Organizacja rządu. Struktury.

1. Organizacja rządu. Struktury.

2. Organizacyjne następstwa wzmocnienia pozycji szefa rządu • Poza przykładem brytyjskim, w którym stosunkowo wcześnie doszło do trwałego wyodrębnienia szefa rządu (nieco inaczej w Prusach, Niemczech, Austro – Węgrzech), w większości państw szereg czynników oddziaływało wstrzymująco na emancypację tej instytucji. Dopiero okres powojenny doprowadził do zainicjowania procesu (wcale niepowszechnego) wzmacniania pozycji szefa rządu, przy czym obok przesłanek zbieżnych (występujących w licznych państwach) ma miejsce oddziaływanie wynikające z indywidualnych kontekstów ustrojowych. • Wzmacnianie roli szefa rządu szło w parze z „obudowaniem” tej instytucji narzędziami prawnymi (kompetencje i środki), umożliwiającymi szefowi rządu wykonywanie realnej władzy nad ministrami. Zasadniczym instrumentem organizacyjnym są natomiast „biura” czy „kancelarie” których personel wykonuje zadania administracyjne ale także polityczne.

3. Organizacja rządu. Struktury. • Rola zaplecza organizacyjno – administracyjnego szefa rządu. • Przykład Wielkiej Brytanii: • Biuro Gabinetu (Cabinet Office), które odpowiada za przygotowanie posiedzeń gabinetu lecz przede wszystkim pełni rolę zaplecza szefa rządu (PMPU – Prime Minister Policy Unit) – wspiera szefa rządu w realizacji strategii rządu (Strategy Unit ) i kontroluje realizację programu rządu oraz monitoruje pracę ministrów. • Podobnie w Irlandii, gdzie Biuro Premiera liczy ok. 300 osób specjalizujących się w problematyce polityki społecznej, polityki ekonomicznej, modernizacji służb publicznych, polityce zagranicznej i europejskiej, monitorujących działalność właściwych ministrów. • Przykład Finlandii • Biuro Premiera, odpowiada za koordynację prac rządu, monitorowanie wykonania programu rządu, współpracę z parlamentem, współpracę ze środowiskami biznesu, koordynację polityk sektorowych w ramach UE

4. Organizacja rządu. Struktury. • Przykład Francji • W okresie rządów Prezydenta Sarkozy, premier powoływał swoich doradców we wszystkich ministerstwach, przed nim odpowiedzialnych. Równolegle funkcjonuje nadzór prezydencki. W przypadku konfliktów na linii premier – minister często rolę arbitra odgrywa prezydent. • Przykład Portugalii • Gabinet premiera składa się z kilkudziesięciu ekspertów w sferach istotnych dla polityki rządu, którzy raczej udzielają wskazówek i rad niż monitorują pracę ministrów. • Brak samodzielności politycznej zaplecza premiera lub brak tego zaplecza: Czechy, Słowacja, Luksemburg, Holandia, Grecja (ale silny administracyjnie, z uprawnieniami kontroli przedłożeń ministrów na posiedzenia rządu), Szwajcaria.

5. Organizacja rządu. Struktury • Przykład Islandii W związku z kryzysem finansowym biuro szefa rządu składa się z 5 osób (m.in. prawnicy, ekspert od polityki międzynarodowej), wsparcie dla premiera, brak odrębnej aktywności politycznej. • Przykład Norwegii Ok. 50 osobowe biuro, w tym ok. 10 stanowisk politycznych, reszta służba cywilna, działania eksperckie i koordynacyjne, brak aktywności politycznej. Odpowiada za przepływ dokumentów przesyłanych przez ministrów, dokonuje ich kontroli (wspólnie z Ministrem Sprawiedliwości i Ministrem Finansów) i może odesłać celem przepracowania. • Przykład Belgii Biuro premiera zatrudnia ekspertów w dziedzinach ważnych z punktu widzenia priorytetów programowych rządu, którzy konferują z premierem i wicepremierami. Eksperci nie ingerują w politykę rządu.

6. Organizacja rządu. Struktury. • Przykład Danii • Biuro Premiera zatrudnia ok. 100 osób, zarówno personel naukowy jak i administracyjny, specjalizujący się w polityce międzynarodowej oraz w sprawach krajowych i ekonomicznych; Biuro nie pełni roli nadzoru nad ministrami ze względu na swój rozmiar oraz silną tradycję samodzielności kompetencyjnej ministrów. • Ze względu na tradycję daleko idącej samodzielności ministrów w Austrii, Kancelaria wypełnia rolę porządkową oraz w zakresie nadzoru nad poprawnością legislacyjną propozycji ministrów. Funkcje koordynacyjne zapewniane są przez samych ministrów poprzez system nieformalnych konsultacji, bez ich instytucjonalizacji.

