De Republiek in een tijd van vorsten

1. Hendrik VIII van Engeland scheidde van zijn eerste vrouw omdat ze hem geen zoon schonk Hierdoor ontstond de Anglicaanse kerk In 1547 kwam de jonge Edward VI op de troon Tijdens zijn koningschap werd het protestantisme ingevoerd in Engeland Toen zijn tweede vrouw hem geen zoon schonk liet hij haar onthoofden Na zes jaar overleed Edward VI en werd opgevolgd door zijn halfzus Maria Zijn derde vrouw schonk hem zoon Edward maar zij stierf in het kraambed De Republiek in een tijd van vorsten 2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

2. Maria I was een diepgelovige katholiek en voerde het katholicisme weer in inclusief de inquisitie Elizabeth I kreeg de bijnaam de Virgin Queen omdat ze nooit trouwde Met steun van het parlement voerde ze het protestantisme weer in maar zonder de scherpe randjes In totaal liet ze 300 protestanten vebranden wat haar de bijnaam Bloody Mary opleverde De eerste jaren onder Elisabeth was het maar de vraag hoe lang Engeland protestants zou blijven Bloody Mary overleed in 1558 kinderloos Ze werd opgevolgd door haar halfzus Elisabeth De Republiek in een tijd van vorsten 2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

3. De meeste Engelsen waren nog katholiek • De paus riep op om Elisabeth I te verjagen • De Spaanse koning wilde met een vloot tienduizenden militairen naar Engeland te brengen Om een invasie te voorkomen stuurde Elisabeth in 1588 hulptroepen naar de Nederlandse opstandelingen Bovendien blokkeerden Nederlandse opstandelingen de Antwerpse haven waardoor het Spaanse leger niet aan boord kon gaan Toch trokken in 1588 Spaanse oorlogsschepen het Kanaal in om Engeland binnen te vallen De verzwakte Armada werd vervolgens door een ‘protestantse storm’ naar het noorden gedreven waar een groot deel op de rotsen stuk sloeg De ‘onoverwinnelijke Armada’ was niet opgewassen tegen de Engelse kanonnen De Republiek in een tijd van vorsten 2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

4. Onder de Franse koning Lodewijk XI en Frans I werden protestanten vervolgd Waar ze de macht grepen verboden ze de mis en volgde een beeldenstorm Dit lokte heftige katholieke reacties uit en leidde tot een burgeroorlog Na de Vrede van Augsburg was het calvinisme gegroeid onder edelen en ambachtslieden in de steden De calvinisten kregen een groot deel van Zuid-Frankrijk en veel steden in handen Deze hugenoten kregen verscheidene steden in handen De Republiek in een tijd van vorsten 2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

5. In 1572 arrangeerde de Franse koning een huwelijk tussen zijn zus en de leider van de hugenoten Hendrik van Navarra Voor parijs lag een groot hugenotenleger dat dreigde wraak te nemen Hij bereikte echter het tegenovergestelde De paus verwierp het huwelijk en vooraanstaande katholieken waren woedend Katholieke leiders haalde de koning over om de hugenoten die in Parijs waren voor de bruiloft af te slachten voor het leger wraak kon nemen Na de bruiloft raakte Gaspard de Colligny een andere leider van de hugenoten gewond bij een aanslag De Republiek in een tijd van vorsten 2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

6. Wat volgde staat bekend als de bloedbruiloft Bijna alle hugenotenleiders werden vermoord Hendrik van Navarra werd gespaard omdat hij zich bekeerde De Republiek in een tijd van vorsten 2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

7. Hendrik van Navarra ontsnapte uit Parijs na de Bloedbruiloft en werd weer hugenoot Omdat de koning van Frankrijk Henrik III kinderloos bleef werd Hendrik van Navarra troonopvolger De Republiek in een tijd van vorsten 2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

8. Het vooruitzicht van een hugenoot op de troon was voor felle katholieken onverteerbaar Zij richtten de Katholieke Liga op Met steun van Filips II trokken ze ten strijde tegen Navarra en de Franse koning De Republiek in een tijd van vorsten 2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

9. In 1515 was Karel V heer der Nederlanden geworden De Raad van State-Adviescollege van belangrijke edelen Karel V voerde een centralisatiepolitiek in de Nederlanden De Geheime Raad-maakte wetten-hield toezicht op de gewesten De gewesten hielden hun privileges zoals zelfstandig bestuur en eigen rechtsregels De Raad van Financiën-deed de boekhouding-rekende uit hoeveel geld er nodig was-zorgde dat de staten belasting inden Wel vormde hij drie nieuwe centrale bestuursinstellingen De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

10. In 1555 deed Karel V afstand van de troon en werd hij opgevolgd door Filips II Filips II was streng katholiek opgevoed In1559 vertrok hij naar Madrid en liet het bestuur van de Nederlanden over aan zijn halfzus Margaretha van Parma De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

