Mariusz Jędrzejko dr hab. prof. ndzw. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego

1. Mariusz Jędrzejko dr hab. prof. ndzw. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego korzystania z mediów cyfrowych

2. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego korzystania z mediów cyfrowych Źródła wiedzy: Anderson C.A., Bushman B.J. (2001), Effects of violent video games on aggressivebehavior, aggressivecognition, aggressiveaffect, physiologicalarousal, and prosocialbehavior: a meta-analyticreview of thescientificliterature, PsychogolicalSience 12/5/2001; Augustynek A. (2005), Nadmierne używanie Internetu: uzależnienie, kompulsja czy fascynacja, Kraków: Wydawnictwo AGH; Bandura A. (2007), Teoria społecznego uczenia się, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; Batorski D. (2006), Korzystanie z Internetu – przemiany i konsekwencje dla użytkowników, (w:) W. Jonak, P. Mazurek, M. Okoń, A. Przybylska, A. Tarkowski, J. Zając, Re: Internet. Polskie konteksty i interpretacje, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne; Barani K., Rola więzi online w życiu społecznym człowieka, (w:) Szmigielska B. (2009) (red.), Psychologiczne konteksty Internetu, Kraków: Wydawnictwo WAM; Bargh J.A., McKenna K.Y.A. 92004), The Internet and Social Life, AnnualReviev of Psychology no. 55; Barney D. (2008), Społeczeństwo sieci, Warszawa: Wydawnictwo Sic!; Bożejewicz W., Jędrzejko M. (2007), Gry komputerowe i sieciowe jako stymulator zachowań agresywnych dzieci i młodzieży, Pułtusk; Freeman D., Freeman J. (2010), Rusz głową. Na tropach tajemnic naszego umysłu, Warszawa: Wydawnictwo Magnum; Jędrzejko M., Taper A., Jak kształtować kontakt dziecka z multimediami?, Warszawa: Fundacja Pedagogium; Janus K. (red.), (2011), Słownik pedagogiki i psychologii, zagadnienia, pojęcia, terminy, Warszawa: Wydawnictwo Buchmann; Jędrzejko M., Taper A. (2012), Dzieci a multimedia, Warszawa – Dąbrowa Górnicza: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Wydawnictwo WSB; Kandell E.R., (2001), The molecularbiology of memorystorage, in: Sience no. 294; Kiedrowicz G., Ziębakowska-Cecot K. (2012), Edukacja medialna i informatycznawobec szans i zagrożeń świata wirtualnego, (w:) Patologie w cyberświecie, red. S. Bębas, J. Pils, J. Bednarek, Radom: Wyższa Szkoła Handlowa; Kiesler S., Siegel J., McGuire T.W., (1984), Social psychogolicalaspects of comuter-mediatedcommunication, (in:) American Psychologist no. 39; Kmiecik-Baran K. (2000), Młodzież i przemoc. Mechanizmy socjologiczno-pedagogiczne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; Kraut R., Kiesler S., Boneva B., Cummings J., Helgeson V., Crawford A. (2002), Internet ParadoxRevisited, Journal of Social Issues, Vol. 58, no. 1; Morbitzer J. (2003), Internet – nowe szanse i zagrożenia dydaktyczne, (w:) Internet w społeczeństwie informacyjnym, Dąbrowa Górnicza: Wyższa Szkoła Biznesu; O’Shea (2011), Mózg, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; Pikiewicz P. (red.) (2012): Zastosowania Internetu, Dąbrowa Górnicza: Wyższa Szkoła Biznesu; Raport – Polska 2050 (2011), Zespół autorski M. Kleiber, J. Kleer, A.P. Wierzbiscki, G. Galwas, L. Kuźnicki, Z. Sadowski, Z. Strzelecki, Warszawa: Polska Akademia Nauk; Small, G., Vorgan G. (2011), iMózg, Poznań: Vesper; Szacka B. (2008), Wprowadzenie do socjologii, Warszawa: Wydawnictwo Oficyna Naukowa; Szamajdziński B. (2005), Uzależnienie od Interenetu, kttp:// porady[sychologa.pl/uzależnienie-interent; Szmigielska B. (2009) (red.), Psychologiczne konteksty Internetu, Kraków: Wydawnictwo WAM; Woronowicz B. (2019), Uzależnienia, Warszawa: Media Rodzina.; Wódz J. (2003), Wstęp, (w:) Internet w społeczeństwie informacyjnym, Dąbrowa Górnicza: Wyższa Szkoła Biznesu. • Kluczowe pytania: • Jakie szanse (potencjały) i zagrożenia (deficyty) są związane z mediami cyfrowymi? • Czy współczesne media cyfrowe uzależniają? • Jak i kogo edukować do mediów cyfrowych – czy warto modelować relacje dzieci – multimedia?

3. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego korzystania z mediów cyfrowych • Co wiemy: • media cyfrowe są narzędziem masowym w pokoleniu 12-40 lat • w kolejnej dekadzie będą masowe w pokoleniu 5-50 lat • za dwie dekady będziemy żyli w społeczności Cyfrowych Tubylców Co z tego wynika? • Dzieci będą miały masowy dostęp do wszelkiej wiedzy • Kim będzie nauczyciel przyszłości? – kompetencje, wiedza • Czym będzie szkoła przyszłości – e-nauka, e-biblioteki, e-nauczyciel, e-egzaminy, e-…………………. • Jak wychowywać uczniów do mediów? – edukacja medialna • Jak będą przebiegały relacje interpersonalne?

4. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego korzystania z mediów cyfrowych Dwa dychotomiczne podejścia do mediów cyfrowych w XXI wieku 1. Cudowne „dziecko” nowych technologii. Nadzieja na świat bez granic i powszechny dostęp do wiedzy i informacji. 2. Coś, co niszczy naturalne relacje interpersonalne, „porywa” nastolatków w nierealny świat

5. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego korzystania z mediów cyfrowych Dzieci i młodzież a media cyfrowe – nieustanna zmiana 2013 lata 90. lata 80. XX wieku Wiek 0-4 4-7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 2030 2020 2013

6. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego korzystania z mediów cyfrowych Dzieci i młodzież a media cyfrowe – nieustanna zmiana 2013 lata 90. lata 80. XX wieku Przyspieszenie adolescencyjne Wiek 0-4 4-7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 2030 2020 2013

7. Źródła wielkiej „rewolucji” Zmiana modelu rozwojowego dzieci młodzież dorośli • Z badań: • ponad 70% rodziców deklaruje, że nie wyłącza telewizora, gdy w pokoju jest niemowlak, • ponad 50% wykorzystuje telewizję do…usypiania dziecka lub zajmowania go, gdy mama/tata musi wykonać inne czynności nowi dorośli status dorosłych Matura Ukończenie studiów lub praca jako usamodzielnienie

8. Kilka faktów: fakt 1 Książka – 1 strona: 1600-1800 liter, 2-3 grafiki Strona www: 600-1000 liter, 8-9 grafik,sceny ruchome

9. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego korzystania z mediów cyfrowych • Cechy XXI: • Ogromna ilość informacji – wieloźródłowych, wielopostaciowych • Permanentne przeciążenie informacyjne • Traktowanie informacji jako wiedzy • Zasada powtarzalności = wiarygodności

10. Kilka faktów: fakt 2 Środowisko pracy mózgu Oglądam telewizję Przepisując do laptopa Hasło z encyklopedii Powszechnej”

11. Kilka faktów: fakt 2” Środowisko pracy mózgu Oglądam telewizję W trakcie pisania lekcji na laptopie Weryfikując zasoby Sciaga.pl Rozmawiając na Skeypie Odpowiadając na GaduGadu Przy rytmicznych dźwiękach 50’cent Do aromatycznych chipsów

12. Kilka faktów: fakt 3 W J E D N Y M C Z A S I E Telewizor Muzyka Rozmowa Internet Gra KOMUTEROWA Komunikator Czytanie PIERWSZE pole do edukacji medialnej

13. Kilka faktów: fakt 3” Obrazy: Facebook Reklamy Gadu-gadu Klawiatura Telewizor Ekran komórki Głosy: Dźwięk z komputera Muzyka Głos mamy-taty Dźwięk telefonu Dźwięk z TV My Nasze dzieci

14. Mózg i multimedia

15. Kilka faktów: fakt 4 Środowisko życia • Ogromne nasycenie multimediami • Dzieci niemal rodzą się przy mediach cyfrowych • Socjalizacja przy TV • Dziecko jako adresat coraz szerszego przekazu cyfrowego • „Style pack” – metoda presji reklamowej DRUGIE pole do edukacji medialnej

16. Kilka faktów: fakt 4” Środowisko życia • Krótki żywot nowości – konieczność nieustannej zmiany • Jeśli nie masz – wykluczasz się • Nieustanna zmiana Płynna rzeczywistość

17. Kilka faktów: fakt 4 Oni • 98% warszawskich i 95% śląskich gimnazjalistów ma konta na Facebooku – z tej grupy 99% jest tam codziennie • Blisko 48% jest w Sieci po 22.00, a 19% po 24.00 codziennie • 42% poświęca na multimedia ponad 5 godzin dziennie

18. Kilka faktów: fakt 4 Oni My • 98% warszawskich i 95% śląskich gimnazjalistów ma konta na Facebooku – z tej grupy 99% jest tam codziennie • Blisko 48%/43% jest w Sieci po 22.00, a 19%/16% po 24.00 codziennie • 42%/38% poświęca na multimedia ponad 5 godzin dziennie • 13% warszawskich i 9% śląskich nauczycieli ma konta na Facebooku – z tej grupy 64% jest tam codziennie • Blisko 23%/28% jest w Sieci po 22.00, a 9%/7% po 24.00 codziennie • 2%/1% poświęca na multimedia ponad 5 godzin dziennie • 12%/9% wykorzystuje codziennie media cyfrowe w edukacji • 6%/4% szkół ma własne portale, strony edukacyjne

19. Sugestia pedagogiczna • Trzeba wejść w cyberprzestrzeń – tam gdzie są dzieci • Wyposażyć pedagoga szkolnego w tablet z pełnym dostępem do Internetu • Zakładać konta na facebooku - zapraszać dzieci • Założyć email zaufanie.zosia@o2.pl