7. Organizacja rządu. Struktury. • Kancelaria w Niemczech składa się z 6 dyrektoriatów które swoimi zakresami działania odzwierciedlają strukturę ministrów federalnych, monitorując ich działalność głównie z punktu widzenia zgodności z polityką europejską i międzynarodową jednak nie są alter ego resortów. Incydentalnie może podejmować działania na rzecz przyspieszenia procedur decyzyjnych; istotna rola ministerstwa finansów jako strażnika dyscypliny budżetowej.

8. Organizacja rządu. Struktury. • Generalnie obserwowany jest proces wzmacniania pozycji szefa rządu wobec rządu co jest elementem szerszego zjawiska opisywanego przez T. Poguntke i P. Webb jako prezydencjalizacja„The Presidentialization of Politics.A Comparative Study of Modern Democracies” • Wg. wspomnianych autorów w obszarze relacji szef rządu - rząd zjawisko to polega m.in. na: • wzroście środków działania posiadanych przez szefa rządu, • integrowaniu strategii informacyjnych rządu pod kierunkiem szefa rządu (szef rządu jako źródło przekazywania informacji o polityce rządu i konkretnych decyzjach zawiera w sobie osobistym prawie szefa rządu do interpretacji faktów i decyzji rządu),

9. Organizacja rządu. Struktury. • wzroście uprawnień szefa rządu do koordynacji polityk sektorowych w celu ujednolicenia polityki rządu, a tym samym wzmacnianie jego centralnej roli w rządzie, • trendach polegających na budowania w zapleczu sztabowym szefa rządu osób dbających o osobisty wizerunek szefa rządu, • tendencjach do powoływania w skład rządu technokratów lub osobistości, które nie mają oparcia w partii rządzącej, • wzroście sytuacji, w których dochodzi do licznych zmian w składzie rządu przy stabilizacji na stanowisku szefa rządu (brak przywiązania do stabilności na stanowiskach ministrów), • wzroście pozycji premiera w wyniku jego sukcesów wyborczych oraz ich wpływie na stan posiadania partii w parlamencie.

10. Organizacja rządu. Struktury. • Rząd jako organ egzekutywy w klasycznym ujęciu systemów parlamentarnych odpowiedzialny jest za inicjowanie polityki i ważnych przedsięwzięć państwowych. • Tymczasem obserwujemy występowanie alternatywnych wobec rządu struktur partyjnych, tworzonych przez ugrupowania tworzące koalicję rządową np. KressbonnerKreis (Niemcy 1967 – 69, w skład którego wchodzili obok kanclerza i wicekanclerza także szefowie frakcji parlamentarnych, ważniejsi ministrowie i parlamentarni sekretarze stanu), co sprawia, że: - zanika (słabnie) inicjatywna rola rządu oraz - umiejętność rozwiązywania konfliktów w ramach rządu, wzmacniają się struktury pozarządowe, a jednocześnie wyraźnie widać, iż rząd jest „wykonawcą” ustaleń podjętych poza nim. Podobnie spotkania przy Von Wattenwyl (Szwajcaria), Kernkabinet (Belgia), Torentjesoverleg (Holandia).

11. Organizacja rządu. Struktury. • Komitety rządowe - przykład brytyjski – najstarszy system uwzględniający mechanizm komitetów rządowych, powstał na przełomie XIX w. i XX w., mając mieszany charakter polityczno – ekspercki, jak Komitet Obrony Imperium czy Doradcza Rada Ekonomiczna.

12. Organizacja rządu. Struktury. • Dualizm brytyjskich komitetów rządowych: komitety gabinetu (składające się z ministrów) oraz komitety pozagabinetowe, składające się z funkcjonariuszy służby cywilnej, lub personelu niepolitycznego (np. funkcjonariusze służb specjalnych, wojskowi). • Drugi typ komitetów jest często odpowiednikiem (zakres przedmiotowy) komitetów gabinetu. • W obecnym gabinecie, ze względu na jego koalicyjny charakter komitety zbudowane są na zasadzie parytetu i szachownicy (np. przewodniczący z Partii Konserwatywnej, wiceprzewodniczący z Partii Liberalno – Demokratycznej) • Podział komitetów gabinetu na komitety stałe i ad hoc. • Niektóre przejmują faktycznie przejmują decyzje gabinetu (np. Star Chamber) • Kierownictwo ważniejszych komitetów sprawuje osobiście premier.