11. Onder Margaretha van Parma groeide de onvrede in de Nederlanden • Over de stijgend belastingen • Over de centralisatiepolitiek • Over de strenge godsdienstpolitiek • Hoge edelen vonden dat er te weinig naar hen geluisterd werd • Lage edelen en regenten vonden dat hun privileges werden aangetast • Vanaf 1559 drong het calvinisme de Nederlanden Filips II gaf opdracht daar streng tegen op te treden De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

12. Stelletje bedelaars In 1566 trokken honderden edelen naar Brussel om verzachting van de geloofsvervolging te vragen Diezelfde zomer kwam de onvrede echter tot uitbarsting Ze overhandigden Margaretha een smeekschrift waarin stond dat de rust alleen zou worden hersteld als de kettervervolgingen werden gematigd De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

13. Calvinistische predikanten kwamen bovengronds Omdat ze geen kerken hadden hielden ze hagenpreken Deze slechte tijden zijn een straf van God voor de zonden van de katholieke kerk Zo is ‘t!! Op naar het klooster! In de weken daarna werden in honderden kerken beelden onthoofd en verbrijzeld De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

14. Wacht maar tot je dat tuig ontmoet met zo’n smeekschrift Volgens je halfbroer ben je een watje Omdat Filips II dacht dat Margaretha niet sterk genoeg was stuurde hij de hertog van Alva naar de Nederlanden In augustus 1567 arriveerde de ‘ijzeren hertog’ met tienduizend geharde soldaten De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

15. Filips II gaf de edelen de schuld die volgens hem niet hard genoeg hadden opgetreden tegen de calvinisten Alva stelde de ‘Raad der Beroerten’ in die boven gewone rechtbanken kwamen te staan Deze’ Bloedraad’ liet 1100 mensen executeren De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

16. Onder de edelen die Filips II verantwoordelijk hield was ook Willem van Oranje Oranje wachtte de komst van Alva niet af en week uit naar zijn familie in Duitsland 1 Wilhelmus van Nassouweben ik, van Duitsen bloed,den Vaderland getrouweblijf ik tot in den dood.Een prinse van Oranjeben ik, vrij onverveerd,den Koning van Hispanjeheb ik altijd geëerd. De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

17. Door de komst van Alva nam de onvrede verder toe • Hij nam de centralisatie krachtig ter hand • Hij kondigde nieuwe belastingen aan • Hij ging verder met de harde onderdrukking van de calvinisten 2 In Godes vrees te levenheb ik altijd betracht,daarom ben ik verdreven,om land, om luid gebracht.Maar God zal mij regerenals een goed instrument,dat ik zal wederkerenin mijnen regiment. De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

18. In Duitsland en Engeland zaten in 1568 50.000 Nederlandse vluchtelingen onder wie veel calvinisten In 1568 vielen ze daarmee de Nederlanden binnen Het zou het begin zijn van de Nederlandes Opstand of Tachtigjarige Oorlog Onder de naam geuzen vormden ze gewapende bendes waarmee ze hoopten Alva te kunnen verdrijven 4 Lijf en goed al te samenheb ik u niet verschoond,mijn broeders hoog van namenhebben 't u ook vertoond:Graaf Adolf is geblevenin Friesland in den slag,zijn ziel in 't eeuwig levenverwacht den jongsten dag. 3 Lijdt u, mijn onderzatendie oprecht zijt van aard,God zal u niet verlaten,al zijt gij nu bezwaard.Die vroom begeert te leven,bidt God nacht ende dag,dat Hij mij kracht zal geven,dat ik u helpen mag. In de eerste jaren sloeg Alva de legertjes eenvoudig terug Willem van Oranje bracht een beroepsleger op de been en werkte met de geuzen samen De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

19. In 1572 wist Oranje met hulp van de geuzen het grootste deel van Holland en Zeeland in handen te krijgen In 1567 begonnen duizenden Spaanse soldaten te muiten omdat Filips hun soldij niet meer kon betalen Al voor de ‘Spaanse furie’hadden de zuidelijke gewesten Willem van Oranje uitgenodigd om over vrede te paten De opstandige Hollandse en Zeeuwse steden vormden een ‘vrije Statenvergadering’ en erkennen Oranje als hun leider Het leidde binnen een paar weken tot een vredesakkoord: de Pacificatie van Gent Tegelijkertijd voerde Filips II een kostbare oolog tegen de Turken De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

20. De zeventien gewesten spraken af: • Gezamenlijk de Spaanse soldaten te verjagen • Hun godsdienstige tegenstellingen op te lossen • Overal zou gewetensvrijheid zijn De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden

21. De Pacificatie van Gent hield echter niet lang stand Filips stuurde een nieuwe landvoogd: de hertog van Parma De Republiek in een tijd van vorsten 2.2 Opstand in de Nederlanden