Wetenschappelijk onderzoek ouderengeneeskunde

1. Wetenschappelijk onderzoek ouderengeneeskunde C4: kennis en wetenschap Dr. Roland Wetzels Afdeling eerstelijnsgeneeskunde

3. Zeven competentiegebieden onderscheiden: De lijst van de CCMS is gebaseerd op een vergelijkbare lijst, die ontwikkeld is in Canada in het project CanMEDS 2000.

4. Versie: september 2012 Unit Onderzoek Hoofd: Dr. Tjard Schermer Secretariaat Unit Onderzoek Mw. TillyPouwels-Kole Methodology, Information Management and Statistics (MIMS) Dr. Marion Bierman Onderzoeksassistentie CochranePrimary Care Field (CPCF) Dr. Floris van de Laar Preventie (PREV) Themaleider: Prof.dr. Koos van der Velden Bijzondere Groepen (BG) Themaleider: Prof.dr. Toine Lagro-Janssen International Health (IH) Themaleider: Dr. Rob Baltussen Innovatie, Opleiding & Organisatie (I Themaleider: Dr. Anneke Kramer Chronisch Zieken & Ouderenzorg (CZ&O) Themaleider: Prof.dr. Raymond Koopmans

5. Chronisch Zieken & Ouderenzorg Themaleider: Prof.dr. Raymond Koopmans Versie: september 2012 Chronische luchtwegaandoeningen Programmaleider(s): Dr. Tjard Schermer, Dr. Lisette van den Bemt Senior-onderzoekers: (Dr. Ben Bottema ) (Dr. Bart Thoonen) Dr. Erik Bischoff Junior-onderzoekers [Ir. Reinier Akkermans] [Drs. Lonneke Boer] Drs. Stephanie van Bragt Drs. Wouter van Dijk Drs. Maarten van der Heijden Drs. Hilde Luijks Drs. Evelien Termeer • Diabetes & cardiovasculaire aandoeningen • Programmaleider(s): • Dr. Wim de Grauw • Senior-onderzoekers: • Prof.dr. Jaap van Binsbergen&{Dr. Hein Janssens} • Dr. Floris van der Laar • (Dr. Eloy van de Lisdonk) • Dr. Nynke Scherpbier • Junior-onderzoekers: • {Drs. Erwin Klein Woolthuis} • [Drs. Jaap Sijbesma] • Drs. Mark van der Wel • & ook in thema’s Preventie en Bijzondere Groepen Geestelijke gezondheidszorg Programmaleider(s): Dr. Peter Lucassen, Dr. Debby Gerritsen Senior-onderzoekers: (Dr. Lieke Franke (Dr. Wim Gorgels) Prof.dr. Raymond Koopmans Dr. Maria van den Muijsenbergh [Prof.dr. Myrra Vernooij-Dassen] (Dr. Evelyn van Weel) (Dr. Saskia Zandstra) Dr. Tim OldeHartman Junior-onderzoekers: \Drs. Anne van den Brink\ [Drs. Inge van Dijk] Drs. Rhona Eveleigh Drs. Esther Muskens Drs. Hiske van Ravesteijn Dementie Programmaleider(s): Prof.dr. Raymond Koopmans Senior-onderzoekers: Dr. Debby Gerritsen [Prof.dr. Myrra Vernooij-Dassen] Dr. Roland Wetzels Prof.dr. Raymond Koopmans Junior-onderzoekers: {Drs. Christian Bakker} {Drs. Petra Borsje} \Drs. Ans Mulders\ Drs. Geertje van de Ven Drs. Claudia Smeets Drs. Klaas van der Spek Niet-aangeboren hersenletsel Programmaleider(s): Dr. Jan Lavrijsen Senior-onderzoekers: Prof.dr. Raymond Koopmans Junior-onderzoekers: {Drs. Bianca Buijck} Drs. Marianne Dees {Drs. Rogier van Deijck} {Ronald van Nordennen} [Antoinette Meys] \Drs. Lieve Roets\ [Franca Ruikes] Drs. Franca Warmenhoven

