Zasady rozliczania i dokumentowania wydatków

1. Rozliczanie projektów realizowanych w ramach Programu operacyjnego Infrastruktura i środowisko w zakresie aspektów finansowych

2. Zasady rozliczania i dokumentowania wydatków 1 grudzień 2011 • Podstawy prawne dotyczące realizacji projektów współfinansowanych z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko • Analiza umowy o dofinansowanie: • Obowiązki Beneficjenta • Obowiązki Instytucji Wdrażającej • Zmiany w projekcie i umowie o dofinansowanie • Dokumentacja księgowa wydatków w projekcie. Ministerstwo Środowiska

3. Zasady rozliczania i dokumentowania wydatków 1 grudzień 2011 • Podstawy prawne: • Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (rozporządzenie ogólne) • Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 (rozporządzenie wykonawcze) • Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 ustanawiające Fundusz Spójności • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1080/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Ministerstwo Środowiska

4. Zasady rozliczania i dokumentowania wydatków 1 grudzień 2011 • Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, • PO Infrastruktura i Środowisko, zaakceptowany przez Radę Ministrów i KE, • Uszczegółowienie Programu wydane przez Ministra Rozwoju Regionalnego, • Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007- 2013, wydane przez MRR, Ministerstwo Środowiska

5. Zasady rozliczania i dokumentowania wydatków 1 grudzień 2011 • Minister Rozwoju Regionalnego wydał „Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO IiŚ”: • Wytyczne z 21 czerwca 2011 r. Są dostępne na stronach internetowych: • www.pois.gov.pl • www.mrr.gov.pl Wytyczne są skierowane do instytucji uczestniczących w systemie realizacji PO IiŚ, jak również do Beneficjentów projektów współfinansowanych w ramach PO IiŚ Ministerstwo Środowiska

6. Zasady kwalifikowania kosztów i wydatków 1 grudzień 2011 • Podstawowe akty prawne i inne dokumenty regulujące kwalifikowalność wydatków w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko • Ogólne zasady kwalifikowalności wydatków, w tym zagadnienia: • Okres kwalifikowalności, zakaz podwójnego finansowania, zasada elastyczności – cross-financing, projekty generujące przychód i dochód, wkład niepieniężny, • Przykłady rozwiązań stosowanych w praktyce. Ministerstwo Środowiska

7. Zasady kwalifikowania kosztów i wydatków 1 grudzień 2011 • Podstawowe akty prawne i inne dokumenty regulujące kwalifikowalność wydatków w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko • Ogólne zasady kwalifikowalności wydatków, w tym zagadnienia: • Okres kwalifikowalności, zakaz podwójnego finansowania, zasada elastyczności – cross-financing, projekty generujące przychód i dochód, wkład niepieniężny, • Przykłady rozwiązań stosowanych w praktyce. Ministerstwo Środowiska

8. Zasady kwalifikowania kosztów i wydatków cd. 1 grudzień 2011 • Analiza wybranych wydatków pod kątem kwalifikowalności: • Wynagrodzenia, amortyzacja, nabycie środków trwałych, podatek od towarów i usług, koszty ogólne, zakup gruntu, zakup nieruchomości. • Wydatki niekwalifikowane. Ministerstwo Środowiska

9. Główne zasady kwalifikowania wydatków Fakt, że dany projekt został zakwalifikowany do wsparcia w ramach PO IiŚ nie oznacza, że wszystkie wydatki poniesione podczas realizacji tego projektu będą uznane za kwalifikowane.

10. Główne zasady kwalifikowania wydatków Zasady kwalifikowania wydatków dotyczą wszystkich wydatków ponoszonych przez beneficjenta – zarówno w ramach współfinansowania krajowego, jak i środków wspólnotowych w ramach realizacji projektu współfinansowanego z Funduszu Spójności lub Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

11. Główne zasady kwalifikowania wydatków Podmiot odpowiedzialny za realizację projektu Tylko wydatki poniesione przez beneficjenta (tj. podmiot odpowiedzialny za realizację projektu) mogą być uznane za kwalifikowane. W uzasadnionych przypadkach beneficjent może wskazać w umowie inny podmiot, który również będzie mógł ponosić wydatki kwalifikowane.

