Kamu Açıklarının Tanımı ve Çeşitleri - 2014

1. Kamu Açıklarının Tanımı ve Çeşitleri - 2014 R. Hakan ÖZYILDIZ www.hakanozyildiz.com (Sn. Ferhat Emil’in 2009 yılı sunumu esas alınarak hazırlanmıştır.)

2. Kamu Açıkları Temel Tartışma Noktaları • Kamu açıkları son 30 yılda, özellikle 2009 Dünya Krizinden sornra, makro ekonomik istikrarın en önemli konularından birisi oldu Buna göre aşırı borçların, borç krizlerinin, enflasyonun ve düşük büyüme ve yatırım peformansının sorumlusu kamu açıklarıdır. • Bu da bir çok tartışmayı beraberinde getirdi • Makro ekonomik istikrar politikalarının başarısı kamu açıklarına bağlı ise bunun başarılı olup olmadığı nasıl değerlendirilecek ? • Kamunun borçlarını ödeyebilirliği ve sürdürülebilirliği nasıl hesaplanacak ? • Kamunun mali pozisyonu nasıl ölçülecek ? • Yani kamu açığı nasıl tanımlanacak ?Nasıl ölçülecek ? www.hakanozyildiz.com

3. Kamu Açığı Niçin Önemlidir ? Kamu Açığı Niye Azaltılmalıdır ? Maliye Politikası Makroekonomik Politikaları Nasıl Etkiler ? • Kamu açığını azaltmak ( mali uyum) için maliye politikası uygulandığında; • Fiyat İstikrarı (Enflasyon) – Açığın finansman biçimi • Büyüme • Cari Açık • Bundan etkilenir.Zira Hükümetlerin büyüme,enflasyon ve ödemeler dengesi ile ilgili amaçlarına ulaşabilmek için kamu maliyesinde istikrar sağlama ve bu alanda yapısal değişimleri gerçekleştirme konusundaki politikalarının tümüne mali uyum adı verilir.Mali uyum bu açıdan devletin vergileme , kamu harcamaları , borçlanma faaliyetleri ve kamu mali yönetiminde kurumsal değişim alanındaki politikaları ile makro ekonomik hedeflere erişme sürecini ifade eder. • Bunlar etkilenince ; • Kamu Borcu • Döviz kuru • Para Politikası • Yapısal Politikalar da • Etkilenir. www.hakanozyildiz.com

4. Kamu Açıkları ve Makro Değişkenler • Kamu açıkları mutlaka enflasyona yol açar mı ? Finansman biçimi borçlanma mı olacak para basma mı ? • Evet açar Sargeant Wallace –Parasal Aritmetik • Barro- Karşı görüş-Hoş Olmayan Parasal Aritmetik • Para talebi istikrarı • Devalasyonun enflasyonist etkisi • Bekleyişler-Yapışkan fiyatlar- Endeksleme Alışkanlıkları www.hakanozyildiz.com

5. Kamu Açıkları ve Makro Değişkenler • İç borçlanma reel faizleri ne kadar arttırır? • Mali piyasaların dışa kapalılığı varsa arttırmayabilir mi? • Kamu ve özel sektör kağıtları arasında kolay değişim oluyor mu? • Mali Uyum özel tüketim ve yatırımı nasıl etkiliyor? • Bireyler vergiler artarsa tüketimlerini kısıyor mu? Ya da vergiler azalırsa arttırıyorlar mı? • Ya da nötr mü kalıyorlar? (Barro Ricardo Hipotezi) www.hakanozyildiz.com

6. Kamu açıkları ve Makro Değişkenler • Kamu açıkları özel sektör yatırımlarını nasıl etkiliyor ? • Dışlama mı • İçerme mi • Kamu özel sektör yatırımları arasında ikame edilebilirlik/tamamlayıcılık sorunu • Açık ekonomilerde özel sektörün dışarıdan finansman bulabilmesi www.hakanozyildiz.com

