Download
1 / 37
450 likes | 1.15k Views
هو الاحسن الخالقين جلسه چهاردهم دستگاه گردش خون عروق خونی. ساختمان شریان. دیواره شریان از سطح به عمق از لایه های زیر تشکیل شده است: لایه بیرونی: لایه همبند و لیفی است که دو تا دور شریان را در برگرفته است و باعث نگهداری دیواره آن می گردد. اعصاب و عروق شریان ها بیشتر در این لایه قرار دارند.
E N D
هو الاحسن الخالقينجلسه چهاردهمدستگاه گردش خونعروق خونی
ساختمان شریان دیواره شریان از سطح به عمق از لایه های زیر تشکیل شده است: • لایه بیرونی: لایه همبند و لیفی است که دو تا دور شریان را در برگرفته است و باعث نگهداری دیواره آن می گردد. اعصاب و عروق شریان ها بیشتر در این لایه قرار دارند. • لایه میانی: در این لایه بافت عضلانی صاف همراه مقدار قابل توجهی بافت ارتجاعی وجود دارد که قابلیت ارتجاعی شریان به همین دلیل است. هر چه شریان کوچکتر باشد قابلیت ارتجاعی آن کمتر است. • لایه درونی: این لایه شامل یک ردیف سلول پوششی است که اندوتلیال گفته می شود.
ساختمان ورید • ورید ساختمان مشابهی با شریان دارد با این تفاوت که ضخامت لایه میانی و به طور کلی دیواره ورید کمتر از شریان ولی قطر درونی آن بیشتر است. • از لایه درونی سیاهرگ در بعضی از وریدها چین های تشکیل شده است که به آنها دریچه لانه کبوتری می گویند و از بازگشت خون به طرف پایین جلوگیری می کنند، بنابراین بیشتر در وریدهای پایین تر از قلب قرار دارند.
ساختمان مویرگ • جدار مویرگ از یک ردیف سلول تشکیل شده است که در ادامه لایه درونی عروق می باشد. این سلول ها به وسیله یک غشای پایه تقویت می گردند. این لایه سلولی خاصیت نیمه تراوا دارد، بنابراین مواد می توانند از آن عبور کنند و تبادل مواد در دیواره مویرگ انجام شود.
ساختمان سینوس های وریدی • در بعضی از نواحی بدن به جای ورید اتساعی به نام سینوس وریدی وجود دارد که جدار آن مانند مویرگ ها از یک ردیف سلول تشکیل شده است و این سینوس خون تیره آن نواحی یا عضو را تخلیه می نماید. مانند سینوس کروناری در قلب، سینوس های مغزی
عروق بزرگ قلب • شریان ریوی • وریدهای ریوی • آئورت • Superior vena cava • Inferior vena cava
شریان ریوی • شریان ریوی از بطن راست شروع شده و خون حاوی co2را به ریه ها منتقل می کند. • این شریان پس از چند سانتی متر، در زیر قوس آئورت به دو شاخه راست و چپ تقسیم شده و هر یک به ریه سمت خود می روند. • در ابتدای این شریان دریچه نیمه هلالی (pulmonary semilunar valve) وجود دارد که از سه لت تشکیل شده است و هنگام انبساط بطن از بازگشت خون به درون بطن راست جلوگیری می کند.
وریدهای ریوی • از هر ریه دو ورید ریوی خون اکسیژن دار را به دهلیز چپ می برند. خون تیره از بطن راست به وسیله شریان های ریوی به ششها رفته، پس از تبادل گاز به وسیله وریدهای ریوی، وارد دهلیز چپ می شوند، این مسیر را گردش کوچک خون می نامند. بنابراین این عروق در گردش کوچک خون موثرند.
دریچه ها در فاز دیاستول دریچه ها در فاز سیستول
عروق گردش خون بزرگ - آئورت • بزرگترین شریان بدن است که از بطن چپ شروع می شود و نخست به سمت بالا، جلو و راست رفته، سپس به صورت قوسی به سمت چپ و عقب می رود و در پشت قلب در سمت چپ ستون مهره ها طی مسیر کرده، از پرده دیافراگم عبور می کند. • این شریان در حفره شکمی در برابر 4 مهره کمری به دو شاخه انتهایی تقسیم می شود.
آئورت صعودی • این بخش از آئورت داخل پریکارد سروزی قرار دارد. از قاعده بطن چپ تا نیمه راست زاویه استرنال بالا می رود. • دیواره آئورت بعد از دریچه های هلالی آئورتیک کمی گشاد شده و شریان های تغذیه ای قلب از آئورت جدا می شوند.