12. Główne zasady kwalifikowania wydatków Podmiot odpowiedzialny za realizację projektu (cd.) W przypadku, kiedy beneficjent wskazuje inny podmiot do ponoszenia wydatków kwalifikowanych, dołącza do wniosku o dofinansowanie porozumienie zawarte pomiędzy beneficjentem a danym podmiotem oraz dodatkowo opisuje strukturę własności majątku wytworzonego w związku z realizacją projektu, strukturę przepływów finansowych związanych z realizacją projektu oraz sposób zapewnienia trwałości projektu.

13. Główne zasady kwalifikowania wydatków • Podmiot odpowiedzialny za realizację projektu (cd.) • Niezależnie od tego, czy beneficjent upoważni inny podmiot do ponoszenia wydatków kwalifikowanych, czy ponosi je sam, zawsze beneficjent : • pozostaje odpowiedzialny za prawidłowość rzeczowej i finansowej realizacji projektu i odpowiada przed instytucją, z którą podpisał umowę o dofinansowanie, za prawidłowość całości wydatków kwalifikowanych, które są ponoszone w ramach projektu; • pozostaje odpowiedzialny za trwałość projektu zgodnie z art. 57 Rozporządzenia 1083/2006; • pozostaje jedynym podmiotem właściwym do kontaktów z instytucjami w systemie realizacji programu operacyjnego, w tym przedstawiania wniosków o płatność oraz otrzymywania środków.

14. Główne zasady kwalifikowania wydatków Ramy czasowe okresu kwalifikowania wydatków Pod pojęciem okresu kwalifikowania wydatków należy rozu-mieć okres, w którym mogą być ponoszone wydatki kwalifiko-wane. Wydatki poniesione poza tym okresem nie stanowią wydatków kwalifikowanych. Dla PO IiŚ : Początek okresu kwalifikowania: 1 styczeń 2007r. Koniec okresu kwalifikowania: 31 grudzień 2015r. Ostateczny okres kwalifikowania wydatków dla danego projek-tu jest określony w umowie o dofinansowanie zawieranej z be-neficjentem, która określa zarówno początkową, jak i końcową datę kwalifikowalności wydatków.

15. Zakaz podwójnego finansowania • Niedozwolone jest zrefundowanie całkowite lub częściowe danego wydatku dwa razy ze środków publicznych (krajowych lub wspólnotowych) : • tego samego wydatku w ramach dwóch różnych projektów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności; • podatku VAT ze środków wspólnotowych, a następnie odzyskanie tego podatku ze środków budżetu państwa w oparciu o ustawę o VAT; • zakupienie środka trwałego z udziałem dotacji krajowej, a następnie zrefundowanie kosztów amortyzacji tego środka w ramach środków wspólnotowych. Główne zasady kwalifikowania wydatków

16. Główne zasady kwalifikowania wydatków Dokumentowanie wydatków Poniesione wydatki nie mogą naruszać postanowień prawa krajowego i wspólnotowego. Należy zwrócić szczególną uwagę na zgodność poniesio-nych wydatków z przepisami obowiązującymi w obszarach : zamówień publicznych, finansów i rachunkowości, ochrony środowiska, pomocy publicznej, itd. Np. wydatki poniesione na podstawie umowy, która zos-tała zawarta z naruszeniem prawa zamówień publicznych, mogą być uznane w całości za niekwalifikowane.

17. Główne zasady kwalifikowania wydatków Dokumentowanie wydatków (cd.) Wydatki kwalifikowane muszą wynikać z prawnie wiążących umów (kontraktów), porozumień lub innych dokumentów. W związku z tym, niezbędne jest posiadanie przez beneficjenta należytej dokumentacji, będącej podstawą do poniesienia wydatku, potwierdzającej wykonanie i odbiór poszczególnych prac lub etapów prac.