13. Organizacja rządu. Struktury. • Komitety działają w takich dziedzinach jak: polityka zagraniczna, polityka obronna, polityka gospodarcza, program prac legislacyjnych, bezpieczeństwo wewnętrzne, Unia Europejska; komitety działają poufnie, a niekiedy informacja o ich istnieniu jest utajniona. • Rodzaje komitetów: komitety stałe i komitety doraźne (ad hoc), współcześnie coraz częściej spotkania dwustronne członków gabinetu o charakterze nieformalnym, co poddawane jest krytyce; • Aktualnie, od 2010r. w Wielkiej Brytanii funkcjonuje Komitet Koalicyjny (czteroosobowy), w związku z utworzeniem gabinetu koalicyjnego Partii Konserwatywnej i Liberalno – Demokratycznej, który jest w rzeczywistości brytyjskiej rzadkością.

14. Organizacja rządu. Struktury. • Równie interesujący był działający w latach 1997 – 2001 Ministerialny Komitet Konsultacyjny z Partią Liberalno – Demokratyczną • różnorodność funkcji: - wymiana informacji, - koordynacja działań członków rządu, - przygotowanie propozycji rozstrzygnięć gabinetu, - mechanizm obrony przed sektorowością, - tworzenie programu działań sektorowych lub całościowych gabinetu, w tym legislacyjnych, - ocena zgodności propozycji ministrów z punktu widzenia zgodności z programem rządu, - dyscyplinowanie członków rządu/służby cywilnej w realizacji ustaleń rządu

15. Organizacja rządu. Struktury. • Zasadnicze rozwiązania prawne dot. zakresu działania komitetów rządowych: • Finlandia (cztery główne stałekomitety: Komitet Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, Komitet Finansowy, Komitet Polityki Gospodarczej, Komitet ds. Unii Europejskiej); • w skład każdego komitetu wchodzą odpowiedni ministrowie, a przewodniczy im premier, • decyzje rządu muszą być wcześniej poprzedzone stanowiskiem komitetu, • Ok. 10 komitetów roboczych powoływanych przy ministrach • Belgia • Stałekomitety rządowe przygotowują wstępne propozycje dla rządu, następnie przedkładane są na posiedzeniu Kernkabinet, a po jego akceptacji są omawiane na posiedzeniu rządu – połączenie czynnika fachowego i politycznego.

16. Organizacja rządu. Struktury. • Dania • Model komitetów podobny do fińskiego, 6 komitetów którym przewodniczy premier oraz dodatkowe „zwierciadlane” komitety o charakterze urzędniczym, co zapewnia zgodność polityczną i administracyjną działań rządu i podległej mu administracji. Podobnie: Węgry,Holandia, Luksemburg, Holandia, Wielka Brytania. • Austria komitety ad hoc; powoływane dla rozwiązania problemów o charakterze politycznie niekonfliktowym, lecz wywołującym kontrowersje między członkami rządu; konflikty polityczne załatwiane w mechanizmie koalicyjnym, niezależnym od komitetów.

17. Organizacja rządu. Struktury. • Hiszpania • System stałych komitetów, z których dwa mają doniosłe znaczenie dla rządu: a) Komitet ds. Ekonomicznych (budżet, finanse publiczne, gospodarka), z wicepremierem i ministrem finansów i gospodarki na czele, z konstytucyjnymi ministrami i ich zastępcami ds. finansów, budżetu, gospodarki i problematyki unijnej oraz b) Komitet Sekretarzy i Podsekretarzy Stanu przygotowujący posiedzenie rządu pod kątem sprawdzenia stanu spraw które były lub będą omawiane na posiedzeniu rządu (tzw. Mała Rada Ministrów). • Stałe komitety, zbierające się doraźnie: Polityki Regionalnej, Sytuacji Kryzysowych, Badań Naukowych i Spraw Technologicznych.

18. Organizacja rządu. Struktury. • Francja • Komitety o charakterze roboczym, skupiające ministrów jak i wyższych urzędników, przygotowujące gotowe rozstrzygnięcia dla rządu; Rada Gabinetowa jedynie je akceptuje a następnie przedkłada Radzie Ministrów. • Portugalia • Dwa rodzaje komitetów: a) składający się z premiera, osób z jego kancelarii oraz najważniejszych ministrów, którzy debatują na tematy strategii rządu oraz b) komitet podsekretarzy stanu, odpowiadający za przygotowanie posiedzenia od strony techniczno – wykonawczej, rodzaj tzw. Małej Rady Ministrów. Podobnie: Włochy (pre-consilio), Czechy, Grecja, Irlandia. Rzadkie wykorzystanie komitetów rządowych jako elementu rządowego mechanizmu decyzyjnego: Niemcy (ze względu na pozycję kanclerza i ministrów), Islandia