قوس آئورت ادامه آئورت صعودی است که از پشت نیمه راست زاویه استرنال به عقب و چپ متمایل می شود تا به سمت چپ زاویه استرنال برسد. از آن سه شاخه جدا می شود: • Brachiocephali • left common carotid • Left subclavian artery
Brachiocephalic • بزرگترین شاخه قوس آئورت است که در پشت مفصل استرنوکلاویکولار به دو شاخه تقسیم می شود: • Right common carotid • right subclavian artery
شریان کاروتید مشترک • شریان کاروتید مشترک از هر سمت گردن تا حد فوقانی حنجره بالا می رود و در آنجا به دو شاخه کاروتید داخلی و خارجی تقسیم می شود. • کاروتید داخلی بدون اینکه در ناحیه گردن و صورت انشعابی دهد در هر طرف از قاعده جمجمه به کف جمجمه وارد می شود و در قاعده مغز به کمک شاخه همنام خود از طرف مقابل و شریان basilar تشکیل یک دایره شریانی می دهد که انشعابات آن در مغز منتشر می شود.
شریان کاروتید مشترک کاروتید خارجی از همان ابتدا، شروع به انشعاب می کند که شاخه های مهم آن عبارتنند از: • شریان تیروئیدی فوقانی • شریان زبانی (lingual) • شریان صورت (facial) • شریان حلقی صعودی • شریان پس سری • شریان گوش خلفی • شریان گیجگاهی • شریان فک فوقانی (برای دو فک و حفره بینی و کام)
Subclavian • این شریان ابتدا در ناحیه گردن است، سپس از روی دنده اول عبور کرده و به طرف اندام بالایی می رود. • مسئولیت خون رسانی به اندام فوقانی، قسمتی از مغز، جدار قفسه سینه و گردن را به عهده دارد. • این شریان پس از ورود به حفره زیر بغل به نام شریان زیربغلی (axillary) تغییرنام می دهد. ادامه این شریان در ناحیه بازو شریان brachial را ایجاد می کند. شریان brachial در ناحیه آرنج به دو شاخه radial و ulna تقسیم شده و در کف دست با ایجاد دو قوس شریانی کف دستی که به انگشتان خون می رساند به اتمام می رسند.
آئورت نزولی • ادامه قوس آئورت است که از پشت و جلوی مهره های سینه ای به سمت پایین نزول می کند. در نزدیکی دنده 12 مهره سینه ای از سوراخ آئورتی دیافراگم عبور کرده و وارد حفره شکمی می شود. در نزدیکی مهره 4 کمری هم به دو شاخه انتهایی تقسیم می گردد. • به دو قسمت سینه ای و شکمی تقسیم می شود.
آئورت نزولی سینه ای شاخه های آئورت نزولی شامل موارد فوق می باشند: • شریان های پریکاردی • شریان های ازوفاژی (تغذیه کننده مری) • شریان های برونشی (نای) • شریان های فرنیک (خون رسانی به دیافراگم) • شریان های بین دنده ای خلفی (9 جفت می باشند که وارد فضای بین دنده ای تحتانی می شوند).
آئورت نزولی شکمی • این قسمت از زیر دیافراگم شروع می شود و مهمترین شاخه های آن شامل موارد زیر می گردد: • شاخه های احشایی آئورت • شاحه های جداری • شاخه های انتهایی
شاخه های احشایی آئورت شکمی • شریان سلیاک: معده، طحال، کبد، صفرا، لوزالمعده، روده کوچک • شریان مزانتریک فوقانی: تمام روده کوچک و بخشی از روده بزرگ • شریان مزانتریک تحتانی: باقیمانده روده بزرگ • شریان گونادال: اندام تناسلی • شریان کلیوی • شریان فوق کلیوی
شاخه های جداری آئورت شکمی • فرنیک تحتانی (دیافراگم) • کمری: پوست و عضلات ناحیه پشت و نخاع • خاجی میانی: خون رسانی مهره ها
شاخه های انتهایی آئورت شکمی • در نزدیکی مهره 4 کمری، به دو شاخه به نام ایلیاک مشترک راست و چپ تقسیم می شود. • در مجاورت مفصل ساکروایلیاک، به دو شاخه خارجی و داخلی تقسیم می شود. • ایلیاک داخلی به مثانه، رکتوم، اندام های تناسلی خون رسانی می کند. • ایلیاک خارجی به دیواره قدامی شکم و اندام تحتانی عمل خون رسانی را انجام می دهد.
شاخه های انتهایی آئورت شکمی ایلیاک خارجی • ایلیاک خارجی در ناحیه ران به نام شریان femoral نامیده می شود. زمانیکه به حفره پشت مفصل زانو می رسد به شریان popliteal تغییر نام می دهد. • شریان popliteal به دو شاخه قدامی و خلفی تقسیم می شود. • شاخه قدامی (تیبیال قدامی) تا جلوی مفصل مچ پا پایین می آید و بعد شریان پشت پایی را می سازد. • شاخه خلفی (تیبیال خلفی) در خلف پا نزول کرده و در پشت قوزک داخلی به دو شاخه انتهایی به نام شریان کف پایی داخلی و خارجی تقسیم می شوند.