7. Kamu Açıkları ve Makro Değişkenler Cari Açık- Kamu Açığı Cebrik Bir Yaklaşım: • Harcamalar Açısından GSMH = Cp + Ip + G + X - M • Gelirin Kullanımı Açısından GSMH= Cp + Sp + T + R • Düzenleyecek olursa; • (Ip-Sp) + (G-T) = ( M – X + R) • Sonuçta; Cari Denge Özel sektörün tasarruf açığı ile kamunun tasarruf açığının ikiz kardeşidir. • Bu bağlamda: • Diğer şartlar aynı kalmak üzere, • Kamu açık verirse bu; • Ya özel sektörün aynı oranda iç tasarruf fazlası vermesi ile, • Ya iç tasarruf fazlası vermekle beraber aynı oranda verememesi halinde dış tasarruflarla, • Hem kamu hem özel sektor açık veriyorsa tamamı dış açık vermekle karşılanır. www.hakanozyildiz.com

8. Ancak; • Bazı istisnalar olabilir; (diğer şartlar aynı kalmazsa) • Kamu açığı artarken artan faizler nedeniyle özel yatırımlar düşerse • Artan kamu açığı özel sektörü daha fazla tasarruf yapmaya yönlendirirse (Ricardo denkliği geçerli ise) • Kambiyo kontrolunun çok sıkı olması halinde Artan kamu açığı mutlaka dış açığa yansımayabilir. www.hakanozyildiz.com

9. SONUÇ; • Kamu açığı ile dış açık arasındaki ilişkinin boyutu; • Maliye politikasının özel sektörün yatırım ve tasarruf davranışları üzerindeki etkisi, • Ekonominin dışa açıklık derecesi, • Ve konjonktürle de yakından ilgilidir. ile yakından ilgilidir. • Dış açık; • Çok ise ve kambiyo kontrolu çok sıkı ise artan iç tasarruf dengesizliği ülkede yokluklar ve ödeme problemine yol açar ( Dış Ticaret dengesizliği –TR nin 1970’lerdeki durumu) • Fon akımları çok serbestse artan kamu açığı yerli paranın değerlenmesine, fonların hızla girip çıkmasına ve finansal istikrarsızlığa yol açar ( Cari açığın finansman dengesizliği- TR nin 1990’ lı, 2000 li yıllarda ve günümüzdeki kriz durumları) www.hakanozyildiz.com

10. Kamu Açığı Azalırken Niye Dış Açık Artıyor ?Son zamanların durumları ve Kriz • TR de son zamanlarda kamu açığı azalıyor ( GSMH‘ın % 1’i civarına kadar düştü) • Ama cari açık GSMH nın % 10’nunu geçti. • NİYE? • Çünkü özel sektor tasarruf açığı veriyor. • Hanehalkı ve şirketler bankalardan daha çok borçlanmaya başladılar, • Bankalar artan talebi karşılamak için dışarıdan ucuz kaynak arayışını hızlandılar, • Özel sektör için dışarıdan dövizle borçlanmak daha karlı hale gelmişti, • İthalat cazip hale geldi, • Kamunun dış borcu hız keserken özel sektörün dış borcu artıyordu, www.hakanozyildiz.com

11. O zaman kamu çok açık vermemeli. Açık vermek zorunda ise en akılcı yöntemlerle finanse etmeli. “Akılcı” ne demek?

12. Kamu Finansmanı Analizi Ne Demektir ? • Kamu Finansmanı dengesizliklerine yol açan nedenler ile bu finansmanın yapılış yollarının incelenmesi demektir. • Bu ise kamu borcunu oluşturan faktörlerin incelenmesi, • Borcun yönetim tekniklerinin ve ilkelerinin incelenmesi, • Borcun kompozisyonu ve yapısının incelenmesi, • Borçlanmaya yol açan kamu ajanlarının durumunun incelenmesi anlamına gelir. • Bunun için önce Kamu Açıklarının incelenmesi gerekir. www.hakanozyildiz.com