6. meerdere deelprogramma’s binnen drie onderzoekslijnen DEMENTIE • Raymond Koopmans, Debby Gerritsen, Roland Wetzels GEESTELIJKE GEZONDSZORG Psychosociale aspecten van zorg voor kwetsbare ouderen: Myrra Vernooij-Dassen NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL • Jan Lavrijsen, Raymond Koopmans

7. Wetenschappelijk onderzoek: dementie • Projecten: • Waalbed-1 (prevalentie probleemgedrag,Sytse Zuidema) • Waalbed-2 (beloop probleemgedrag, Roland Wetzels) • BEYOND (probleemgedrag jong-dementerenden; Ans Mulders) • NEEDYD (zorgbehoefte jongdementerenden, Christian Bakker • DbD (Roeslan Leontjevas) • Properstudie (Claudia Smeets, Klaas van der Spek) • Concern (Petra Borsje) • In voorbereiding • Evaluatie zorgprogramma/ richtlijn probleemgedrag (Debby Gerritsen)

8. Wetenschappelijk onderzoek: palliatieve zorg Ernstig niet-aangeboren hersenletsel (NAH): • Vegetatieve toestand (Jan Lavrijsen) • Herhaling prevalentie-onderzoek VT • Case-study • Diepe sedatie (Koopmans)

9. Overige projecten • Psychosociale aspecten van zorg voor kwetsbare ouderen • Dementia Care Mapping • Autonomie en zelfmanagement bij doofblinde ouderen • Geriatrische revalidatie (deelprojecten): GRAMPS afgerond • Parkinson • Prevalentieonderzoek (afgerond) • Onderzoek naar verbeterde zorg voor mensen met de ziekte van Parkinson in het verpleeghuis (VIP) • Beschrijving dubbelproblematiek (Psychiatrie + Somatiek) • Onderzoek over onderwijs afgerond

10. Samenwerking • Universitair KennisCentrum Ouderenzorg Nijmegen (UKON); voorheen Universitair Verpleeghuis Netwerk Nijmegen (UVNN) • Binnen het UMC • Radboud Alzheimer Centrum (afdeling geriatrie, ELG, IQ HealthCare, Donders instituut voor neuroimaging) • Afdeling revalidatiegeneeskunde (S. Geurts) • Onderwijsinstituut (S. Bolhuis) • Verplegingswetenschappen UMC (T. van Achterberg) • Afdeling neurologie/ Parkinsoncentrum (B.Bloem, P.Poels, M. Munneke) • Palliatieve zorg (K. Vissers, Y.Engels) • Buiten het UMC • Universiteit van Maastricht (F. Verhey, R. de Bie, J. Schols) • VUMC afdeling Gerion (M. Smalbrugge) • Afdeling klinische geriatrie MCA (J.de Jonghe, C. Kalisvaart) • UMCG (S. Zuidema) • Internationaal: • Kings College London (C. Ballard) • Norway Centre for Dementia Research Oslo (G. Selbaek) • Universiteit Luik (S. Laureys)

11. Stellingen • Wetenschappelijk onderzoek (WO) is noodzakelijk voor de ontwikkeling en behoud van ons specialisme • WO voedt het onderwijs • Zonder WO kunnen we geen wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen maken voor de verpleeghuisgeneeskunde

12. Oproep: Lever allen een bijdrage aan de verdere wetenschappelijke onderbouwing van ons vak zodat we van practice based evidence naar evidence based practice (medicine) komen!!

