AVRUPA E K OTUR iZ M ETİKETLEME STANDARD I (EETLS) INSPIRECO proje si için Eğitim Programı

1. AVRUPA EKOTURiZM ETİKETLEME STANDARDI (EETLS) INSPIRECO projesi için Eğitim Programı 11 Haziran 2014, Isparta Fouli Papageorgiou PRISMA – Centre for Development Studies

2. Neden etiketleme? • Kalite etiketi nedir? Etiket; işletmeleri bir kriter grubuna göre değerlendirerekyüksek kalite hizmet sunulduğunu onaylayan bir sertifikalandırma sürecinin son aşamasıdır.

3. Neden etiketleme? • Ne gibi faydaları vardır? Etiketli bir otel ya da tur operatörü ya da doğa-temelli etkinlik daha “görünür” olur. Etiketli işletmelerin kendilerine özgü piyasaları vardır. Etiket alan işletme bu pazara da girmiş olur. Kalite testinden geçen işletmeler müşterilere güven verir. Ekoturizm etiketi titiz müşterilere, işletmenin doğaya, çevreye, yerel topluma ve kültürel mirasa saygı duyduğu konusunda garanti verir.

4. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS • EETLS, aslında standarttır; etiket değildir. Ancak etiket olarak da kullanılabilir. • EETLS, ECO-DESTINET projesi ve tamamlayıcısı ECOLNET projesi tarafından oluşturulmuştur. • EETLS’nin yapısı, Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi (GSTC) tarafından dünya çapında uygulanmak üzere hazırlanan Küresel Sürdürülebilir Turizm Kriterlerini temel alır. • EETLS, ekoturizmin özel gereksinimlerini karşılamak için, GSTC kriterlerine ekoturizm alt-kriterlerini ve göstergelerini ekledi; çoğunlukla Avrupa’ya hitap eden ve ekoturizm işletmelerinde doğrudan kullanılabilecek yeni bir standart yarattı. • EETLS , GSTC tarafından resmen tanınmaktadır.

5. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS • Uluslararası Ekoturizm Topluluğu’nun ekoturizm tanımından yola çıkar : “Ekoturizm,çevreyi olduğu gibi muhafaza etmeye ve yerel halkın refahını yükseltmeye özen göstererek, doğal alanlara sorumluluk çerçevesinde seyahat etmektir.” • Mevcut Avrupa ekoturizm etiketlerini ve kalite sertifikasyon sistemlerini harmanlamayı hedefler. • Başka ekoturizm ya da sürdürülebilir turizm etiketlerinin olmadığı durumlarda, bir ulusal ajansın yönetiminde etiket olarak da kullanılabilir. • Etiketli işletmelerin Avrupa piyasalarındaki konumunu yükseltmeyi ve turizm sektörünü daha ilerilere taşımayı amaçlar.

6. HEDEF GRUPLAR • ekoturizm & sürdürülebilirturizm işletmeleri • ekoturizm sertifikasyon ajansları • ekoturizm ya da doğa ile ilgili STK’lar • koruma alanı yetkilileri • bölgesel ve ulusal yetkililer • ekoturizm ve sürdürülebilir turizm ile ilgili Avrupalı ve uluslar arası örgütler • eğitim kurumları • turizm, turizm ile ilişkili eğitim ve ICT uzmanları

7. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS 4 Groups of criteria A. Demonstrate effective sustainable management. B. Maximise social and economic benefits to local communities and minimise negative impacts. C. Maximise benefits to cultural heritage and minimise negative impacts. D. Maximise benefits to the environment and minimise negative impacts • 38 criteria • 94 Sub-criteria • 94 indicators for certificates • 94 indicators for businesses • 130 implementation indicators

8. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS A’ Grubu kriterleri Etkin sürdürülebilir yönetim sergilemek Ekoturizm işletmeleri aşağıda sıralananları yapmalıdır • Uzun vadeli bir sürdürülebilirlik programı hazırlamak ve uygulamak • İlgili tüm yasa ve yerel/ulusal düzenlemelere uygun faaliyet göstermek • Çalışanların eğitimine önem vermek ve iyi tanımlanmış görev dağılımına sahip olmak • Bina ve altyapısının imar yasalarına ve düzenlemelerine uygun olmasını sağlamak; doğal peyzaja ve çevreye saygılı olmak • Sürdürülebilir inşaat yöntemleri ve malzemeleri kullanmak • Müşterilere saygı duymak; daima gerçeğe uygun tanıtım yapmak ve müşteri memnuniyetini sürekli takip etmek • Müşterilere, doğal çevrenin değerine ilişkin farkındalıklarını arttıran tercüme hizmetleri sunmak

9. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS A Kriter Grubu: Sürdürülebilirlik yönetimi A.1 Yönetim Sistemi İşletme çevresel ve sosyokültürel konuları; kalite, sağlık ve güvenliği göz önünde tutan uzun vadeli bir sürdürülebilirlik yönetim planına sahip • Sürdürülebilirlik planı var ve ekoturizm ile ilişkili • İşletme sürdürülebilirlik planını personelle, müşterilerle ve yerel yetkililerle paylaşıyor • Personel üyelerinden biri sürdürülebilirlik planını takip etmek ile görevlendirilmiş --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- A.2 Yasalara uyum İşletme sağlık, emek, güvenlik, çevre vb. alanlardaki tüm uluslararası/ulusal ve yerel yasa ve düzenlemelere uyuyor • İşletmenin faaliyetleri tamamen yasal • İşletme gerekli tüm izinleri almış bulunuyor • İşletme tüm mali yükümlülüklerini yerine getiriyor. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- A.3 Çalışanların eğitimi Tüm personel sosyokültürel konular; çevre, sağlık ve güvenlik ile ilgili düzenli eğitim görüyor

10. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS A.4 Müşteri memnuniyeti Müşteri memnuniyeti ölçülüyor ve işletme müşterilerin taleplerini karşılamak için çaba gösteriyor ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ A.5 Gerçeğe uygun pazarlama Tanıtım materyelleri gerçeğe uygun şekilde hazırlanıyor ve yerine getirilemeyecek vaatlerde bulunmuyor -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- A.6 Bina ve Altyapının tasarımı ve inşası A.6.1 Yerel İmar: işletme imar planlarına, düzenlemelerine ve özel koruma altındaki alanlara saygı gösteriyor A.6.2 Tasarım ve yer: doğal ve kültürel mirasa saygılı davranıyor A.6.3 Sürdürülebilir inşaat: yerel, eko-sertifikalı materyeller kullanıyor A.6.4 Özel gereksinimlilerin erişim ve ulaşımı: engelli bireyler için erişim ve ulaşım olanakları sunuyor ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ A.7 Tercüme İşletmenin müşterilere güvenilir bilgi veren , eğitimli personel ve profesyonel rehberlerden oluşan bir tercüme planı var. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- A.8 Koruma alanlarındaki etkinliklerin özel düzenlemelere uygunluğu İşletme özel koruma alanlarına ilişkin düzenlemeleri biliyor ve saygı duyuyor. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ A.9 Ziyaretçilerin ev sahibi destinasyona ilişkin farkındalıklarını arttırmak İşletmenin müşterilere sunduğu bilgiler doğal, kültürel ve sosyal çevreye karşı daha fazla hassasiyet beslemelerini sağlamalıdır.

11. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS B’ Kriter Grubu: Yerel toplumun elde edeceği sosyal ve ekonomik faydaları en yüksek seviyeye taşımak; olumsuz etkileri en aza indirmek. Ekoturizm işletmeleri aşağıda sıralananları yerine getirmelidir: • Yaşama standardını yükselten inisiyatifleri desteklemek • Yerel toplumu “canlandırma” işlevi görmek • Ekonomik çeşitliliği teşvik etmek • Yerel halka, özellikle de gençlere, iş olanakları sunmak • Yerel girişimcilerden yerel ürünler satın almak • Çalışanları sömürmemek ve kalifikasyonlarını arttırmalarını sağlama imkanı vermek • Ayrımcılık yapmamak

12. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS B.1 Yerel toplumun gelişmesi İşletme; altyapı, eğitim, sağlık, hijyen gibi alanlarda yardımını esirgemeyerek yerel toplumun gelişmesine destek oluyor. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- B.2 Yerel İstihdam Yerel halka, işletmenin inşaat çalışmalarında, yönetim de dahil olmak üzere tüm faaliyetlerinde iş verilmelidir – gerektiğinde eğitim de sunuluyor. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ B.3 Adil Ticaret İşletme mal ve hizmet satın alırken adil ticaret ilkelerine uyuyor. • Satın alım yaparken önceliği yerel tedarikçilere veriyor • Gıda ürünleri alırken önceliği yerel üreticilere veriyor • Gıda ve sebzeleri mevsiminde tüketiyor • Adil ticaret mallarını tercih ediyor ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- B.4 Yerel Girişimciler İşletme yerel girişimcileri bölgenin doğasına, kültürüne ve tarihine dayanan ürünler (gıda, el işi vb.) geliştirmeye teşvik ediyor • Bu ürünleri doğrudan satıyor • Sürdürülebilir ürünler satan üretici/tüccarları destekliyor

13. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS B.5 Yerel halk İşletme yerel toplum ile birlikte turizm etkinliklerinde uygulanmak üzere “davranış kuralları” geliştiriyor • Yerel toplumun haklarına ve geleneklerine saygı duyuyor • İşletmenin etkinlikleri toplumun değerlerini ve tutumlarını dikkate alıyor ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- B.6 Sömürü İşletmenin ticari, cinsel ve diğer tür sömürü ve tacize ilişkin politikası var • Uluslar arası çocukların korunmasına yönelik davranış kurallarını imzalamış bulunuyor www.thecode.org • Çocuk emeği kullanılarak üretilen malları satın almama politikası var -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- B.7 Adil İşe Alım İşletme kadınlara, azınlıklara ve diğer hassas durumdaki gruplara, yönetim konumları da dahil olmak üzere, işe alımlarda fırsat eşitliği sunuyor ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- B.8 Çalışanları Koruma Çalışanlar, işletmenin koruması altındadır • Sosyal sigortaları vardır • Barınmaları işletmenin sorumluluğunda olduğunda, iyi yaşam standartlarına sahip oluryorlar • Adil maaşlar alıyorlar ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ B.9 Temel Hizmetler İşletmenin faaliyetleri su, enerji, sağlık , temizlik gibi temel yerel hizmetleri tehlikeye atmaz ya da bitirmez

14. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS C’ Kriter Grubu: Kültürel mirasa yapılan katkıyı en yüksek noktaya taşımak; olumsuz etkileri en aza düşürmek Ekoturizm işletmesi • Miras alanları için tavsiye edilen Davranış Kurallarına • Tarihi eserlerin değerine • Arkeolojik ve kültürel alanları korumaya yönelik kurallara • Binalarında ve faaliyetlerinde yer vermesi de gereken yerel kültüre saygılı olmalıdır

15. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS C.1 Kültürel Davranış Kuralları İşletme , ziyaretçilerin kültürel miras alanlarına yaptığı etkiyi en aza düşürmek ve ziyaretçi memnuniyetini en yüksek seviyeye taşımak için (mevcut talimatlara dayanan) davranış kuralları uyguluyor İşletme arkeolojik ve tarihi alan ziyaretlerinde profesyonel rehberler kullanıyor. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- C.2 Tarihi Eserler Yasalar tarafından izin verilmediği takdirde, orijinal tarihi ve arkeolojik eserler satılmaz, ticareti yapılmaz ve sergilenmiyor ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- C.3 Alanların Korunması İşletme yerel tarihi, arkeolojik ve diğer kültürel alanların korunmasına katkıda bulunur ve bölge sakinlerinin bu yerlere erişimini kısıtlanmıyor ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- C.4 Kültürün Dahil Edilmesi İşletme tasarımında, dekorasyonunda, yemek ve mağazalarında mimari ve el işleri gibi yerel kültürel miras unsurlarına yer veriyor • Yerel geleneklerin orijinalliğine saygı duyuyor • Yerel toplumun fikri mülkiyet haklarına saygı duyuyor

16. The European Ecotourism Labelling Standard EETLS D’ Kriter Grubu: Çevreye en yüksek seviyede fayda sağlamak üst seviyeye taşımak ve olumsuz etkileri en alt seviyeye indirmek İşletme, • Doğal kaynakları (su, enerji vb.) akıllıca kullanmalıdır • Çevre dostu ürünleri tercih etmelidir. • Atık su, katı atık ve zararlı maddeleri azaltmak ve arıtmak için sistematik çaba göstermelidir. • Yabani hayatı korumalı ve saygı duymalıdır. • Açık alan peyzajında bölgenin yerli türlerine yer vermelidir. • Bölgenin biyoçeşitliliğini muhafaza etmelidir.

17. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS D.1 Mal ve kaynak tüketimi D.1.1 Satın alma politikası İşletmenin satın alma politikası • Çevre dostu ve doğal ürünleri • Yerel ürünleri • Kullanılabilir ve geri dönüştürülebilir ürünleri • Enerji tasarruflu ve doğaya en az gaz salınımı yapan ürünleri tercih ediyor ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.1.2 Tüketim ürünleri İşletme tek kullanımlık malların (yeniden kullanılmayan) tüketimini etkin olarak azaltmaya çabalıyor • Tek kullanımlık malların kullanımını ölçen bir sistemi var • Geri dönüşüm yapar ve miktarını ölçüyor • Ziyaretçileri tek kullanımlık ürün kullanmamaya teşvik ediyor ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.1.3 Enerji tüketimi Enerji tüketimi en aza düşürülür ve yenilenebilir enerjilerin kullanımına geçiliyor • Sürdürülebilir enerji yönetim planı var/ Enerji tüketimini ölçüyor ve izliyor • Enerji tasarruflu ekipman kullanıyor ve düzenli bakım yaptırıyor • Bina inşaatlarında biyoklima ilkelerini benimsiyor ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.1.4 Su tüketimi İşletme su kullanımını azaltmaya çalışıyor • Sürdürülebilir su yönetim planı vardır/ Su tüketimini ölçer ve gözlem altında tutuyor • Su tasarrufu yapan ekipman kullanıyor ve düzenli bakım yaptırıyor

18. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS D.2 Atık tahliyesi D.2.1 Atık su Atık su etkin biçimde arıtılıyor ve yalnızca güvenli şartlarda yeniden kullanılır ya da doğaya karıştırılıyor • Sürdürülebilir atık su arıtım ve yeniden kullanım planı var • Kanalizasyon arıtma tesisine bağlantısı var ya da kendine ait tesisi var • Müşterileri gerekli atık arıtım davranışları konusunda bilgilendiriyor ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.2.2 Katı atık tahliyesi İşletme katı atıkları azaltmak, yeniden kullanmak ve geri dönüştürmek için etkin biçimde çaba sarf ediyor • Katı atık yönetim planı var/ Atık hacmini ölçüyor ve takip ediyor • Organik atıklar gübreleştiriliyor • Müşteriler ve personel geri dönüşüm yapıyor ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.2.3 Zararlı maddeler Zaralı maddelerin kullanımı en alt seviyeye düşürüyor: böcek ilaçları, dezenfektanlar, temizlik ürünleri, boyalar • İşletme, mümkün olduğu ölçüde, bunların yerine zararsız maddeler kullanıyor • Kimyasalların kullanımı yönetiliyor ve atık tahliyesi yöntemleri gözlem altında tutuyor • Zararlı maddelerin kullanımının azaltılmasına yönelik bir plan uyguluyor ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.2.4 Diğer kirlilik faktörleri İşletme ses, ışık, erozyon, yüzey akıntısı ve ozon delici kaynaklı kirlilik faktörleri ile su ve toprak kirliliğine yol açan maddeleri azaltmaya gayret gösteriyor • Sürdürülebilir hava, ses, ışık ve toprak kirliliğini azaltma planı var • Yapay gürültüyü ve yapay ışık kullanımını en aza indiriyor

19. Avrupa Ekoturizm Etiketleme Standardı - EETLS D.3 Yaban hayat ve biyoçeşitlilik D.3.1 Yaban hayat türleri Yaban hayat türleri, yasalar çerçevesinde izin verilmediği müddetçe, toplanmaz, tüketilmez, sergilenmez, satılmaz ya da ticareti yapılmıyor ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.3.2 Esaret altındaki yaban hayat canlıları Hiçbir yaban hayat türü yasal veya uluslar arası yasalarca izin verilmediği takdirde esaret atında tutulmuyor • Yaban Hayat Koruma Parkları uluslar arası standart ve düzenlemeler uygun olarak faaliyet gösteriyor ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.3.3 Peyzaj İşletme peyzaj düzenlemelerinde ya da yenilemelerinde yalnızca bölgenin yerli türlerini kullanıyor • İşletme yabancı türleri kullanmıyor --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.3.4 Biyoçeşitliliği muhafaza İşletme biyoçeşitliliğin muhafazasına katkıda bulunur be doğal koruma alanlarını destekliyor • İşletme biyoçeşitliliğin muhafazasına maddi ya da ayni katkıda bulunuyor • İşletme personeli, müşterileri ve yerel halkı biyoçeşitliliğin muhafazası hakkında bilgilendiriyor -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- D.3.5 Yaban hayat ile etkileşim Doğal ekosistemlere zararlı etki en alt seviyede tutuluyor • İşletme ticari avlanmayı ve benzer faaliyetleri desteklemiyor • İşletme yaban hayat ile etkileşimlerde davranış kurallarına saygı gösteriyor • İşletme yaban hayatın korunmasına maddi katkıda bulunuyor