13. Kamu Açığı Nedir?Borç Stoku İle İlişkisi Nasıldır? • Klasik anlamda kamu açığı kamu sektörünün gelir ve gideri arasındaki farktır. • Kamu sektörü açık verdiğinde bunun finanse edilmesi gerekir.Bütçe açık verdiği zaman kamu borcu artar. • Açık=Net Kamu Borcundaki Değişim • Kamu Borç Stoku ise geçmiş kamu açıklarının tortusudur. • Kamu açığının iktisadi anlamı ise “bir ekonomideki kamunun fazla talebinin göstergesi olması demektir” • Kamu harcamaları ekonomideki toplam talebi arttırır, • Vergiler toplam talebi azaltır, • Kamu açığı bu anlamda kamu sektörünün toplam talep fazlası anlamına gelir. www.hakanozyildiz.com

14. Klasik Anlamda Kamu Açığı • GELİRLER • Vergi Gelirleri • Vergi Dışı Gelirler (Hibe,özelleştirme) • GİDERLER • Personel • Mal ve Hizmet alımları • Transferler • Faiz • KLASİK AÇIK = Net Borçlanma (Borçlanma Hasılatı Eksi Borç Anapara Ödemesi) - Kasa Banka Değişimi www.hakanozyildiz.com

15. Kamu Açıklarının Çeşitleri Analitik tanımlar • Klasik kamu açığı tanımlarının hemen hepsinde ortak bir özellik bulunmaktadır. Bu da bütçe dengesini hazırlarken hemen hemen bütün gelir ve gider işlemlerine aynı ağırlığı vermeleridir.Bunun gerisinde devletin iktisadi etkisini ölçerken bütün kaynakları ile bu kaynakların kullanımını yani gelir ve giderlerini aynı önemde kabul etmekten kaynaklanır. • Örneğin harcamaların hepsi ekonomiyi aynı anda ve aynı oranda etkilemeyebilir.(Doğrudan mal ve hizmet alımları ile sosyal transferler ).Ya da harcamalar ile vergi gelirleri toplam talebi farklı boyutta etkileyebilir. • Buna karşılık devletin yapmış olduğu işlemlerin eşit olarak ağırlıklandırılmadığı, ancak önemlerine göre farklı ağırlıklar verildiği ve bütçe açıklarının buna göre analiz edildiği alternatif açık kavramları da bulunmaktadır. www.hakanozyildiz.com

16. Alternatif Açık Tanımları 1.Cari Bütçe Açığı ( Current deficit) - Yatırım Bütçesi • Klasik açık kamunun tasarruf yatırım farkı olarak ele alınabilir. Cari bütçe açığı ise kamunun yatırımlarına sıfır ağırlık vererek yatırım dışı kamu harcamaları ile gelirler arasındaki farkı ölçmektedir. • Kamuda özel kesimde olduğu gibi sermaye bütçelemesi kavramı olmadığı için yatırımların ayrıca kaynağının belirlenmesi bütçe içerisinde mümkün olmamaktadır. Sermaye bütçelemesi yatırımın finansmanının nereden yapılacağı konusunda önem taşır. • Yatırım için ayrılan özkaynağın yeterli olmaması halinde finansmanın kalan kısmı borçlanma ile sağlanabilir. Bu durumda borçlanma karşılığında yükümlülükler artmakla beraber karşılığında yatırım şeklinde bir varlık artışı da olacağından net bir yükümlülük artışı doğmamaktadır. • Bu kavramın altında yatırım amacı ile borçlanmanın anlaşılabilir bir durum olduğu hususu yatar. Bu kavramı bütçeye uygulayacak olursak burada da devletin bir yatırım için borçlanmasının mümkün olduğu ancak cari harcamalarının vergi gelirleri ile finanse edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılır. www.hakanozyildiz.com

17. Cari Bütçe Açığı ve –Yatırım Bütçesi • Cari gelirler • Vergi • Vergi Dışı (özelleştirme hariç) • Cari Harcamalar • Cari Denge + / - (Faaliyet açığı veya fazlası) • Yatırım harcamaları • Özelleştirme Gelirleri ve yatırım amaçlı hibeler • Yatırım Bütçesi Dengesi + / - • Toplam Açık veya Fazla (Cari Denge +/- ) + (Yatırım Bütçesi +/-) • Finansman • Yatırım Amaçlı Borçlanma • Cari Bütçe Amaçlı Borçlanma www.hakanozyildiz.com