19. Organizacja rządu. Struktury. • Zaniechanie przez rząd korzystania z instrumentu w postaci komitetów rządowych: • Szwajcaria – ze względu na niewielką liczbę radców federalnych każdy z nich koordynuje sporą grupę instytucji składających się na działy administracji, którymi kieruje Rada Federalna. • Belgia – działalność komitetów w sferze funkcji koordynacyjnej spoczywa na premierze i wicepremierach • Szwecja, Norwegia – • a) częste, kilka razy w tygodniu odbywające się posiedzenia rządu sprawiają, iż komitety nie są potrzebne, • b) członkowie rządu są ograniczeni we wpływie na funkcjonowanie administracji co oznacza, że koordynacja ograniczona jest do poziomu wspólnych ustaleń politycznych, a do tego wystarczające są spotkania rządu, • c) problemy polityczne koalicji rozwiązywane przez komitety sekretarzy stanu.

20. Organizacja rządu. Procedury. • Niesformalizowane mechanizmy podejmowania decyzji, często obejmujące nie tylko polityków ale personel administracyjny (szczególnie wyraźne w Wielkiej Brytanii, Finlandii, Szwajcarii); • Ponadto w Norwegii i Szwecji obserwowany jest mechanizm ścisłej współpracy ministrów z przedstawicielami biznesu i związków zawodowych w postaci Rady Planowania Gospodarczego i Rady Polityki Ekonomicznej (Szwecja); od lat 1920 – tych powstają komitety doradcze mające w swoim składzie zarówno przedstawicieli administracji i różnych korporacji; ponadto administracja (ministerstwa i agencje rządowe) ze środowiskami grup interesów (rolnicy, przemysłowcy, nauczyciele itd.) tworzą organy o charakterze koordynacji administracyjno – środowiskowej. W Szwecji w okresie silnego rozwoju publicznego segmentu gospodarki w latach 1950-tych w czasach premiera Erlandera odbywały się tzw. „spotkania harpsundzkie” z udziałem socjaldemokratów, partii opozycyjnych, central związkowych, przedstawicieli pracodawców.

21. Organizacja pracy rządu. Procedury • Znane są też bardziej zinstytucjonalizowane formy wypracowania stanowiska rządu poprzez wcześniejsze ustalenia dokonane ze środowiskami społecznymi i gospodarczymi np. Rada Społeczno – Gospodarcza (Holandia, Belgia, Francja). • Interesujący przykład organów ujętych w rozdziale III (Organy pomocnicze), tytułu III (Rząd), części II Konstytucji Włoch (Ustrój Republiki): Narodowa Rada Gospodarki i Pracy, Rada Stanu, Trybunał Obrachunkowy. • Wbrew ich konstytucyjnemu usytuowaniu, jedynie cząstka ich aktywności ogniskuje się na działalności doradczej wobec rządu. Posiadają istotne gwarancje swojej niezależnej pozycji, także wobec rządu co znacząco odróżnia je od organów doradczych rządu w innych państwach.

22. Organizacja rządu. Procedury. • Narodowa Rada Gospodarki i Pracy (CNEL) – organ doradczy obu izb parlamentu, rządu i regionów; reprezentuje wszystkie podmioty uczestniczące w wypracowaniu produktu krajowego (pracodawcy, pracownicy, eksperci różnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego); posiada funkcję konsultacyjną dla wskazanych podmiotów w sprawach gospodarki i pracy, funkcję opiniodawczą w odniesieniu do dokumentów rządowych, ograniczoną inicjatywą ustawodawczą oraz funkcją wnioskowania i wyrażania opinii wobec organów państwa nt. gospodarki i pracy. • Trybunał Obrachunkowy – organ niezależny od rządu, wykonujący kontrolę uprzednią legalności rządowych aktów prawnych, konsultujący projekty ustaw, wykonujący następczą kontrolę realizacji budżetu państwa oraz kontrolę działalności instytucji gospodarujących środkami publicznymi.

23. Organizacja rządu. Procedury. • Rada Stanu – zgodnie z konstytucja jest organem doradztwa prawnoadministracyjnego ( na wniosek organów administracji publicznej –wydają opinie o różnym charakterze)i ochrony sprawiedliwości w działaniu administracji jako organ sądownictwa administracyjnego II instancji;

24. Organizacja rządu. Procedury. • Różnorodność podejścia do jawności działania rządu: • model brytyjski, poufność struktur (rzadko upublicznia się fakt istnienia komitetów rządowych) Do niedawna (początek lat 1990 – tych) zasadniczy dokument opisujący procedury działania rządu tzw. The Cabinet Manual miał charakter poufny i otrzymywali go członkowie rządu z momentem objęcia swoich funkcji. • oraz poufność obrad i ustaleń; (Wielka Brytania, Czechy, Węgry, Niemcy, Włochy, Estonia – zasada konstytucyjna, Irlandia – zasada konstytucyjna), przyczyną jest z reguły charakter spraw rozstrzyganych przez rządy, ale też chęć zachowania w poufności sporów wewnątrz rządów; ważnym aspektem jest ekonomiczny wymiar ujawnianych zbyt wcześnie informacji o pracach rządu,