13. Onderwijs Kennis en Wetenschap

14. Scriptie ……

16. Scriptie ……

17. Onderwijs C4 • Algemeen onderwijs • Principes EBM • Vraagstelling (PICO) • Kritisch lezen literatuur • Bibliotheekinstructie • Statistiek • Refereren • Onderwijs literatuur variant: • Methode en opzet • Resultaten • Discussie en scriptie schrijven • Onderwijs empirische variant • Methode en opzet, uitleg SPSS • Resultaten (incl. SPSS practicum) • Discussie en scriptie schrijven

18. Producten voor in port-folio • Critically Appraised Topic: (1x per jaar) • bij voorkeur over verschillende thema’s • Wetenschappelijk referaat: (1x per jaar) • TKD • Regiodag • Onderwijsdag • Schrijven van een scriptie/ concept-artikel: SELECTIEVE BEOORDELING! • Literatuurreview • Empirische onderzoek over onderwerp naar keuze • Keuzestage: 3 maanden in tweede jaar. Concept-artikel! • Probleemgedrag • Palliatieve zorg • Revalidatie

19. Literatuur-onderzoek • Literatuuronderzoek over een voor de ouderengeneeskunde relevant onderwerp (eigen keuze) • Literatuuronderzoek in het kader van lopend onderzoek of onderzoek in voorbereiding van de afdeling eerstelijnsgeneeskunde • Begeleiding door groepsdocent • Scriptie of (concept-)artikel

20. Empirisch onderzoek(incl. evt. kwalitatief onderzoek en N=1 studies) • Empirisch onderzoek in het kader van lopend onderzoek of onderzoek in voorbereiding van de afdeling ELG (zie lijst onderwerpen op Blackboard) • Begeleiding door wetenschappelijk medewerker of ter zake deskundige • Scriptie of (concept-)artikel

21. Wetenschappelijke stage • Empirisch onderzoek over een voor de ouderengeneeskunde relevant onderwerp (eigen keuze) • Empirisch onderzoek in het kader van lopend onderzoek of onderzoek in voorbereiding van de afdeling ELG • Duurt drie maanden • Begeleiding door wetenschappelijk medewerker of ter zake deskundige • Concept-artikel

22. Scriptie begeleiding: taken en rollen • Opleider: • Geen (tenzij,……) • (alleen begeleiden aios voorbereiden referaat of CAT) • Docent VOSON • Begeleiden literatuuronderzoek • Andere medewerkers wetenschappelijke staf • Begeleiden empirisch onderzoek • Statisticus (Hans Bor) • Individuele uitleg over statistiek • Uitleg gebruik SPSS • Begeleidt empirisch onderzoek • Coördinator Kennis en Wetenschap (Roland Wetzels) • Algemene vragen (spreekuur tijdens TKD) • Adviseert bij vraagstelling en onderzoeksopzet • Begeleidt empirisch onderzoek

23. Plaats onderwijs C4 in het curriculum Jaar 1 • Introductie eeek: Principes EBM, bibliotheek • Kritisch leren lezen (algemeen, PG, som) • Statistiek • Individuele begeleiding scriptie • Scriptieonderwijs : literatuur en empirische variant • Methode en opzet

24. Plaats onderwijs C4 in het curriculum Jaar 2 • Scriptieonderwijs :literatuur en empirische variant • Resultaten • Discussie en scriptieschrijven • Individuele begeleiding scriptie Jaar 3 • Geen specifiek onderwijs • Individuele begeleiding scriptie • Referaat onderwijsdag • Wetenschappelijke stage (3 maanden): optioneel

25. Piketpunten bij schrijven van scriptie • Keuze literatuur of empirie 6 mnd. NA start opleiding nd start opleiding • scriptieonderwerp 9 mnd. NA start opleiding A start opleiding • Begeleider 9-11 mnd. NA start opleiding start opleiding • Conceptscriptie inleveren 6 mnd. VÓÓR einddatum R einddatum • Laatste inzage 4 mnd. VÓÓR einddatum einddatum • definitieve versie inleveren 3 mnd. VÓÓR einddatum nd. VÓÓR einddatum

26. op BB is lijst te vinden met aandachtspunten • onderwerp: op BB is lijst te vinden met mogelijke onderwerpen. • voor vragen/suggesties/opmerkingen: Roland.Wetzels@radboudumc.nl

29. Principes Evidence Based Medicine

30. EBP = Evidence-Based Medicine (EBM) EBM is the integration of individual clinical expertise with the best available external evidence and patient’s values and expectations Sackett, Editorial BMJ 1996; 312: 71-72

31. Evidence-based werken impliceert het integreren van individuele klinische expertise met het beste externe bewijsmateriaal dat vanuit systematisch wetenschappelijk onderzoek voorhanden is. De voorkeuren, wensen en verwachtingen van de patiënt spelen bij de besluitvorming een centrale rol.