18. CariBütçeAçığı • Dolayısı ile cari açık devletin cari gelirleri ile (normal gelirler) cari harcamalarının (yatırım dışında kalan ) arasında kalan farkdır. Bu ne kadar fazla ise o zaman devletin borçlanmasının cari (tüketime yönelik) bir nitelik taşıdığı dolayısı ile ortada olumsuz bir durum olduğu sonucu ortaya çıkar. Bir başka deyişle cari bütçe açığı devletin ne kadar basiretli bir politika izlediğinin göstergesi olarak ele alınabilir. www.hakanozyildiz.com

19. 2. Yurtiçi Açıklar( Domestic Deficits) • Eğer açık bir ekonomiden söz ediliyorsa devletin de dış ödemeler dengesini etkileyecek boyutta işlemleri sözkonusu ise yani devletin ithalat ve ihracata yönelik aktif işlemleri varsa , yurt içi talebe devletin katkısını ölçerken bu dış unsurları da hesaba katmak ve onların etkisini dışarıda bırakmak suretiyle devletin bu işlemler dışında kalan faaliyetlerinden doğan açığı bulmak sözkonusu olabilir. • Örneğin devletin yurt içi talebe katkısını ölçerken dışardan alınan hibeler ile içerde harcamalar finanse edildiği bir durum sözkonusu ise o zaman toplam talep yurt içinde özel kesime ait herhangi bir kaynağa el koymadan arttırılmış olur. Ya da devletin yaptığı bir ithalat işlemi yurt içi vergilerden finanse ediliyorsa o zaman yurt içi talep ithalat kadar azalmış olur. Yani kamu harcaması genişletici etki yaratacağı yerde daraltıcı bir etki yapabilir. Bu iki örnekte aslında toplam açık sıfır iken birbirine zıt iki toplam talep etkisi görülebilmektedir. • Dolayısı ile açık bir ekonomide devletin toplam talep üzerine yaptığı net etkiyi görebilmek için bütçe açığının ölçümünde ‘’ yurtiçi açık ‘’ ile ‘’yurtdışı açık ‘’ ayrımına gitmek gerektiği ileri sürülmüştür. www.hakanozyildiz.com

20. Yurtiçi açıklar • Yurtiçi açık bu anlamda sadece yurtiçi talebi etkileyen bütçe unsurlarını açığın ölçümünde hesaba katar. Dış alemle doğrudan ilintili olan işlemlere ise sıfır ağırlık verilir. Bu tip açık ölçümleri kamu sektörünün özellikle çok fazla dışticaret ve dış sermaye akımları ile ilgili işlem yaptığı ülkelerde sözkonusu olur.Böyle bir durumda klasik bütçe açığına bakıp yorumda bulunmak yukarıda saydığımız nedenlerle mümkün olmaz. Buna ek olarak örneğin bir devalüasyon olduğunu düşünelim. Bu durumda devletin dışborç faiz ödemeleri ve ithalata yönelik harcamaları artacaktır. Bu durumda artan harcamalar genişlemeci mali politikalar izlenimi verdiği halde devletin ekonomiye enjekte ettiği kaynaklar aslında değişmemiş hatta reel olarak azalmış olabilir. • Yurtiçi açıklar ile ilgili olarak kavramsal düzeyde anlattıklarımızın pratikte raslanılan ülke uygulamaları açısından durumuna baktığımızda özellikle petrolün devlet tekelinde olduğu petrol ihraç eden ülkelerdeki bütçe açıklarının bu açıdan ölçüldüğünü görmekteyiz. Zira bu ülkelerde petrol gelirlerine dayalı bir kamu harcaması sözkonusu olduğundan bu gelir ve harcamalar dışta bırakıldığında kamunun gerçek gelir yaratma ve harcama gücünü görmek ve bunun etkilerini değerlendirmek mümkün olacaktır.Ayrıca bu türdeki bütçe gelirleri ( petrol gelirleri) o kadar çok olabilir ki , bütçe klasik anlamda fazla verdiği halde bu gelirlerin sterilize edilmemesi halinde enflasyon sorunu ortaya çıkabilir.Halbuki klasik açık bu mali genişlemeyi tahmin edemez. Benzer genişlemeler hibelerin büyük miktara ulaştığı durumlar için de sözkonusudur. www.hakanozyildiz.com

