Stres – jak sobie z nim radzić?

1. Stres – jak sobie z nim radzić? Opracowanie: Psycholog – mgr Patrycja Augustynopolska

2. Co to jest stres? DEFINICJE • „Stres jest nieswoistą reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania” H. Selye • „Stres to stan, w jakim się znajdujemy, gdy postawione nam wymagania nie są zrównoważone naszymi możliwościami” R. Lazarus • „Stres jest to relacja między umiejętnościami radzenia sobie jednostki a wymaganiami stawianymi przez jej otoczenie” C. Spielberger

3. Co to jest stres? Stres jest więc stanem podwyższonej aktywacji organizmu, które mogą wywołać różne przyczyny zwane stresorami. Stresor = sytuacja stresowa = sytuacja trudna

4. Podwójna natura stresu Człowiek to jedność ciała i psychiki. Napięciu w sferze psychicznej towarzyszy napięcie w sferze fizycznej. Wyróżniamy: • Stres biologiczny – to fizjologiczne zmiany organizmu w odpowiedzi na działanie szkodliwych bodźców. • Stres psychologiczny – zmiany występujące w psychice i zachowaniu, utrudniające lub uniemożliwiające zaspokojenie potrzeb, osiągnięcie określonych wartości.

5. Oznaki stresu W sferze fizjologii: • bladość, • pocenie się, • przyspieszone bicie serca, • napięcie mięśni, • zmiana ciśnienia krwi, • odpływ krwi do mięśni, • suchość w ustach i gardle, • ból pleców, szyi i innych części ciała, • niestrawność, • bezsenność, • stałe uczucie zmęczenia i wyczerpania.

6. Oznaki stresu W sferze sprawności myślenia: • luki pamięci, • zapominanie, • niemożność skoncentrowania się, • ogólny brak zainteresowań, • obsesyjne trzymanie się pewnych pomysłów, • destrukcyjne, niszczące myśli, • zwolniony refleks, • zamęt w głowie.

7. Oznaki stresu W sferze emocji: • lęk, • rozdrażnienie, • depresja, • zamykanie się w sobie, • nerwowość, • złość, • tłumiony gniew, • zakłopotanie.

8. Oznaki stresu W sferze zachowań: • trudności z mówieniem, • impulsywność, • drżenie, • tiki nerwowe, • zgrzytanie zębami, • częstsze uleganie wypadkom, • intensywne palenie papierosów, • picie dużych ilości kofeiny, alkoholu, • nieuzasadnione picie alkoholu, • zmiany w odżywaniu, brak apetytu (anoreksja) lub przejadanie się, • pojawienie się innych nerwowych zachowań.

9. Oznaki stresu W sferze filozofii życiowej: • bezradność, • trudność z podejmowaniem decyzji, • poczucie, że nie dajemy rady, • niezdolność dokończenia jednej pracy przed drugą, • kwestionowanie wartości, • bezosobowe podejście do wykonywanych zadań.

10. Pozytywne znaczenie stresu Część naszych reakcji na stres to siła pobudzająca do działania. Pozytywne działanie stresu polega na wzmacnianiu energii życiowej, tempa życia. Każdy z nas potrzebuje niezbędnego poziomu stymulacji, by móc sprostać wymaganiom i reagować odpowiednio do sytuacji. Człowiek źle czuje się nie tylko wtedy, gdy jest napięty, ale i wówczas gdy jest znudzony.

11. Pozytywne znaczenie stresu Optymalny poziom stresu wywołuje reakcje pozytywne. Jego skutki to: • świadomość dobrej formy i dobrego funkcjonowania, • odprężenie fizyczne i jednocześnie przypływ energii, • szybki refleks w podejmowaniu decyzji, • wysokie zaangażowanie w pracę, łatwość realizacji zadań, • wyostrzona uwaga i wiara we własne możliwości.

12. Zbyt niski poziom stresu - NUDAmoże powodować: • obojętność, • zniechęcenie, • poczucie znudzenia i bezużyteczności, • brak zainteresowań i zaangażowania, odpływ energii, • niechęć do działania i niską sprawność, • wmawianie sobie, że wszystko jest bezsensowne, • urastanie prostych prac do ogromnych zadań, • depresje.

13. Negatywne znaczenie stresu Jeśli poziom stresu jest zbyt wysoki lub stres (nawet niewielki) działał na człowieka przez dłuższy czas, dochodzi do zaburzeń działania i funkcjonowania. Gdy pojawi się czynnik wywołujący stres, organizm przygotowuje się do obrony. Zmienia się szybkość procesów fizjologicznych, pobudzony zostaje współczulny układ nerwowy, tzw. centrum stresu czyli podwzgórze, reaguje na alarmujące wydarzenia stawiając w stan gotowości wegetatywny układ nerwowy. W dość złożonym procesie uwolnione zostają hormony, które przygotowują organizm do walki z trudną sytuacją.

14. Skutki zbyt wysokiego poziomu stresu: • ogólne fizyczne napięcie ciała, które może objawiać się podwyższonym ciśnieniem krwi, niestrawnością, suchością w ustach, wzmożonym poceniem się, dreszczami, uczuciem słabości, • zaburzenia koncentracji, • zwolniony refleks, • lęk i zamęt w głowie. • niemożność skoncentrowania się i normalnego myślenia.

15. Negatywne znaczenie stresu Jeśli nie potrafimy pozbyć się nagromadzonej energii i lęku, żyjemy w ciągłym napięciu i podenerwowaniu. Alarmowe reakcje stresowe działające przez dłuższy czas mogą szybko zużyć aparat fizjologiczny i psychiczny. Następuje wtedy faza załamania i wyczerpania. Po upływie ok. pół roku od sytuacji kryzysowej może wystąpić nawet ciężka choroba somatyczna.

16. Można świetnie funkcjonować w stresie, ale trzeba znaleźć: • swój optymalny poziom stresu, • własny sposób na wyładowanie się, • sposób, by kontrolować poziom stresu. PAMIĘTAJ! Poziomy stresu mają swoje zróżnicowanie indywidualne, ponieważ ich odczuwanie jest stanem SUBIEKTYWNYM. To co dla innych jest zbyt dużym stresem, dla innych może być zbyt niskim.

17. Jak zapobiegać stresowi? • Korzystaj ze wsparcia i pomocy innych. • Stwórz jasny system zasad. • Ucz się asertywności w relacjach z innymi. • Buduj prawidłowe więzi społeczne. • Rozwijaj umiejętności efektywnego wykorzystywania czasu. • Bądź aktywny fizycznie. • Stosuj zdrową dietę. • Kształć charakter, pracuj nad samodoskonaleniem się.

18. Jak kontrolować stres? • Miej dystans do wydarzeń. • Pozbądź się negatywnego myślenia. • Szukaj pomocy i wsparcia u innych. • Zadziałaj od razu, podejmij jakąś akcję. • Staraj się udzielać sobie nagrody za nawet drobne sukcesy. • Szukaj nowych ocen dla danej sytuacji. • Obniżaj napięcie poprzez regulację oddechu, aktywność fizyczną, słuchanie muzyki. • Zmieniaj kierunek myślenia.