De Republiek in een tijd van vorsten

1. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong Politiek 1650 – 1672 na overlijden van Willem II eerste stadhouderloze tijdperk (stadhouders wilden oorlog en dat was te duur). Langdurige conflicten over de staatsinrichting van de Republiek (macht stadhouder en de soevereiniteit vd gewesten). 1 De Republiek in een tijd van vorsten 1

2. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong Bestuur was in handen van de raadspensionaris Johan de Witt (1625 - 1672)(1653 – 1672 raadspensionaris). Hij wilde een sterke vloot om de handel te beschermen, Frankrijk en Engeland uit elkaar houden en de Oranjes buiten het bestuur te houden. 2 De Republiek in een tijd van vorsten 2

3. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong In Frankrijk en Engeland verdergaande centralisatie. In Engeland Oliver Cromwell aan de macht (1653-1658). 1660 restauratie vd Engelse koning (Karel II). Wel met grote invloed van het parlement. 3 De Republiek in een tijd van vorsten 3

4. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong Louis XIV van Frankrijk streefde naar natuurlijke grenzen. Mercantilisme (verbetering handelsbalans tov. andere staten dmv export bevordering van hoogwaardige producten en import van grondstoffen. Import belasten, export stimuleren) 4 De Republiek in een tijd van vorsten 4

5. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong Engeland 1651 akte van navigatie (in feite een aantal wetten die de Engelse handelspositie moesten beschermen). Buitenlandse goederen mochten alleen door Engelse schepen worden ingevoerd of schepen uit de exporterende landen), gevolg = 1e Engelse Oorlog, (1652-1654) verloren door Republiek 5 De Republiek in een tijd van vorsten 5

6. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong De Republiek probeerde onder leiding van Johan de Witt het hoofd te bieden aan de bedreigingen van Engeland en Frankrijk. De land- en zeegewesten hadden verschillende prioriteiten. De Republiek had natuurlijk een grote vloot en een klein (huur)leger. Zowel leger als vloot werden verwaarloosd. 6 De Republiek in een tijd van vorsten 6

7. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong In 1672 aanval van o.a. Engeland en Frankrijk. De Republiek niet helemaal bezet door de Hollandse waterlinie, (Willem III als legeraanvoerder ) en Michiel de Ruyter als vlootvoogd. Moord op gebroeders de Witt. het volk redeloos, het land reddeloos en de regering radeloos 7 De Republiek in een tijd van vorsten 7

8. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong 8 De Republiek in een tijd van vorsten 8

9. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong 9 De Republiek in een tijd van vorsten 9

10. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong 1672 Herstel stadhouderschap. Willem III (1650- 1702) stadhouder (in 1677 getrouwd met zijn nicht Maria Stuart, zelfde naam als zijn moeder). Vooral internationaal gericht, veel oorlogen. Geen binnenlandse hervormingen. 10 De Republiek in een tijd van vorsten 10

11. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong 1688-1689 Glorious Revolution. Willem III troonopvolger van Jacobus II van Engeland nadat het parlement daarom had verzocht. Hierdoor protestantse coalitie tegen Frankrijk en door Bill of Rights Engeland definitief een parlementaire monarchie. Na dood van Willem III in 1702 tot 1747 tweede stadhouderloze tijdperk. 11 De Republiek in een tijd van vorsten 11

12. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong Economie Tweede helft 17e eeuw stagnatie in de Republiek. Oorzaken: mercantilistische maatregelen van Engeland en Frankrijk (rentenieren). Gevolg: toenemende kosten en teruglopende handelsinkomsten. 12 De Republiek in een tijd van vorsten 12

13. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong In de 17e eeuw was een samenleving ontstaan waar rijke burger de macht hadden. Centraal gezag ontbrak en steden hadden veel macht. Gevolg: vrijheid van geweten. Cultuur van vrijheid trekt wetenschappers (Spinoza en Descartes vrijheid en rationaliteit) 13 De Republiek in een tijd van vorsten 13

14. Hoofdstuk 4: 1648 – 1702 De Republiek verliest haar voorsprong Periode 1702 – 1747 bestuur steeds meer in handen van rijke regentenfamilies (oligarchie: kleine groep rijken) die hun geld verdienden met handel in geld en rentenieren. Nationale en gecentraliseerde staten als Eng en Fra namen de macht over. Nog tot ca 1795 redelijk rijk en machtig. 14 De Republiek in een tijd van vorsten 14