20. EETLS’nin uygulanması • Her turizm destinasyonunun kendisine özgü kültür, çevre, gelenek ve kanunu vardır; Kriterler yerel koşullara uyum sağlamaya ve bölge ya da etkinliğe göre ek kriterlerle desteklenmeye izin verecek şekilde hazırlandı. • GSTC’nin belirttiği gibi bu kriterler işletme ve destinasyonların sosyal, çevresel, kültürel ve ekonomik sürdürülebilirlik elde etmeleri için gereken azami şartları değil asgari şartları içerir. • EETLS sertifikası için işletmelerin tüm kriterleri karşılaması zorunlu değildir; ancak kriterlerin büyük oranda karşılanıyor olması ve işletmenin mümkün olan en fazla kritere uyum sağlamayı planladığını kanıtlaması şarttır.

21. İşletmelere faydası EETLS bir öğrenme aracıdır • Ekoturizm işletmeleri nasıl yeşil ve sürdürülebilir olunacağını öğrenir • Yerel toplumla bütünleşmenin önemi konusunda farkındalık kazanırlar • Çevreyi koruyup kollamalarını sağlar –koruma alanları için özellikle önemlidir • Yerel ölçekte sürdürülebilir gelişmeyi teşvik eder

22. EETLS’in tamamlayıcıları • En İyi Uygulamalar Kütüphanesi EETLS kriter ve alt-kriterlerinin nasıl hayata geçirileceğine ilişkin çeşitli örnekler sunuyor • Ekoturizm işletmeleri ve EETLS değerlendiricilerine yönelik öğrenme paketleri • İşletmelerin kendi kendilerini ölçebilmeleri için onlineözdeğerlendirme araçları • Bir değerlendirme uzmanı tarafından gözlemlenen bütüncül işletme değerlendirme sistemi

23. EETLS değerlendirmesi İşletmelerin özdeğerlendirme aracını kullanması • İşletmeler kendilerini EETLS göstergelerine dayanarak ölçerler ve 1 ile 3 arasında değişen notlar alarak EETLS kriterlerine ne kadar uyduklarına dair bir fikir edinirler • İşletmeler yönelik eğitim programı online araca bağlıdır ve ayrıca e-öğrenme platformundan da ulaşılabilir • Değerlendirme ve öğrenme araçlarının ne kadar anlamlı ve kullanışlı olduğuna dair işletmelerin görüşlerini ölçen bir anket doldurulur

24. EETLS değerlendirmesi İşletmeler için entegre değerlendirme aracı • Aynı araç olmakla birlikte, verilen notun nedenini kanıt göstererek açıklama özelliğine sahiptir • Kanıtlar işletmenin sunduğu resmi belge, fotoğraf, video, açıklamaya vb. dayanır • Değerlendirme aracı işletmenin faaliyetlerini takip ederek tavsiyeler sunar • Değerlendirme aracı kendi notunu, nedenini açıklayan bir rapor ile birlikte sunar

25. EETLS değerlendirmesi EETLS değerlendirmesini uygulayan işletmelerin görüşleri: Online değerlendirme araçları • EETLS kriterleri ve göstergeleriyerindeydi: %75 • EETLS işletmelerin sürdürülebilirliklerini arttırmasına yardımcı oluyor : %91 Öğrenme paketi • İşletmelerin EETLS’yi anlamasına yardımcı oluyor • Yeterli, çok ilgi çekici ve işletme için faydalı bilgiler sunuyor

26. Daha fazla bilgi için • www.ecotourism-network.eu • http://ecolnet.ning.com İlginize teşekkür ederiz