21. 3.Dönemsellikten arındırılmış açık-Yapısal Açık • Bütçe açığı toplam talebi etkilediği gibi toplam talep de bütçe açığını etkileyebilir. Vergi gelirleri ekonomik aktivite ile yakından ilgilidir. Bazı harcamaların ekonomik durgunluk dönemlerinde arttırılması gerekir. • Açığın ne kadarının yapısal ne kadarının dönemsel faktörlerden meydana geldiğinin belirlenmesinin uygulanacak politikaların saptanmasında yararlı olacağını bilmek gerekir. Bütçe açıklarının dönemsel ekonomik özelliklerden etkilenmesi durumunda uygulanacak politikalar ile yapısal özelliklerden etkilenmesi durumunda uygulanacak politikalar farklıdır. • Mesela 1970’ li yıllarda geçici veya dönemsel özellik taşıdığı düşünülen gelir ve harcamalara sıfır ağırlık verilmek suretiyle yapısal açığın hesaplanması belki de o yıllardaki petrol krizi ile ilgisi olması açısından örnek verilebilir.. • Bu hesaplamalarda yatan mantık ekonominin dönemsel dalgalanmalar yaşadığı anlarda otomotik stabilizatörlerin yardımı ile kamu açığı verilebileceği hatta hükümetlerin buna ek olarak harcamalarını arttırarak tam istihdama ulaşana kadar açık bütçe politikası uygulayabilecekleri varsayımı üzerine kuruludur. Buna karşılık tam istihdama ulaşılınca bütçe fazlası verilerek açık verilen dönemdeki borç yükünün hafifletilmesi gerekir. • Ancak tam istihdama ulaşıldığında hala bütçe açığı veriliyorsa ( full employment deficit) o zaman yapısal (süregelen) bir sorun var demektir ve ona göre tedbir alınmalıdır. • Bu açık dönemsel etkiler giderildikten sonra hükümetin kendi politika kararları ile ne kadar sıkı ne kadar gevşek maliye politikası uyguladığı konusunda fikir edinmemizi sağlar. • AB son Kriz sonrasındaki sorunlarının çözümü için İngiltere ve Çek Cumhuriyeti dışındaki ülkelerin yapısal çaıklarının yüzde 0,5’i geçemeyeceğini karara bağladı. Uygulama hazırlıkları yapılıyor. www.hakanozyildiz.com

22. Yapısal bütçe dengesinin hesaplanması www.hakanozyildiz.com

23. Dönemsellikten Arındırılmış Açık Günümüzde Ne Anlam İfade Ediyor? • Dönemsellikten arındırılmış açık (yapısal açık) ekonominin Tam istihdam seviyesinde verdiği açıktır. • Yani; • Tam İstihdam --- Fiili Açık=Yapısal Açık • Daralma ----------- Fiili Açık > Yapısal Açık Konjonktürel Açık Var • Genişleme ---------Fiili Açık < Yapısal Açık Konjonktürel Fazla Var www.hakanozyildiz.com

24. Yapısal denge daha negatif www.hakanozyildiz.com

25. Kriz Dönemlerinde Uygulanacak Maliye Politikası Açısından Önemi • Ülkemizde kriz döneminde daha gevşek maliye politikası uygulamasını savunanlara göre 2009 da vergi gelirleri azalırken harcamaların kontrollü bir biçimde arttırılması, • Buna karşılık ekonomi canlanırken harcamaların kısılarak bunun telafi edilmesi gerektiği ileri sürülmektedir. • Bu açıdan daralma dönemlerinde konjonktürel bütçe açığı verilebileceği buna karşılık genişleme dönemlerinde bunun telafi edilebileceği beklenmektedir. • Bunun sağlanabilmesi yapısal bütçe açığının büyüklüğüne de bağlıdır. Fiili bütçe açığının içinde yapısal kısım daha az ise bu politika daha kolay uygulanabilir. Aksi halde yapısal açık büyükse daralma döneminde genişlemeci politikalar bizi orta vadede borç probleminin artması ile karşı karışıya bırakabilir. • Özellikle azgelişmiş ülkeler sürekli tam istihdamın altında kaldıkları için bütçe açıkları kronikleştiğinden, daralma dönemlerindeki genişletici politikalar finansman duvarı ile (özellikle dış finansman) karşılaşırlar. www.hakanozyildiz.com

