DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI Araştırmacı İnsan Gücü Yetiştirme Çalışma Grubu 1. Toplantı 12 Mayıs 2008

1. DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATIAraştırmacı İnsan Gücü YetiştirmeÇalışma Grubu 1. Toplantı12 Mayıs 2008 ÖYP

2. TEMMUZ 2001 5 ÖYP ÜNİVERSİTESİ MEVCUT DURUM Ağrı Dağı Üniversiteisi Bitlis Eren Üniversiteisi Osmaniye Korkut Ata Üniversiteisi MAYIS 2008 31 ÖYP ÜNİVERSİTESİ

3. AVRASYA ARAŞTIRMA ALANI 16 Eylül 2003 Kazakistan Ablai Khan Üniversitesi Kazak Akademisi Abay Üniversitesi Ahmet Yesevi Universitesi Gürcistan Tiflis Devlet Üniversitesi Azerbaycan Baku Devlet Üniversitesi Hazar Üniversitesi Azerbaycan Devlet Petrol Akademisi Azerbaycan Teknik Üniversitesi Azerbaycan Mimarlık ve İnşaat Üniversitesi Özbekistan Taşkent Şarkşinaslik Enstitüsü Kırgızistan Kirgiz Teknik Üniversitesi Kirgizistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kırgız Milli Devlet Üniversitesi Türkiye ODTÜ Pakistan Mehran Mühendislik ve Teknoloji Üniversitesi NWFP Mühendislik ve Teknoloji Üniversitesi ÖYP AVRASYA ÖĞRENCİLERİ: 30 18 Kırgızistan 8 Kazakistan 4 Azerbaycan

4. ÖYP-KIBRIS2007 Doğu Akdeniz ÜniversitesiGirne Amerikan ÜniversitesiLefke ÜniversitesiUluslararası Kıbrıs Üniversitesi

5. ÖYP MEZUNLARI 45 Mezun

6. YAYINLAR • Uluslararası • SCI, SSCI, AHCI CORE Makale – 141 • Konferans Bildirisi – 328 • Kitap - 1 • Atıf – 224 • Konferans Sunumu – 56 • Kitap Bölümü – 24 • Kitap Çevirisi – 1 • Ulusal • Makale – 60 • Konferans Bildirisi – 200 • Konferans Sunumu – 36 • Kitap – 8 • Kitap Çevirisi – 7

7. * Gerçekleşen Rakamlar - 1000 YTL ÖYP BÜTÇESİ(DPT İLERİ ARAŞTIRMA PROJESİ)HARCAMA KALEMLERİ*

8. ÖYP VE 33. MADDE KARŞILAŞTIRMASI • ÖYP araştırma görevlileri doktoralarını yurtdışında yapsalardı kaynağın tamamı yurtdışına gidecekti. • ÖYP’nin ilk 6 yılı: 2007 sonu itibarıyla yaklaşık 20.000.000 YTL üniversitemizde araştırma altyapısına dönüşmüştür. • Laboratuvarlarımız ve kütüphanemiz gelişmiştir. • ODTÜ daha kapsamlı ulusal ve uluslararası projeleri gerçekleştirebilecek hale gelmiştir.

9. ÖYP SÜREÇLERİ • Çerçeve Protokollerin İmzalanması • Yürütme Kurulunun Kurulması • ÖYP Öncelikli Alanlarında Arz ve Talep Saptama • Devlet Planlama Teşkilatı için Programın Finansal projesinin geliştirilmesi • Seçme ve Yerleştirme • Mecburi Hizmet Sözleşmesinin İmzalanması • Öğrenim • Tez İzleme Komitesinin Oluşturulması • Yurtdışı Deneyim • ÖYP’de Bütçe Kullanımı

10. 1. Çerçeve Protokollerin İmzalanması • Öğretim üyesi gereksinimi olan ve bu gereksinimi karşılama potansiyeli olan üniversiteler bir araya gelerek bilim insanı yetiştirmek ve ortak araştırma projeleri gerçekleştirmek üzere bir çerçeve protokol imzalarlar.

11. 2. Yürütme Kurulunun Kurulması • ÖYP üniversiteleri ortak bir yürütme kurulu kurarlar. • Bu kurul her yıl toplanır. • Projenin yıllık performansını değerlendirir, stratejisini belirler.

12. 3. ÖYP Öncelikli Alanlarında Arz ve Talep SaptamaArz ve Talep Saptama • Doktora derecesi verecek üniversitenin kapasitesini belirlemek amacıyla öğretim üyeleri ÖYP öncelikli alanlarında tez konularını ilgili enstitüye bildirirler. • Bu tez konuları ÖYP üniversitelerine gönderilir. • ÖYP üniversiteleri hangi alanlarda kaç adet öğretim üyesi gereksinimi olduğunu tespit ederler.

