De Republiek in een tijd van vorsten

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Bestuur Nederlanden: elk gewest een stadhouder, gewesten sturen afgevaardigden naar de Staten-Generaal in Den Haag (buit. Pol en defensie). Holland is machtigste gewest. Hoogste ambtenaar van Holland en later ook van de Republiek is de raadspensionaris 1 De Republiek in een tijd van vorsten 1

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw De oorlog verliep redelijk voor de Republiek. Mede doordat Filips veel oorlogen voerde en hij geen geld meer had. 1588 ondergang van de Armada. 2 De Republiek in een tijd van vorsten 2

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw In de Republiek was Stadhouder Maurits van Oranje (zoon van) de belangrijkste behartiger van het leger en de landsgewesten. Landsadvocaat Johan van Oldebarnevelt was de belangrijkste vertegenwoordiger van de kustgewesten (Holland en Zeeland) en dus van de handel en de vloot. Tot het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) was dit een zeer vruchtbare taakverdeling 3 De Republiek in een tijd van vorsten 3

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw De vraag of het Bestand moest worden verlengd (of dat er vrede moest worden gesloten met Spanje) of dat de oorlog weer moest beginnen zorgde voor verdeeldheid tussen de twee kampen. Van Oldebarnevelt was voor vrede (handel), Maurits was voor oorlog (aanzien van de opperbevelhebber) Deze verdeeldheid werd versterkt door het feit dat beide protagonisten bij verschillende religieuze kampen hoorden. Aanleiding van het conflict was de slag bij Nieuwpoort 1600. 4 De Republiek in een tijd van vorsten 4

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw In dit conflict stonden de volgers van Arminius en Gomarus tegenover elkaar. Arminianen geloven dat de levenswijze van de mens invloed heeft op het verkrijgen van eeuwig leven. Ook wel remonstranten genoemd. Gomaristen geloven dat niet. Gomaristen ook wel contraremonstranten genoemd omdat ze tegen de remonstrantie van 1610 (levenswijze heeft invloed) waren. 5 De Republiek in een tijd van vorsten 5

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Maurits: Gomarus, contra-remonstranten, leger, belangen van de Republiek (centralisatie), Staten-Generaal, predikanten. Van Oldebarnevelt: Arminius, remonstranten, vloot, Holland en Utrecht, belangen van het gewest Holland boven die van de Republiek, regenten. 6 De Republiek in een tijd van vorsten 6

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Toen in 1617 werd besloten dat de steden soldaten mochten inhuren om opstanden van Gomaristen te onderdrukken werd het een politiek conflict aangezien Maurits geen bevelhebber was van deze soldaten en hij bovendien een aanhanger van Gomarus was. 7 De Republiek in een tijd van vorsten 7

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw In 1619 werd van Oldebarnevelt onthoofd op het Binnenhof. Hiermee wonnen de Staten-Generaal, Maurits en de landsgewesten en verloren de kustgewesten. 8 De Republiek in een tijd van vorsten 8

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Daarna in 1619 Synode van Dordrecht (kerkvergadering). Contraremonstranten bevestigen hun visie, remonstranten verboden. Geloofsleer Gereformeerde kerk vastgelegd. Besluit tot vertaling van bijbel (gereed 1637) = Statenbijbel 9 De Republiek in een tijd van vorsten 9

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw 1621 einde 12-jarig bestand en hervatting vd oorlog (tot 1648). 1625 dood van Maurits, opgevolgd door halfbroer Frederik Hendrik die veel land en steden zou veroveren om een strategische corridor te verkrijgen (Den Bosch, Breda, Maastricht). Deze Generaliteitslanden worden bestuurd door de Staten-Generaal (Kaart) 10 De Republiek in een tijd van vorsten 10

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw 11 De Republiek in een tijd van vorsten 11

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Internationaal In 1596 Drievoudig Verbond tegen Spanje; de facto erkenning van de Republiek door Engeland en Frankrijk. 1598 in Frankrijk door Hendrik IV Edict van Nantes. Vrede met Spanje en tolereren vd protestanten. 12 De Republiek in een tijd van vorsten 12

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw 1610 Lodewijk XIII (1601 - 1643) volgt zijn vader op onder begeleiding van kardinaal Richelieu (1585 - 1642). Is op absolute macht uit. 13 De Republiek in een tijd van vorsten 13

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw In Duitse landen vanaf 1618 de Dertigjarige Oorlog tussen katholieke- en protestantse gebieden. In Engeland eerst steun van de protestantse Elizabeth I, later de katholieke en sterk centraliserende Karel I die zijn dochter (Maria Stuart) liet trouwen met Willem II van Oranje (1626 - 1650)(zoon van Frederik Hendrik). 14 De Republiek in een tijd van vorsten 14

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw 1648 vrede van Munster (Willem II, Filips IV) en vrede van Westfalen (protestantse vorsten winnen van katholieke Habsburgse Keizer, Ferdinand III) 15 De Republiek in een tijd van vorsten 15

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Economie Engeland en Frankrijk waren nog in opbouw. Daardoor kon de Republiek nog profiteren. Met name bulk handel en in deze periode ook veel internationale handel. Oprichting van instituten om dat te bevorderen; - Wisselbank (1609) en - Amsterdams Beurs 1611, krant met internationale prijzen. Amsterdam wordt de belangrijkste stapelmarkt 16 De Republiek in een tijd van vorsten 16

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Oprichting van publiekprivate organisaties VOC 1602-1799 en later ook WIC 1621 – 1691. Oprichting handelsnederzettingen in Azië en Amerika. Interaziatische handel! 17 De Republiek in een tijd van vorsten 17

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Driehoekshandel. Begin wereldeconomie 18 De Republiek in een tijd van vorsten 18

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw 19 De Republiek in een tijd van vorsten 19

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw Legalisering was Mare Liberum (1609) van Hugo de Groot (1583-1645) 20 De Republiek in een tijd van vorsten 20

De Republiek in een tijd van vorsten