26. 4.Faiz Dışı Açık • Klasik açıklar harcamalar ile gelirler arasındaki farkı ölçerler. Bu aslında iki anlam ifade eder. Kamu sektörü ya halihazırda imkanlarının üzerinde yaşamaktadır. Ya da halen imkanlarının üzerinde yaşamamaya çalışmaktadır ama geçmişte ayağını yorganına göre uzatmadığı için borçlanmak zorunda kaldığından bugün kamu açığı vermektedir. • Bu durumda almış olduğu borçların faiz ödemeleri bugün açığın nedenini oluşturmaktadır. • Sonuç olarak açığın devletin faiz dışı gelir harcama farklarından mı yoksa faizin kendisinden mi kaynaklandığına göre de kamu açığını analiz etmek gerekir. • Zira böyle bir durumda devletin bilinçli politikaları ile verilen açıklar ile bu politikaların sonucu olarak ortaya çıkan irade dışı faiz harcamalarından mı kaynaklanan açıklar mı olduğunu bilmek suretiyle uygulanacak politikaların yönünü çizmek mümkün olabilir. www.hakanozyildiz.com

27. Neden faiz dışı fazla (FDF)? • Kamu borç stoku yüksek ülkelerde; • Faiz dışı fazla: • Risk primini düşürmek. • Borcun sürdürülebilirliğini sağlamak, • Enflasyonist bekleyişleri ortadan kaldırmak, • Uygulanan ekonomi politikasının kredibilitesini arttırmak, • İstikrarlı bir büyüme ortamı yaratmak için. • Vazgeçilmez bir unsurdur. Gereklidir ama yeterli değildir. Diğer bir deyimle herşeyin ilacı olamaz. Asıl çözüm açığın yapısına bağlıdır. (Vade, faiz yapısı, yabancı para ağırlığı vb.) www.hakanozyildiz.com

28. 5. İşlevsel Açıklar - Faiz Ödemelerinde enflasyonun etkilerinden arındırılmış açık • Bütçede yer alan faiz ödemeleri hükümetin mevcut maliye politikası ile kontrol edeceği bir büyüklük olma özelliği göstermez.(özellikle uzun vadeli borç içinde yer alan faizler) . Zira bunlar daha önceki açıkların maliyetini yansıttıkları gibi , para politikasının bağımsız olduğu ekonomilerde uygulanan faiz politikaları da bütçenin faiz yükünü etkiler.Buna ek olarak enflasyon oranındaki dalgalanmalar da nominal faiz ödemelerinin büyüklüğünü önemli ölçüde etkiler. • Dolayısı ile eğer enflasyonist etki dikkate alınmazsa bütçe açıkları bu etki kadar fazla gözükecektir. • İşte işlevsel açık enflasyonun faiz ödemeleri üzerindeki etkilerini dikkate almak üzere geliştirilmiş bir kavramdır. www.hakanozyildiz.com