13. ÖYP tez konuları disiplinlerarası alanlardan seçilir

14. ÖYP tez konuları disiplinlerarası alanlardan seçilir

15. 5. Seçme ve Yerleştirme • Mayıs ayındaki gazete ilanına başvurular ilgili anabilim dallarına ilk değerlendirme için gönderilir. • Anabilim dalları kendi standartlarında bulunmayan adayları eler, sonuçlar adaylara duyurulur. • Adaylar tercihlerini yaparlar. • Tercihler ÖYP Üniversitelerine gönderilir. • ÖYP Üniversiteleri tercihlerini yapar ve değerlendirmeye çağıracakları adayları Internet üzerinden duyurur. • İlk elemeyi geçen adaylar partner üniversitelerden gelen öğretim üyelerinden oluşturulan jüriler tarafından değerlendirmeye alınır. • Kazanan adaylar Internetten duyurulur.

16. 5. Seçme ve Yerleştirme (devam) • Seçilen adayların atanması için kadroların ÖYP Üniversitelerinden gelmesi gerekir. • Bu konuda 2003 yılından bu yana büyük sıkıntılar yaşanmaktadır.

17. 6. Mecburi Hizmet Sözleşmesinin İmzalanması • ÖYP için özgün bir mecburi hizmet sözleşmesi geliştirilmiştir. • Bu sözleşmede adayın ve üniversitenin hakları her iki tarafı da sıkıntıya sokmayacak şekilde düzenlenmiştir. • Ataması yapılırken adaydan bu sözleşmeyi imzalaması istenir.

18. 7. Öğrenim • ÖYP araştırma görevlileri bilimsel hazırlık, İngilizce hazırlık veya yüksek lisans veya doktora programlarına, EABD nin değerlendirmesine göre, kabul edilirler. • ÖYP araştırma görevlilerinin diğer öğrenci ve araştırma görevlilerinden hiçbir farkı yoktur.

19. 8. Tez İzleme Komitesinin Oluşturulması • ÖYP öğrencilerinin tez izleme komitelerinde kendi üniversitelerinden de bir ortak tez danışması olması tercih edilir (veya ÖYP Üniversitesinden bir izleyici). • Böylece, öğrenci her 6 ayda bir, tez izleme komitesinde öğretim üyelerini bir araya getirmiş olur.

20. 9. Yurtdışı Deneyim • ÖYP öğrencisi, danışmanı ile birlikte yurtdışına konferanslara tebliğ sunmaya 2 kez gidebilir. • Tez danışmanı öğrencisinin yurtdışında geçireceği süreyi planlar. Doktora yeterlilik sınavından geçen ÖYP öğrencisi ise, 6 ay-1 yıl arasında yurtdışındaki saygın bir üniversiteye veya bir araştırma kurumuna araştırma yapmak üzere gider. Üniversitenin seçimi ve gerekli bağlantılar tez danışmanı tarafından sağlanır.

21. 10. ÖYP’de Bütçe Kullanımı • ÖYP tez danışmanı öncelikle vereceği tezleri projelendirir ve ihtiyaçlarını bütçelendirir. • Bu projeler birkaç öğretim üyesini ve araştırma görevlisini içeren ve hatta birden fazla üniversite ve kurumu örgütleyen projeler olabileceği gibi, tek öğrencilik küçük projeler de olabilir. • Danışman ve öğrencisi her yıl başında, mutlaka proje önerisi vermek zorundadır. • Proje önerisinde teçhizat, sarf ve seyahat giderleri için tahmini bütçesi yer alır.

22. ÖYP’NİN TEMEL İLKELERİ • Programların başarılı bir şekilde yürütülmesi için üniversitelere DPT’nin finansal destek sağlaması gerekmektedir. • ÖYP üniversitelerindeki öğretim üyeleri, ÖYP araştırma görevlileri aracılığı ile ortak araştırmalar yaparak güçlerini birleştirebilirler. • ÖYP üniversitesi en az 20 ÖYP’li seçmeli ve ortak üniversitedeki öğrenimi sırasında öğrencileri ile iletişimini sürdürmelidir.

23. ÖYP’NİN TEMEL İLKELERİ (devam) • ÖYP üniversiteleri öğrencilerinin kendi üniversitelerine yabancılaşmamaları için ortak akademik etkinlikler düzenlerler. • ÖYP araştırma görevlileri kendi üniversitelerini yılda en az bir kez topluca ziyaret ederler.