33. EBM stappen in de klinische praktijk • Klinisch probleem vertalen in een vraagstelling • Het efficient zoeken naar het beste bewijsmateriaal • Het wegen van de evidence op methodologische kwaliteit en toepasbaarheid op de praktijksituatie • Het nemen van een beslissing op grond van de beschikbare evidence

34. Vraagstelling met de PICO methode • P = Patients • I = Intervention • C = Control • O = Outcome • Bijvoorbeeld:Wat is het effect van het Sonja Bakker dieet (I) op het lichaamsgewicht (O) bij mensen met overgewicht (P) • (‘geen controle’…)

35. Tips formuleren vraagstelling en zoeken naar literatuur • Formuleer PICO vraag en extraheer zoektermen • Zoek eerst met een paar vrije tekst woorden naar relevante literatuur • Baseer de zoekstrategie op de gevonden literatuur • Voeg MESH termen toe • Te weinig opbrengst: zoekstrategie uitbreiden/ beperkingen weglaten • ‘aged’ in plaats van ‘nursing home’ • ‘dementia’ in plaats van Alzheimer’ • Te veel opbrengst: zoekstrategie beperken • Alleen zoektermen in de titel • Recente literatuur (laatste 10 jaar) • Alleen Randomized Controlled Trials

36. Het zoeken naar beschikbare literatuur Bronnen (zie ook Offringa, hoofdstuk 3): • Leerboeken • Harrison-on-line • Up-to-date (niet vanuit huis toegankelijk) • Google Scholar • Pubmed /PsycINFO/CINAHL/ EMBASE/Web of science • Cochrane

37. Kritische beoordeling literatuur (zie ook Offringa, hoofdstuk 4): • Zijn de genoemde resultaten valide? • Sluiten ze aan bij de vraagstelling • Juiste type onderzoek • Adequate analyse • Wat zijn de resultaten/ hoe groot is het effect of aan te tonen verschil? • Hoe toepasbaar zijn de resultaten voor de beoogde doelgroep?

38. Houdt rekening met het niveau van bewijs • Cochrane of systematische review • RCT (dubbelblind etc) • Gecontroleerde klinische trials (bijv. Cross-over studie) • Open label studie (eenarmige studie) • Cohort studie (volg niet-rokers en wel rokers en kijk wie er longkanker ontwikkelen) • Patient-controle studie (bestudeer een groep mensen met en zonder longkanker en kijk wie er gerookt hebben) • Case series of case studie (n=1): mijn opa heeft tot zijn 90-ste gerookt en heeft geen longkanker • Expert opinie • (Richtlijnen zijn geaggregeerde antwoorden op diverse vraagstellingen en geven overzicht van verschillende niveaus van bewijs)

39. Critically Appraised Topic • Zoek een klinisch probleem • Formuleer een wetenschappelijke vraag • Vertaal deze naar een juiste zoekopdracht • Voor deze zoekopdracht uit in een database (PubMed) • Zoek de meest relevante literatuur: 1-2 artikelen • Geef de resultaten helder weer, wat is de conclusie van het artikel • Beoordeel of dit artikel van toepassing is voor het klinisch probleem

40. Checklist kritisch lezen wetenschappelijke literatuur • Voor onderzoek naar interventies en bijwerkingen • Voor onderzoek naar associaties / verschillen tussen groepen • Voor prognostisch onderzoek • Voor diagnostisch onderzoek / klinische testen