عروق گردش خون بزرگ – superior vena cava این ورید خون سر و گردن، جدار قفسه سینه و اندام های فوقانی را جمع آوری می کند و حاصل از به هم پیوستن وریدهای زیر است: • Internal jugular vein: خون سینوس های وریدی پرده های مغز را با خود می آورد. • Subclavain vein: خون وریدی اندام فوقانی را در هر طرف به سمت قلب می آورد. • Brachiocephalic: از الحاق وریدهای jugular و subclavain در هر طرف پدید می آید. • Azygos vein: خون وریدهای بین دنده ای را جمع آوری می کند و به قسمت انتهایی superior vena cava تخلیه می کند.
وریدهای اندام فوقانی این وریدها عبارتنند از دو گروه عمقی و زیر جلدی: • وریدهای عمقی، همنام شریان ها هستند و به ازای هر شریان دو ورید تا ناحیه بازو بالا می آیند به این ترتیب که وریدهای اولنا و رادیال خون عمقی را جمع آوری نموده و در ناحیه بازو تبدیل به ورید brachial، بالاتر به ورید axillary و سپس به subclavaian تغییر نام می دهند. • وریدهای سطحی، عبارتنند از ورید باسلیق (basilic) که در حد داخلی ساعد به صورت زیرجلدی بالا می رود و به ورید بازو می پیوندد. ورید سفالیک (cephalic) در خارج ساعد و بازو است و به ورید axillary تخلیه می شود. تزریق وریدی در شاخه های پیوندی این پیوندها در جلو آرنج انجام می شود.
عروق گردش خون بزرگ – inferior vena cava • دومین ورید عمده ای است که خون شکم، لگن و اندام های تحتانی را جمع آوری نموده از دیافراگم می گذردو به دهلیز راست می ریزد. • در وهله اول وریدهای زوج شکمی و لگنی است (اساس تشکیل inferior vena cava)، و در وهله دوم وریدهای فرد نیز به آنها می پیوندند.
وریدهای زوج حفره شکم و لگن • وریدهای ایلیاک خارجی که خون اندام تحتانی را می آورند، با وریدهای ایلیاک داخلی که خون وریدی حفره لگن را جمع آوری می کنند در هر طرف به هم پیوسته و در بالای حفره لگن وریدهای ایلیاک مشترک را می سازند. • وریدهای ایلیاک مشترک راست و چپ در مقابل 5 مهره کمری و در سمت راست آئورت با هم یکی می شوند و inferior vena cava را می سازند. • وریدهای گنادی: خون سمت چپ این اندام ابتدا به ورید کلیوی و سپس به inferior vena cava می ریزد. • وریدهای فوق کلیوی: سمت چپ آن به ورید کلیوی می ریزد. • وریدهای کلیوی: ورید کلیوی سمت چپ خون غده کلیوی سمت چپ و اندام تناسلی سمت چپ را دریافت می کند. • وریدهای کبدی: دو یا چند ورید کبدی از قسمت بالایی کبد خارج شده و وارد inferior vena cava می شود.
وریدهای اندام تحتانی این وریدها از دو گروه عمقی و سطحی تشکیل شده است: • وریدهای عمقی: همنام شریان ها هستند، به این ترتیب که وریدهای تیبیال قدامی و خلفی از جلو و عقب ساق بالا می آیند و در خم زانو ورید popliteal را تشکیل می دهند. این ورید در داخل پا به ورید femoral تغییر نام می دهد و سپس از زیر رباط اینگوینال گذشته و ورید ایلیاک خارجی را ایجاد می کند. • وریدهای سطحی: ورید saphenous کوچک که در پشت ساق قرار دارد و در حفره popliteal عمقی می شود. دیگری ورید saphenous بزرگ که در داخل ساق و ران به صورت زیرجلدی بالا می آید و در کشاله ران عمقی می شود. اتساع این وریدها واریس اندام تحتانی را پدید می آورند.
ورید باب (portal vein) • علاوه بر inferior vena cava در حفره شکمی تشکیلات وریدی دیگری به نام سیستم وریدی باب وجود دارد که خون دستگاه گوارش را گرفته و وارد کبد می کند. • خون تیزه طحال، پسین روده و قسمتی از معده به وسیله ورید طحالی (splenic vein)، خون میان روده، قسمتی از معده، دوازدهه و پانکراس توسط ورید مزانتریک فوقانی جمع آوری می گردد. • این دو ورید در پشت گردن لوزالمعده به هم پیوسته و ورید باب را می سازند. • این ورید پس از وارد شدن به کبد به شاخه های کوچکتر تقسیم می گردد تا سرانجام به سیاهرگ بین لوبولی تبدیل شود. خون سیاهرگ، شریان کبدی و ترشحات صفرا وارد سینوزوئیدهای کبدی شده و مخلوط می گردند. به این ترتیب خون ورید باب بعد از مویرگ های دستگاه گوارش برای بار دوم در کبد پخش می شود. خون سینوزوئیدها به وسیله ورید مرکز لوبولی گرفته می شود. سپس وریدهای درون کبد به هم پیوسته و وریدهای کبدی را می سازند.