25. Organizacja rządu. Procedury. • model skandynawski, który czyni jawnymi ustalenia rządu oraz stanowiska zajęte w poszczególnych kwestiach przez członków rządu (np. Szwecja, Norwegia). • Np. § 30 Konstytucji Norwegii W Radzie Państwa prowadzony jest protokół ze wszystkich rozpatrywanych spraw. Sprawy dyplomatyczne, które rozstrzygane są w Radzie Państwa z zachowaniem tajemnicy, umieszczane są w specjalnym protokole. To samo dotyczy tych spraw dowództwa wojskowego, o których Rada Państwa rozstrzygnęła z zachowaniem tajemnicy.

26. Organizacja rządu. Procedury. • Formy podejmowania decyzji: • tryb uzgodnieniowy, pozwalający uniknąć głosowania; niekiedy nie dopuszcza do zaznaczenia votum separatum członka rządu (np. Irlandia, Francja, Belgia); w Wielkiej Brytanii prowadzi to z reguły albo do podporządkowania się członka gabinetu albo jego ustąpienia. • głosowanie, jako procedura gwarantująca obiektywizm wyniku i jednoznaczność przyjętego stanowiska, a także w pełni realizujący zasadę kolegialności (np. Finlandia, Estonia, Łotwa, Czechy, Słowacja, Holandia, Niemcy); • rozwiązania pośrednie, będące kompilacją obu wcześniejszych rozwiązań (Luksemburg, Włochy).

27. Organizacja rządu. Procedury. • Tryb działania rządu i podejmowania decyzji jest pochodną pozycji szefa rządu (przywódca czy primus inter pares), pozycji ministra (samodzielny kierownik resortu, czy też wykonawca poleceń szefa rządu), siły oddziaływania zasady solidarności politycznej rządu, kultury polityczno – prawnej (nastawienie na konsensus czy też nakaz uzyskania większości), poziomu związania szefa rządu i ministrów dyscypliną partyjną. • Przykładowo, Wielka Brytania (przywódca - premier, minister jako wykonawca poleceń szefa rządu (ale niekiedy o silnej pozycji w partii), kultura zarządzania przez większość, silna dyscyplina partyjna), Norwegia (premier o stosunkowo silnej pozycji, minister o wyraźnie zaznaczonej odrębności, kultura polityczno – prawna oparta na wypracowaniu konsensusu, brak silnej dyscypliny partyjnej).

28. Konstytucyjne ujęcie struktury działania rządu • § 67 Konstytucji FinlandiiPodejmowanie decyzji w Radzie Państwa • W sprawach należących do kompetencji Rady Państwa decyzje podejmowane są na posiedzeniach plenarnych Rady Państwa lub w ministerstwie, w którego gestii pozostaje sprawa. Na posiedzeniach plenarnych podejmowane są decyzje w sprawach perspektywicznych i zasadniczej wagi oraz w innych sprawach, których znaczenie tego wymaga. Szczegółowe przepisy dotyczące trybu podejmowania decyzji w Radzie Państwa określone są w ustawie. Sprawy rozpatrywane w Radzie Państwa przygotowywane są we właściwym ministerstwie. W Radzie Państwa mogą być tworzone komisje ministrów dla przygotowania spraw. Posiedzenia plenarne Rady Państwa są ważne przy obecności pięciu członków.

29. Konstytucyjne ujęcie struktury działania rządu • Artykuł 184 Konstytucji Portugalii • (Rada Ministrów) • 1. Rada Ministrów składa się z Premiera, wicepremierów, jeżeli tacy zostali powołani, i ministrów. • 2. Ustawa może tworzyć rady ministrów wyspecjalizowane przedmiotowo. • Art. 200 Konstytucji Portugalii • 2. Rady ministrów wyspecjalizowane przedmiotowo realizują kompetencje przyznane im przez ustawę lub powierzone przez Radę Ministrów.

30. Konstytucyjne ujęcie zasad podejmowania decyzji przez rząd • Art. 76 Konstytucji Czech • 1. Rząd podejmuje decyzje kolegialnie. • 2. Dla przyjęcia uchwały rządu potrzeba zgody większości wszystkich jego członków. • Art. 118 Konstytucji Słowacji    1. Rząd jest zdolny do podejmowania decyzji, jeżeli jest obecna połowa jego członków.    2. Do przyjęcia uchwały rządu potrzebna jest zgoda ponad połowy wszystkich członków rządu.

