RADYASYON NEDİR?

1. RADYASYON NEDİR? Tehlİkelerİ nelerdİr? FİRMA ADI

2. Radyasyonun Keşfi 1895 yılında Wilhelm Conrad Röntgen tarafından X-ışınlarının keşfi yapılmıştır.

3. Radyasyonun Keşfi 1896 yılında H.Becquerel tarafından radyoaktivite keşfedilmiştir. (Uranyum tuzları)

4. Radyasyonun Keşfi 1902 yılında da Piere ve Marie Curie tarafından Radyumun keşfini takiben, radyasyon kaynakları tıpta, sanayide, tarım ve araştırmada artan bir hızla kullanılmaya başlanmıştır.

5. ATOMUN ÜÇ TEMEL PARÇACIĞI En basit çekirdek olan hidrojen çekirdeği sadece protondan oluşmuş, bundan başka bütün diğer çekirdekler nötron ve protonlardan oluşmuştur.

6. RADYOAKTİVİTE Nötronların protonlara oranı hafif izotoplarda bir iken, periyodik çizelgenin sonundaki ağır elementlere doğru giderek artar. Bu oran daha çok arttığında izotopun artık kararlı olmadığı bir yere gelinir.

7. RADYOAKTİVİTE En ağır kararlıizotop83Bi207olup,daha ağır izotoplar dışarıya verecekleri fazla enerjileri olduğundan kararsızdır. Bunlar kararlı hale gelene dek enerji fazlalıklarını bazı ışınlar yayınlayarak giderirler. Bu olaya “radyoaktivite” veya “radyoaktif parçalanma” denir.

8. Yarılanma Süresi Radyoizotopların sahip oldukları kararsız atom sayılarının yarıya inmesi için geçmesi gereken süreye yarılanma süresi (yarı ömür)denir ve T1/2 ile gösterilir. (T1/2 =0.693/)

9. Yarılanma Süresi Her izotopun kendine özgü bir yarıömrü vardır ve bu süre saniyeler kadar kısa veya milyarca yıl gibi uzunolabilmektedir.  Radyoaktif bir maddenin birim zamandaki parçalanma sayısı, o andaki mevcut atom sayısı ile orantılıdır.

10. RADYASYON İYONLAŞTIRICI RADYASYON İYONLAŞTIRICI OLMAYAN RADYASYON PARÇACIK TİPİ DALGA TİPİ DALGA TİPİ Hızlı elektronlar X-Işınları Radyo dalgaları Beta parçacıkları Gama ışınları Mikrodalgalar Alfa parçacıkları Kızılötesi dalgalar Görülebilir ışık Dolaylı iyonlaştırıcı Nötron parçacıkları RADYASYON VE ÇEŞİTLERİ

11. RADYASYON VE ÇEŞİTLERİ Radyasyon Partiküler radyasyon Elektromanyetik radyasyon -radyasyon -radyasyon -radyasyon X-ışını

12. Enerji Spektrumu

13. İYONİZASYON • Kararlı durumdaki atomun elektronlarından biri koparıldığında, protonların sayısı elektronlardan fazla olacağından atom bir elektrik yükü kazanacaktır. • Bu şekilde bir elektronun atomdan ayrılmasından sonra geriye kalan atoma “iyon” adı verilir. • İyonların meydana gelişi olayına da “iyonizasyon” denir.

14. İYONİZE RADYASYONLAR İyonlayıcı radyasyon olarak; – Alfa parçacıkları – Beta parçacıkları    – Gama ışınları – Nötron parçacıkları – X-Işınları X-Işınları dışındaki radyasyonlar, atom çekirdeğinden çıkmakta ve bundan dolayı bunlara nükleer radyasyonlarda denilmektedir.

15. İYONİZE RADYASYONLAR Çevre atomlara enerji aktarır ve elektron kopmasına neden olur.

16. ALFA PARÇACIĞI Yeni Çekirdek Th-231 • 42a ++ Kaynak Çekirdek U-235 Alfa Parçacığı (Helyum Çekirdeği)

17. BETA PARÇACIĞI 0yo Netrino Yeni Çekirdek Kalsiyum-40 Kaynak Çekirdek Potasyum-40 0-1b- Beta Parçacığı

18. GAMMA-IŞINI 0-1b- Gamma Ray Kaynak Çekirdek Kobalt-60 Yeni Çekirdek Ni-60

19. NÖTRONLAR Yüksüz parçacıklar oldukları içinçok girgin olup, nükleer reaktörlerdemeydana getirilirler. Doğrudan iyonizasyon meydana getirmezler ancak, atomlarla etkileşmeleri sonucu diğeriyonizen ışınları meydana getiriler. Sir James Chadwick 1891-1974 X vegamaışınlarının aksine, su ve parafingibi bazı hafif elementler ve beton nötronların durdurulmasındakullanılmaktadır.