20. Kilka faktów: fakt 5 Nowa organizacja doby Aktywny telefon komórkowy: 47 minut rozmów, 30 sms/ 1dobę – 1 godzina Aktywność internetowa – komórka – 29%: 56 minut/ 1 godzina www. stacjonarne – 76% - 3,5 godziny 14% www. stacjonarne – 26% sen www. przenośne – 29% sen nauka po 19.00 – 22% Nauka 16-19 – 61% TRZECIE pole do edukacji medialnej Sen optymalny 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 maksymalny czas używania komputera – 21.00 (13-16 lat)

21. Zaburzenia i uzależnienia jako skutek kompulsywnego korzystania z mediów cyfrowych Czy można się uzależnić od mediów cyfrowych?

22. Na czym polega mechanizm uzależnienia „coś” + człowiek (OUN) jest „OK” – afektywna przyjemność brak „coś” lub zabieramy „coś” reakcje negatywne „coś” wraca jest „OK” jest „coś” – „OK” + reakcje negatywne terapia – bez „coś” może być OK „coś” wraca wraca cykl „OK” + reakcje negatywne ?

23. Na czym polega mechanizm cyberuzależnienia - CYBERZABURZENIA @ + człowiek (OUN) jest OK brak „coś” lub zabieramy „coś” reakcje negatywne „coś” wraca jest OK a następnie „OK” terapia – modelujemy relacje do @ wraca cykl OK + brak „OK” ?

24. WNIOSEK Bardziej zasadnym jest mówienie o CYBERZABURZENIACH a nie CYBERUZALEŻNIENIACH ?

25. Co robić aby uniknąć cyberzaburzeń? • Jeśli się uczysz nie graj w gry • Jeśli się uczysz, nie serfuj w innych sprawach w sieci • Oglądasz telewizję, nie pracuj na komputerze • Nierób więcej niż dwie rzeczy na raz • Najpierw lekcje później zabawa w @ Jak to zrobić? • Razem mama – tata – dziecko (dzieci) • Określić zasady – podpisać kontrakt komputerowy • Rygorystycznie przestrzegać zasad

26. Pożądany model profilaktyki Profilaktyka pozytywna - edukacyjna • Uczniowie • Wszystko co pozytywne o @ • Zasady netykiety • Wiedza o zagrożeniach (osobowość, psychika, somatyka) • WRZESIEŃ • Nauczyciele • Jak wykorzystać media elektroniczne w edukacji • Jak wychowywać i edukować dzieci do mediów cyfrowych • CZERWIEC, WRZESIEŃ • Rodzice • Jak wprowadzać dziecko w świat @ • Jak modelować relacje do @ • WRZESIEŃ

27. Zasady podstawowe profilaktyki • Powtarzalność działań • Jednolitość postaw • Jasny cel

28. Media cyfrowe a fazy rozwojowe dziecka • Skracanie snu • Fizyczny i emocjonalny udział w życiu dorosłych • Nieograniczony dostęp do wszystkiego • Samodzielność decyzji – życiowych, edukacyjnych, poznawczych, emocjonalnych • Izolacja rodzinna

29. Jak modelować relacje gimnazjalista – komputer, Internet? zjedz, odpocznij rozrywka, sport sen odrób lekcje 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Gimnazjum – sugerowany maksymalny czas używania komputera - 20.30 CZWARTE pole do edukacji medialnej

30. Jak modelować relacje gimnazjalista – komputer, Internet? Jeden dzień w tygodniu - bez komputera przez cały tydzień włączony filtr rodzicielski poniedziałek wtorek środa czwartek piątek sobota niedziela niech ten dzień wybierze dziecko

31. Rozwój dziecka 6-16 lat (pola zagrożeń) Eksplozja adolescencji Przygotowanie do „dorosłości” w gimnazjum. Tryby wieczorno-nocne. Opuszczanie wychowawcze. Brak nawyków pracy. Samodzielny komputer-Internet. „StrzelankI – „kompasy” agresji. Weekendowe bezgraniczne snifowanie. Częste funkcjonowanie w sferach dorosłych. Socjalizacja przy telewizorze. Udział w życiu dorosłych. Pozyskiwanie dziecka przez kupowanie. Wiek 6 lat 7 lat 8 lat 9 lat10 lat11 lat 12 lat 13 lat 14 lat 15 lat 16 lat Pierwsze gry elektroniczne. Pierwsze samodzielne kontrakty z komputerem i Internetem. Zasypianie po 21.00. Chemia wzmocnienia. Przyspieszona adolescencja Samodzielność w SIECI „Zabijanie” dla zabawy – silne „kompasy” agresji Cybererotyka Nowe typy chemii wzmocnienia Pierwsze eksperymenty „Samodzielność i samorządność”, tryb wieczorno-nocny, krótki sen, poszukiwanie pobudzenia i wzmocnienia, aktywność seksualna, burze neurohormonalne

32. Dziękujemy za uwagę kontakt: tel. 602-100-020 Więcej opracowań na: www.cps.edu.pl