliği özendirilecek ve buna yönelik teknoloji kullanımı ve diğer faaliyetler desteklenecektir.

29. “YENİLENEBİLİR ENERJİ ve SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE”ÇALIŞMA GRUBU OLARAK TEŞEKKÜR EDERİZ