20. RADYASYON VE RADYOAKTİF KONTAMİNASYON • Radyasyon, kararsız atomların enerjisini parçacık veya dalga formunda yaymasıyla oluşur. • Radyoaktif Kontaminasyon ise kendi kendine ışıyan maddenin istemediğimiz bir yerde bulunmasıdır.

21. RADYASYON ÇEŞİTLERİNE GÖRE ZIRHLAMA

22. RADYASYON DOZU ve BİRİMLERİ Radyasyon dozunun hedef kütlede meydana getireceği etki; radyasyonun çeşidine, doz hızına ve bu doza maruz kalış süresine bağlıdır. Radyasyon dozu; hedef kütle tarafından, belli bir sürede soğurulan veya alınan radyasyon enerjisi miktarıdır.

23. RADYASYON BİRİMLERİ

24. RADYASYON KAYNAKLARI NELERDİR?

25. DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI • Dünyada ve evren oluşurken var olan uzun yarı ömürlü radyoaktif maddeler: • Radyum (Ra-226 1600 yıl) • Uranyum (U-238 4.51x109 yıl) • Toryum (Th-232 1.39x1010 yıl) • Potasyum (K-40 1.27x109 yıl)

26. DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI TOPRAKTA İNSAN VÜCUDUNDA • Toryum – Potasyum-40 (4400 Bq) • Uranyum – Radyum • Potasyum – Karbon-14 • Radyum – Trityum • Radon – Polonyum

27. DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI Yaşantımızda, kozmik ışınlar nedeniyle maruz kaldığımız ortalama radyasyon dozu 0.26 mSv/yıl dır. Radon gazından dolayı dünya genelinde maruz kalınan ortalama yıllık doz 1.3 mSv’dir.

28. İÇ RADYASYON • Vücudumuzda bulunan radyoaktif elementlerden bir yıl boyunca maruz kaldığımız ortalama iç radyasyon dozu 0.55 mSv kadardır. • Yiyecek, içecek ve teneffüs ettiğimiz havadan maruz kaldığımız ortalama doz ise, yaklaşık 0.25 mSv/yıl dır.

29. DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI

30. YAPAY RADYASYON KAYNAKLARI

31. RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ • Radyasyona maruz kalan hücre ölebilir veya zamanla doku tarafından onarılarak kurtulabilir. • Eğer kurtulan hücre, kromozomlarındaki kırılmalar nedeniyle fiziksel ve kimyasal yapısı değişerek mutasyona uğrarsa, bunun sonucunda hücre normal işlevini yapamaz ve ileride kişinin kendisinde (somatik) veya gelecek nesillerde (genetik) zararlar meydana getirebilir.

32. RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ Kısa bir süre içinde ve bir defada yüksek dozlara maruz kalınması durumundan hemen sonra meydana gelecek hasarlara erken etkiler (akut ışınlanma etkileri), kanser, ömür kısalması ve genetik bozukluklar gibi sonradan çıkacak hasarlara da gecikmişetkiler (kronik ışınlanma etkileri) denir.

33. RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ

34. RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ Bir kaza oluşumu sonucu, erken safhalarındaki en önemli ışınlanma yolları şöyle sıralanabilir: 1- Radyoaktif kaynak, nükleer tesisten ve salınan herhangi bir radyoaktif maddeden kaynaklanan direkt (doğrudan) radyasyon, 2- Hava ile taşınan radyoaktif maddelerin (uçucular, aerosoller, partiküller) solunmasından, 3- Radyoaktif maddelerin toprakta veya yüzeyde birikimi nedeni ile doğrudan radyasyon ışınlanmalarından, 4- Cilt ve giysilere bulaşan radyoaktif maddelerden kaynaklanır.

35. RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ 20 ila 30 Gy arasında bir doza maruz kalmış bir işçinin ellerinde meydana gelen yanık ve su kabarcıkları.

36. RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ 5 – 10 Gy’lik, Ir-192 radyoaktif kaynağını iş önlüğünün cebinde 2 saat taşıyan bir işçinin, göğsünün ön ve sağ tarafında ışınlanmadan 5 ve 11 gün sonra oluşan kızarıklıklar

37. RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ 20 ile 30 Gy’lik ışımaya maruz kalan işçinin, 21 gün sonra, ışınlanan bölgesinde meydana gelen deri dökülmesi

38. TEŞEKKÜRLER