29. İşlevsel Açıklar - Faiz Ödemelerinde enflasyonun etkilerinden arındırılmış açık • Zira enflasyonist ortamlarda devlete borç verenler iki şeyi düşüneceklerdir. Birincisi anapara üzerindeki enflasyonun etkisi ,ikincisi de bu etki giderildikten sonra elde edilecek kazanç. Bu etkilerden birincisi faiz oranında borç stokunun nominal değerinin korunması için talep edilen kısmı (inflationary component) ikincisi ise reel faiz kısmını (real component) temsil eder. • Dolayısı ile bu faiz oranları üzerinden yapılan borçlanma ile ortaya çıkan faiz ödemeleri çizgiüstü olarak gider yazıldığı halde bu miktarında enflasyon bölümü ile reel bölümünü ayrıştırmak gerekecektir. • Anaparanın değerini aşınmaktan koruyan kısma tekabül eden faiz ödemeleri bir anlamda borcun anaparasının enflasyon farkı ile birlikte ödenmesi anlamına gelecektir. • Dolayısı ile faiz ödemelerinin bu bölümünün bir nevi anapara ödemesi olduğundan hareketle çizgi üstü değil de çizgi altı yazılması buna karşılık çizgiüstü faiz harcamalarının sadece reel faiz ödemelerinden oluşturulması suretiyle bulunacak açığa da ‘’işlevsel (operational) açık” denir. • İşlevsel açık bazı ölçüm problemlerine rağmen enflasyonun yükek olduğu bir ülkede açığın en alt düzeyde olması gereken sınırını belirtir. www.hakanozyildiz.com

30. İşlevsel Açık www.hakanozyildiz.com

31. BORÇ DİNAMİĞİ • Reel Faiz • Reel Büyüme • Faiz dışı denge • Reel Kur • ∆B: B/GSMH (r-g) – FDD/GSMH www.hakanozyildiz.com

32. Hazine Neyi Finanse Eder ? • BÜTÇE FİNANSMANI • Bütçe Dengesi = Bütçe Gelirleri – Bütçe Giderleri • Bütçe Faiz Dışı Denge = Bütçe Gelirleri – Bütçe Faiz Dışı Giderleri • Bütçe Nakit Dengesi = Bütçe Dengesi – Bütçe Emanetleri + Avanslar • Bütçe Finansman Gereksinimi = Bütçe Nakit Dengesi + İç Borç Anapara Ödemesi + Dış Borç Anapara Ödemesi • Hazinenin Finanse Etmek Zorunda Olduğu Miktar = Bütçe Finansman Gereksinimi + Diğer (Bütçe Dışı İkraz., Görev Zararı, Olağanüstü Ek Giderler, Borçlanma Programında Olabilecek Sapmalar Nedeniyle Ödenmesi Gereken Faiz Artışları) • Hazinenin Finansman Denklemi = (Vergi Gelirleri+Vergi Dışı Gelirler)-(Personel Giderleri+Diğer Cari Giderler+Yatırım Giderleri+Transfer Giderleri)-Bütçe Emanetleri+Bütçe Avansları-(İç Borç Anapara Ödemeleri+Dış Borç Anapara Ödemeleri = Bütçe Finansman Gereksinimi+Diğer = Hazinenin Finanse Etmesi Gereken Miktar = Yeni İç Borçlanma + Yeni Dış Borçlanma + Diğer Finansman Kalemleri (özelleştirme) www.hakanozyildiz.com

33. Kamu Açığını Nasıl Ölçeriz ? • Kamu açığını oluşturan işlemlere kamu mali işlemi denir. • Bunları finanse eden işlemlere ise “finansman işlemi denir” • Kamu Mali işlemleri çizgi üstü • Finansman işlemleri çizgi altı işlemlerdir. www.hakanozyildiz.com

34. Çizgi altı ve üstünü nasıl ayırırız ? • Kamu politikası / kamu borcu kriteri • Bir işlem bir kamu politikası uygulama niteliği taşıyorsa yani toplam talebi etkiliyorsa o işlem çizgi üstüne yazılır • Bir işlem borç doğuruyor veya borç öldürüyorsa o işlem çizgi altına yazılır. • Vergi ve benzeri gelirler ile yatırım,cari,transfer harcamaları (faiz dahil) çizgi üstüne • Borç anapara ödemeleri çizgi altına yazılır www.hakanozyildiz.com

35. Yani • Gelirler • Vergi • Vergi dışı • Giderler • Cari • Yatırım • Transfer • Faiz • AÇIK • ----------------------------------- ÇİZGİ • Borç Hasılatı - • Anapara ödemeleri • Kasa banka değişimi www.hakanozyildiz.com