31. Konstytucyjne ujęcie zasad podejmowania decyzji przez rząd • § 2 rozdziału 7 szwedzkiego Aktu o formie rządu • W toku prac przygotowawczych Rząd powinien uzyskiwać niezbędne informacje i wyjaśnienia od odpowiednich organów. Stowarzyszeniom i poszczególnym osobom należy umożliwić przedstawianie ich stanowiska w niezbędnym zakresie. • § 3 • Rząd rozpatruje sprawy na posiedzeniach. Sprawy wykonania rozporządzeń lub innych decyzji Rządu odnoszące się do sił zbrojnych w zakresie określonym ustawowo, mogą być rozstrzygane, pod nadzorem premiera, przez kierownika właściwego ministerstwa. • § 4 • Premier wzywa pozostałych członków Rządu na posiedzenia i przewodniczy posiedzeniom. W posiedzeniu Rządu powinno uczestniczyć co najmniej pięciu członków Rządu. • § 6 • Z posiedzeń Rządu sporządza się protokoły. Różnice poglądów powinny być w protokole odnotowane.

32. Konstytucyjne ujęcie zasad podejmowania decyzji przez rząd • § 301 Konstytucji Norwegii W Radzie Państwa prowadzony jest protokół ze wszystkich rozpatrywanych spraw. Sprawy dyplomatyczne, które rozstrzygane są w Radzie Państwa z zachowaniem tajemnicy, umieszczane są w specjalnym protokole. To samo dotyczy tych spraw dowództwa wojskowego, o których Rada Państwa rozstrzygnęła z zachowaniem tajemnicy. • Każdy, kto zasiada w Radzie Państwa, ma obowiązek otwarcie wypowiadać swoją opinię, a Król zobowiązany jest jej wysłuchać. Niemniej Król podejmuje decyzję według własnego uznania. • Jeżeli któryś z członków Rady Państwa jest zdania, że decyzja Króla koliduje z formą państwa lub Prawami Królestwa, lub jest jawnie szkodliwa dla Królestwa, jego obowiązkiem jest złożyć wyraźny protest oraz dołączyć swoją opinię do protokołu. Kto nie zaprotestuje w podobny sposób, uznany będzie za akceptującego decyzję Króla i poniesie za to odpowiedzialność w sposób, który zostanie następnie określony oraz może zostać postawiony przez Odelsting w stan oskarżenia przed Trybunałem Królestwa.

33. Zadania i kompetencje rządu • Konstytucje współczesne stosunkowo rzadko określają zakres zadań i kompetencji rządu. Wyjątkiem od tej zasady są rozwiązania konstytucji np. Polski czy Portugalii, ale i w tych przypadkach postanowienia konstytucyjne pełnią rolę przykładowego szkicu zakresu działania rządu niż pełnego katalogu zadań i kompetencji rządu. Wynika to przede wszystkim z: • znanej od początku formowania się zasady podziału władzy trudności z definiowaniem jej pełnego zakresu i zmienności w jej definiowaniu związanej ze zmianą charakteru państwa, • intencji zachowania przez konstytucję elastyczności postanowień konstytucji (skrajnym przypadkiem jest zachowanie postanowień konstytucji Norwegii z 1814r.), • odwołania się do ogólnych zasad ustrojowych z których pośrednio wynika rola ustrojowa rządu (np. zasada podziału władzy), • w przypadku monarchii (np. Norwegia, Belgia, Luksemburg) postanowienia dotyczące kompetencji monarchy są w praktyce egzekwowane przez rząd

34. Zadania i kompetencje rządu • W efekcie konstytucje najczęściej zawierają zwroty ogólne, których intencją jest wyraźne lecz ogólne wskazanie roli ustrojowej rządu, np.: • art. 20 Konstytucji Francji: • Rząd określa i prowadzi politykę Narodu.Dysponuje administracją i siłami zbrojnymi, • lub art. 97 Konstytucji Hiszpanii: • Rząd kieruje polityką wewnętrzną i zewnętrzną, administracją cywilną i wojskową oraz obroną państwa. Sprawuje funkcję wykonawczą i władzę reglamentacyjną zgodnie z Konstytucją i ustawami. • lub art. 67 ust. 1 Konstytucji Czech: • Rząd jest naczelnym organem władzy wykonawczej. • lub art. 82 ust. 1 Konstytucji Grecji • Rząd określa ogólną politykę kraju i kieruje nią, zgodnie z postanowieniami Konstytucji i ustaw.