18. Główne zasady kwalifikowania wydatków Dokumentowanie wydatków (cd.) Beneficjent przedkłada (w formie kserokopii potwierdzonych za zgodność z oryginałem) komplet dokumentów rozliczeniowych poświadczających wydatki kwalifikowane, wynikające z realizacji prac w ramach projektu. Dokumenty muszą być podpisane przez osoby do tego upoważnione.

19. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Realizacja • Beneficjent jest zobowiązany do zawierania umów z wykonawcami dla zadań objętych projektem zgodnie z przepisami ustawy Prawo Zamówień Publicznych (w przypadku, gdy wymóg jej stosowania wynika z tej ustawy). • 2. Umowy nie objęte zakresem stosowania ustawy PZP po-winny również być zawierane z uwzględnieniem m. in. następujących zasad: jawności, niedyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia, równego dostępu dla pod-miotów gospodarczych ze wszystkich państw członkowskich. • 3. Beneficjent może wykonywać prace siłami własnymi.

20. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Prace budowlane realizowane siłami własnymi • Kwalifikujące się wydatki mogą zawierać się w jednej lub kilku z następujących kategorii: • koszty siły roboczej (wynagrodzenia brutto), • obciążenia za użycie sprzętu trwałego wyposażenia w trakcie budowy (amortyzacja tego sprzętu), • koszty użytych materiałów, • koszty administracyjne i inne, jeśli są szczegółowo uzasadnione (związane z realizacją projektu). • Koszty te muszą być obliczone (skalkulowane) w cenach rynkowych.

21. Wydatki kwalifikujące się do pomocy Prace budowlane realizowane siłami własnymi (cd.) Jeżeli beneficjent samodzielnie wykonuje całość lub część prac związanych z przygotowaniem placu budowy lub budową, związane z tymi pracami wydatki muszą być przypisane poprzez przejrzysty i oddzielny system rozliczania projektu, oparty na dokumentach księgowych lub dokumentach o równoważnej wartości dowodowej.

22. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Wydatki kwalifikowane związane z przygotowaniem projektu dotyczą m. in.: • studium wykonalności,w tym: - analizy finansowej, - dokumentacji technicznej, - raportu oddziaływania na środowisko, • wniosku na dofinansowanie (oprócz wydatków poniesionych na wypeł- nienie formularza wniosku o dofinansowanie); • wniosku o zmianę umowy o dofinansowanie; • dokumentacji przetargowej dla poszczególnych kontraktów; • uzyskania niezbędnych decyzji administracyjnych. • Warunkiem koniecznym do uznania tych kosztów jako kwalifikowanych, jest wskazanie ich w umowie o dofinansowanie (wniosku o dofinansowanie).

23. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Wydatki kwalifikowane związane z zarządzaniem projektem dotyczą m. in.: • nadzoru nad kontraktami na roboty budowlane, • wdrażania projektu (siły własne lub podmiot zewnętrzny), • kosztów ogólnych (np. opłaty czynszowe, koszty administracyjne), • wydatki osobowe (nowi pracownicy zatrudnieni lub oddelegowani), • zakupu i instalacji systemów informatycznych wspomagających • zarządzanie i monitorowanie projektu. • Warunkiem uznania tych kosztów za kwalifikowane jest ich wskazanie w umowie o dofinansowanie.