24. ÖYP BÜTÇE KULLANIM ESASLARI 1. Rektörlük Harcamaları: Üniversitenin genel altyapısını güçlendirmek amacıyla kullanılır. (Merkezi Laboratuvar, Kütüphane, Bilgi İşlem vb.) 2. EABD/Bölüm Harcamaları: Bölüm araştırma altyapısını güçlendirmek amacıyla kullanılır. 3. Danışman Harcamaları: Tez çalışmaları için gereken harcamalar ve seyahatler için kullanılır.

25. ÖYP BÜTÇE KULLANIM ESASLARI (devam) • Bölüm Payı : 5.000 YTL • Tez Çalışmaları : 12.500 YTL • Seyahatler : 12.500 YTL (Oldukça Yetersiz) ------------------------------------------- Toplam 30 bin YTL/ öğrenci

26. ÖYP – ODTÜ GENEL STRATEJİSİ • ÖYP Öğrencisi Sayısı / Toplam Lisansüstü Öğrenci Sayısı ~ % 10 • Toplam Lisansüstü Öğrenci Sayısı: 6300 • ÖYP Öğrenci Sayısı: 599+19+15 = 633 • 2008’den itibaren mezun sayısı ile yeni kayıt sayısı dengelenerek toplam 600 öğrenci seviyesinde sabitlenecektir.

27. ÖNERİLER

28. ÖYP SÜREÇLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ • Başarılı Süreçler • Çerçeve Protokol • Arz Talep Belirleme • Seçme ve yerleştirme • Koordinasyon Kurulu • İyileştirilmesi Gerekenler • Projelere Bütçe Tahsisi • Kadro Tahsisi – 35. Madde • Kariyer Projesi • Yurtdışı Danışman ve Seyahat • Diğer ÖYP modülleri ile koordinasyon

29. Projelere Bütçe Tahsisi • Birden fazla ÖYP’linin katılacağı orta büyüklükteki projeler özendirilmeli. Bu tür projelere tahsis edilecek bütçe, projeye katılan ÖYP’lilerin bütçesinin toplamından daha fazla olmalı. • Projelerde diğer ÖYP üniversitesi ve yurtdışı paydaş bulunmalı.

30. Projelerin Çerçevesi • Proje teklifi veren ekip benzer projeleri yürütmüş olmalı, • Her projede birden fazla ÖYP öğrencisi yer almalı • Projelerin ölçülebilir somut hedef ve çıktıları olmalı • Yukarıdaki değerlendirme kriterlerini karşılanıp karşılanmadığını takip için yöntem geliştirilmeli • Her doktora öğrencisinin, biri döneceği üniversiteden diğeri uluslararası olmak üzere iki eş-danışmanı olmalı (çift doktora) • Eş danışmanlar proje yöneticisi tarafından projenin başında belirlenmeli

31. ÖĞRENCİNİN EĞİTİM ALACAĞI ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİNİN MECBURİ HİZMETİNİ YAPACAĞI ÖYP ÜNİVERSİTESİ ULUSLARARASI PARTNER

32. Kadro Tahsisi • ÖYP’de en çok sıkıntı çekilen süreç. • ÖYP için kadrolar Maliye Bakanlığı tarafından ayrıca tahsis edilmelidir. • ÖYP için tahsis edilen kadrolar başka amaçlar için kullanılamamalıdır. • ÖYP’den mezun olanlar en geç 6 ay içinde öğretim üyesi kadrosuna atanmalıdır.

33. Kariyer Projesi • DPT Kariyer Projelerini desteklemelidir • TÜBİTAK Kariyer Projesi, ÖYP’nin ilk aşamasında tanımlanan çekirdek projelerin yerini alsa da, ÖYP mezunlarının üniversitelerine döndüklerinde yürütecekleri projenin ÖYP kapsamında yer almasının daha yararlı olacağı düşünülmektedir.

34. Yurtdışı Danışman ve Seyahat • Doktora çalışmaları için yurtdışından bir eş-danışman atanmalıdır. • ÖYP araştırma görevlilerinin doktora yeterlikten sonra uzun dönemli seyahatler’de gidecekleri kurum ÖYP projesi ile ilişkilendirilmelidir. • ÖYP araştırma görevlisinin yurtdışında yürüttüğü çalışmalar takip edilmeli, projeye katkı yapacak çalışmalarda bulunması sağlanmalıdır.

35. SONUÇ Başarıda ki en büyük pay, ÖĞRETİM ÜYESİ YETİŞTİRME PROGRAMLARINA verdiği destek ve duyduğu güvenle, DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI’nındır.