35. Zadania i kompetencje rządu. • Są jednak przykłady bardziej rozbudowanych formuł konstytucyjnych charakteryzujących rolę ustrojową rządu, np. : • Art. 112 Konstytucji Chorwacji Rząd Republiki Chorwacji: - przedkłada projekty ustaw i innych aktów Chorwackiemu Saborowi; - przedkłada projekt budżetu i roczne rachunki państwa; - wykonuje ustawy i inne uchwały Chorwackiego Saboru; - wydaje rozporządzenia wykonawcze; - prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną; - kieruje i nadzoruje prace administracji państwowej; - dba o rozwój gospodarczy kraju; - nadaje kierunek działalności i rozwojowi służb publicznych; - wykonuje inne czynności określone w Konstytucji i ustawie. czy art. 119 Konstytucji Słowacji:

36. Zadania i kompetencje rządu. • Rząd decyduje kolegialnie:a) o projektach ustaw,b) o rozporządzeniach rządu,c) o programie rządu i o jego wykonaniu,d) o podstawowych postanowieniach dla zabezpieczenia polityki gospodarczej i polityki socjalnej Republiki Słowackiej,e) o projektach budżetu państwa i zamknięciu końcowego rachunku państwowego,f) o umowach międzynarodowych Republiki Słowackiej, których zawieranie prezydent Republiki Słowackiej przeniósł na rząd,g) o zgodzie na przeniesienie zawierania umów międzynarodowych zgodnie z art. 102 ust. 1 lit. a) na jego poszczególnych członków,h) o złożeniu wniosku do Sądu Konstytucyjnego Republiki Słowackiej, aby rozstrzygnął o zgodności zawartej umowy międzynarodowej, na którą potrzebna jest zgoda Rady Narodowej Republiki Słowackiej, z konstytucją i z ustawą konstytucyjną,i) o podstawowych problemach polityki wewnętrznej i zagranicznej,j) o poddaniu publicznej debacie projektu ustawy lub innej ważnej decyzji,

37. Zadania i kompetencje rządu • k) o wystąpieniu o wyrażenie mu wotum zaufania,l) o udzieleniu amnestii w odniesieniu do przestępstw,m) o mianowaniu i odwołaniu innych funkcjonariuszy państwowych w przypadkach określonych w ustawie i trzech członków Rady Sądownictwa Republiki Słowackiej,n) o projekcie ogłoszenia stanu wojennego, projekcie zarządzenia o mobilizacji sił zbrojnych, projekcie ogłoszenia stanu wyjątkowego i projekcie o ich zakończeniu, o ogłoszeniu i zakończeniu stanu klęski,o) o wysłaniu sił zbrojnych poza terytorium Republiki Słowackiej w celu pomocy humanitarnej, ćwiczeń wojskowych lub pokojowych misji obserwacyjnych, o zgodzie na obecność obcych sił zbrojnych na terytorium Republiki Słowackiej w celu pomocy humanitarnej, ćwiczeń wojskowych albo pokojowych misji obserwacyjnych, o zgodzie na przejście zagranicznych sił zbrojnych przez terytorium Republiki Słowackiej,p) o wysłaniu sił zbrojnych poza terytorium Republiki Słowackiej dla wypełnienia wiążących umów międzynarodowych o wspólnej obronie przed napadem, i to najdłużej na okres 60 dni; rozstrzygnięcie to rząd bezzwłocznie oznajmia Radzie Narodowej Republiki Słowackiej,r) o innych problemach, jeżeli tak stanowi ustawa.

38. Zadania i kompetencje rządu • Art. 94 Konstytucji Litwy Rząd Republiki Litewskiej: 1) zarządza sprawami kraju, strzeże nienaruszalności terytorium Republiki Litewskiej, gwarantuje bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny; 2) wykonuje ustawy i uchwały Sejmu w sprawie wykonania ustaw, a także zarządzenia Prezydenta Republiki; 3) koordynuje działalność ministerstw i innych instytucji rządowych; 4) przygotowuje projekt budżetu państwa i wnosi go Sejmowi; kieruje wykonaniem budżetu, przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania budżetu; 5)przygotowuje projekty ustaw i wnosi je do Sejmu do rozpatrzenia; 6)nawiązuje stosunki dyplomatyczne i rozwija więzi z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi; 7)wykonuje inne obowiązki, nałożone przez Konstytucję i ustawy.