24. Zakup używanego sprzętu : • Wydatki na zakup używanego sprzętu mogą być kwalifikowane pod następującymi warunkami: • w okresie ostatnich 7 lat sprzęt ten nie był nabyty z udziałem dotacji krajowych lub wspólnotowych (oświadczenie sprzedawcy); • cena sprzętu nie może przekraczać jego wartości rynkowej i nie może być wyższa od ceny podobnego, ale nowego sprzętu; • sprzęt powinien posiadać cechy wymagane do prawidłowej eksploatacji obiektów zrealizowanych w ramach projektu i spełniać odpowiednie normy. Wydatki kwalifikujące się do pomocy

25. Przy dokumentowaniu wydatków ponoszonych poza kontraktami (np. w przypadku zakupu nieruchomości), wymagane jest : • przy zakupie – operat szacunkowy, • przy nabyciu prawa użytkowania wieczystego – operat szacunkowy, • przy przejęciu nieruchomości za odszkodowaniem – operat szacunkowy, • przy obowiązkowym wykupie nieruchomości – odpowiednie dokumenty potwierdzające obowiązkowy wykup (np. dokumenty związane z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania lub obowiązkowych odszkodowań wynikających z ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, a przede wszystkim odpowiedni operat szacunkowy).

26. Łączna kwota wydatków kwalifikowanych należących do tej kategorii (zakup nieruchomości) nie może przekraczać 10% całkowitych wydatków kwalifikowanych.

27. Inne rodzaje wydatków, które wymagają szczegółowego udokumentowania zgodnie z „Wytycznymi…” : • wynagrodzenia, • wkład niepieniężny lub amortyzacja, • koszty ogólne, • koszty zajęcia pasa drogowego, • opłaty nałożone na beneficjenta, • odszkodowania za utracone zbiory, • raty leasingowe.

28. W przypadku poniesienia kosztu związanego z wkładem niepieniężnym lub amortyzacją, dokumentami potwierdzającymi są dokumenty księgowe lub wyciągi z ksiąg rachunkowych.

29. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Amortyzacja : • Odpisy amortyzacyjne z tytułu spadku wartości środka trwałego stanowią koszt kwalifikowany, jeżeli spełnione są następujące warunki: • dotyczą środka trwałego, który jest niezbędny do prawidłowej realizacji projektu i bezpośrednio wykorzystywany do jego wdrażania, • zakup tego środka nie był finansowany ze środków dotacji krajowej lub wspólnotowej, • kwalifikowana wartość odpisów amortyzacyjnych odnosi się wyłącznie do okresu realizacji danego projektu, • wartość ta została obliczona zgodnie z ustawą o rachunkowości, • w przypadku, gdy środek trwały wykorzystywany jest w innych celach, kwalifikowana jest tylko ta część odpisu, która odpowiada proporcji wykorzystania do realizacji projektu.

30. Wydatki kwalifikujące się do pomocy Leasing : • Wydatki poniesione w związku z leasingiem kwalifikują się do dofinansowania zgodnie z postanowieniami „Wytycznych w zakresie kwalifikowania…”. • Wydatkiem kwalifikowanym jest część opłaconej raty leasingowej związana ze spłatą kapitału leasingowego aktywa; • Refundacja wydatków faktycznie poniesionych może zostać skierowana wyłącznie rzecz beneficjenta (leasingobiorcy); • Maksymalna kwota wydatków kwalifikowanych nie może przekroczyć rynkowej wartości aktywu będącej przedmiotem leasingu; • Kwalifikowane mogą być jedynie te raty, które przypadają do zapłaty w okresie kwalifikowania wydatków.

31. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Reklama • Wydatki poniesione przez beneficjenta na działania informacyjno - promocyjne zgodne z wytycznymi Instytucji Zarządzającej w tym zakresie, oraz wskazane w umowie o dofinansowanie będą uznane za kwalifikowane. • „Wytyczne w zakresie informacji i promocji” (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007- 2013). • Zasady promocji projektów dla beneficjentów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013.

32. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Reklama (cd.) • Działania obowiązkowe : • tablice informacyjne, • tablice pamiątkowe, • tabliczki i naklejki informacyjne, • oznaczanie dokumentów. • Inne działania: • media (prasa, radio, telewizja), • plakaty, • materiały informacyjno-promocyjne, • wydarzenia informacyjne (konferencje, seminaria, targi i wystawy), • strony internetowe.

33. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Inne • Podatek od towarów i usług VAT • Może być uznany za kwalifikowany tylko wtedy, gdy : • został rzeczywiście i ostatecznie poniesiony przez • beneficjenta, • nie przysługuje beneficjentowi prawo do odzyskania • podatku VAT.

34. Wydatki kwalifikujące się do pomocy • Inne cd. • Opłaty finansowe, koszty gwarancji i ubezpieczeń • wydatki poniesione na obowiązkowe ubezpieczenia oraz • obowiązkowe gwarancje bankowe (jeśli zostały przewidziane • w dokumentach przetargowych w ramach procedury • udzielania zamówienia publicznego), • opłaty związane z prowadzeniem rachunkowości projektu, • opłaty związane z prowadzeniem odrębnego rachunku • bankowego oraz opłaty pobierane za dokonywanie transakcji • finansowych, • wydatki poniesione na opłaty prawne, opłaty notarialne, • doradztwo finansowe lub techniczne, • wydatki związane z obsługą instrumentów zabezpieczających • realizację umowy o dofinansowanie.

35. Akty prawne regulujące problematykę zamówień publicznych • Traktat z dnia 25 marca 1957 r. ustanawiający Wspólnotę Europejską - art. 184 ust. 4 stanowi, iż „W odniesieniu do inwestycji finansowanych przez Wspólnotę udział w przetargach i dostawach jest otwarty na równych warunkach dla wszystkich osób fizycznych i prawnych, które maja przynależność Państwa Członkowskiego lub jednego z krajów i terytoriów” • DYREKTYWA 2004/18/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (tzw. dyrektywa klasyczna)

36. Akty prawne regulujące problematykę zamówień publicznych • DYREKTYWA 2004/17/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (tzw. dyrektywa sektorowa) • Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (t. j. Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późniejszymi zmianami)- nowelizacja – ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 206, poz. 1591) – weszła w życie 22 grudnia 2009r.

37. Akty prawne regulujące problematykę zamówień publicznych - nowelizacja – ustawa z dnia 2 grudnia 2009r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych (Dz. U. Nr 223, poz. 1778) – weszła w życie 29 stycznia 2010r. • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późniejszymi zmianami)

38. Podstawy prawne Procedury negocjacyjne bez publikacji ogłoszenia o zamówieniu. Dyrektywy przewidują możliwość udzielenia zamówienia poza procedurą konkurencyjną (otwarta, ograniczona) tylko w sytuacji, gdy zachodzą ściśle określone przesłanki zawarte w art. 31 dyrektywy 2004/18/WE

39. Podstawy prawne Zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki w przypadku udzielania dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień dodatkowych, nieobjętych zamówieniem podstawowym i nieprzekraczających łącznie 50 % wartości realizowanego zamówienia, niezbędnych do jego prawidłowego wykonania, których wykonanie stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, jeżeli: • z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów lub • wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego (art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp)

40. Podstawy prawne Zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki w przypadku udzielania, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50 % wartości zamówienia podstawowego i polegających na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego (obowiązuje od 24 października 2008 roku) (…) zamówienie uzupełniające było przewidziane w specyfikacji istotnych warunków zamówienia dla zamówienia podstawowego i dotyczy przedmiotu zamówienia w niej określonego (obowiązywało przed 24 października 2008 roku)

41. Interpretacja Udzielenie w trybie zamówienia z wolnej ręki zamówień dodatkowych do realizowanego zamówienia podstawowego zależne jest od łącznego spełnienia kilku przesłanek, tj. • zamówienie dodatkowe należy udzielić temu samemu wykonawcy robót budowlanych (lub usług), który realizuje zamówienie podstawowe • roboty budowlane (lub usługi) nie mogą być objęte zamówieniem podstawowym • wartość robot dodatkowych nie przekracza łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia podstawowego • prace dodatkowe są niezbędne do prawidłowego wykonania zamówienia podstawowego • wykonanie robót/usług dodatkowych stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej do przewidzenia (charakter obiektywny)