39. Zadania i kompetencje rządu • § 87 Konstytucji Estonii    Rząd Republiki:     1) realizuje wewnętrzną i zagraniczną politykę państwa;     2) kieruje i koordynuje działalność instytucji rządowych;     3) organizuje wykonanie ustaw, rezolucji Riigikogu i aktów Prezydenta Republiki;     4) przedkłada Riigikogu projekty ustaw, a także umowy z innymi państwami dla ich ratyfikacji bądź wypowiedzenia;     5) opracowuje projekt budżetu państwa i przedkłada go Riigikogu, kieruje wykonaniem budżetu i przedkłada Riigikogu sprawozdanie z jego wykonania;     6) na podstawie ustaw i dla ich wykonania wydaje uchwały i rozporządzenia;     7) organizuje stosunki z innymi państwami:     8) wprowadza stan wyjątkowy w państwie lub na części jego terytorium w wypadku klęski żywiołowej, katastrofy lub w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych.     9) wykonuje inne obowiązki, które Konstytucja lub ustawy przekazują do kompetencji Rządu Republiki.

40. Zadania i kompetencje rządu. • Podkreśleniem roli rządu w systemie organów państwowych jest zawarte niekiedy w konstytucjach domniemanie właściwości kompetencyjnej lub zadaniowej rządu, np.: • § 65 Konstytucji FinlandiiObowiązki Rady Państwa • Rada Państwa wykonuje obowiązki przewidziane szczegółowo w niniejszej Konstytucji oraz inne obowiązki w zakresie rządzenia i administrowania, które zgodnie z ustawą lub innymi przepisami zostały nałożone na Radę Państwa lub ministra bądź nie zostały przypisane do kompetencji Prezydenta Republiki lub innego organu władzy.Rada Państwa wciela w życie decyzje prezydenta. • Dokonanie takiego wyraźnego wskazania hierarchizuje rząd co najmniej w systemie organów władzy wykonawczej, szczególnie wobec głowy państwa jeżeli jest ona zaliczana do organów władzy wykonawczej. Stanowi też ważną wskazówkę przy interpretacji tzw. luzów decyzyjnych.

41. Zadania i kompetencje rządu. • Współcześnie dostrzec można następujące kierunki działania rządów: • kreowanie polityki państwa, samodzielne (rzadko) lub we współpracy w innymi podmiotami (grupy interesów, partie polityczne, środowiska społeczne); niekiedy w praktyce wykonują zasadnicze zadania polityczne ustalone poza rządem np. w formie umów koalicyjnych (np. Niemcy, Holandia), które pełnią rolę niemal oficjalnych dokumentów o charakterze publicznym, jawnych i dostępnych opinii publicznej. Wówczas kreatywność rządu w zakresie polityki państwa odnosi się do form ich realizacji, użytych środków czy określenia terminów ich realizacji;

42. Zadania i kompetencje rządu. • implementacja ustalonych programów politycznych (wobec członków rządu, organów administracyjnych, wobec parlamentu – w postaci programów legislacyjnych); jej poziom zależy od relacji między rządem a ministrem i zakresu oddziaływania rządu na decyzję ministra – np. w Danii wpływ rządu na decyzje poszczególnych ministrów jest niewielki, odmiennie natomiast w Wlk. Brytanii czy Francji, • podejmowanie działań organizacyjnych; znajduje zastosowanie zarówno w sferze reglamentowanej prawnie (wówczas dominują rutynowe działania) oraz jako reakcja na stany faktyczne nie poddane regulacji normatywnej,

43. Zadania i kompetencje rządu. • podejmowanie czynności wykonawczych, z reguły jako realizacja norm ustawowych, określających zadania państwa (w szeroko rozumianym obszarze egzekutywy); współczesne ustawodawstwo angażuje państwo do realizacji działań o charakterze technicznym, ekonomicznym czy socjalnym co wymaga szczególnej aktywności rządu jako potencjalnego centrum odpowiadającego (ze względu na posiadane zasoby i środki) za realizację przedsięwzięć ustawowo określonych, • koordynacja działalności organizacyjno – zarządczej członków rządu lub podległych organów administracyjnych, a także organów nie pozostających wobec rządu w relacjach podległości; jest to konieczne ze względu na zagrożenia wynikające z resortowego podejścia do zadań przejawianego głównie przez ministrów; innym powodem jest decentralizacja i dekoncentracja zadań publicznych, w wyniku czego szereg podmiotów (organów państwa, niekiedy organizacji) podejmując nieskoordynowane działania może obniżać efektywność działania w sferze publicznej.

44. Zadania i kompetencje rządu. • Przykład konstytucyjny § 2 rozdziału 7 Aktu o formie rządu Szwecji • „W toku prac przygotowawczych Rząd powinien uzyskiwać niezbędne informacje i wyjaśnienia od odpowiednich organów. Stowarzyszeniom i poszczególnym osobom należy umożliwić przedstawianie ich stanowiska w niezbędnym zakresie.”