42. Interpretacja a ponadto: • z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów lub • wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego

43. Interpretacja Aby określone zamówienie na roboty budowlane (lub usługi) mogło zostać uznane za zamówienie uzupełniające musi ono polegać na powtórzeniu tych samych robót/usług (w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego), co roboty/usługi objęte zamówieniem podstawowym. Robotami/usługami uzupełniającymi nie są zatem takie roboty/usługi, których wykonania zamawiający nie planował na etapie udzielania zamówienia podstawowego, których konieczność wykonania pojawiła się po zawarciu umowy w sprawie zamówienia podstawowego. Wartość robót/ usług uzupełniających nie może przekroczyć 50% wartości zamówienia podstawowego.

44. Interpretacja Ponieważ zamówienia z wolnej ręki w zakresie zamówień dodatkowych i zamówień uzupełniających stanowią wyjątki od stosowania procedur konkurencyjnych powinny być one interpretowane ściśle (rygoryzm) z zapisami ustawy (również dyrektyw), a ciężar dowodu, że rzeczywiście zaszły okoliczności pozwalające na skorzystanie z procedury, przewidzianej dla tego trybu, spoczywa na zamawiającym.

45. Podstawy prawne • Zakres świadczenia wykonawcy wynikający z umowy jest tożsamy z jego zobowiązaniem zawartym w ofercie • Umowa jest nieważna w części wykraczającej poza określenie przedmiotu zamówienia zwarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (obowiązywało do dnia wejścia w życie tzw. dużej nowelizacji) • Umowa podlega unieważnieniu w części wykraczającej poza określenie przedmiotu zamówienia zwarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (brzmienie aktualne; obowiązuje od dnia 29 stycznia 2010 roku) (art. 140 ust. 1 i 3 ustawy Pzp)

46. Podstawy prawne • Zakazuje się zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że konieczność wprowadzenia takich zmian wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy, lub zmiany te są korzystne dla zamawiającego (obowiązywało do 24 października 2008 roku) • Zakazuje się istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że zamawiający przewidział możliwość dokonania takiej zmiany w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz określił warunki takiej zmiany (brzmienie aktualne; obowiązuje de facto od 24 października 2008 roku, wprowadzono, tzw. małą nowelizacją) • Zmiana umowy dokonana z naruszeniem ww. przepisu jest nieważna (obowiązywało do dnia wejścia w życie, tzw. dużej nowelizacji) • Zmiana umowy dokonana z naruszeniem ww. przepisu podlega unieważnieniu (brzmienie aktualne) (art. 144 ust. 1 i 2 ustawy Pzp)

47. Interpretacja Zmiana postanowień zawartej umowy jest możliwa w sytuacji łącznego spełnienia następujących przesłanek: • zaistnienia obiektywnej konieczności wprowadzenia zmian, np. gdy spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą startą w rozumieniu art. 3531 k.c. • zmiana wynika z okoliczności, których nie można było przewiedzieć w momencie zawarcia umowy, i za które zamawiający nie ponosi odpowiedzialności • zmiana pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z wystąpieniem danych okoliczności i nie wykracza poza to, co konieczne w celu przeciwdziałania skutkom takiej zmiany okoliczności (wg starych zasad, na podstawie Zaleceń MRR)

48. Interpretacja Ustawa dopuszcza zatem zmiany, które: • nie zmieniają treści oferty; • zmieniają treść oferty ale konieczność ich wprowadzenia wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy; • zmieniają treść oferty ale zmiany te są korzystne dla Zamawiającego. (wg starych zasad)

49. Interpretacja „Wąska” interpretacja pojęcia „nieprzewidywalności” (zdarzenie, którego zaistnienie w normalnym toku rzeczy było mało prawdopodobne, np. zjawiska gospodarcze zewnętrzne w stosunku do stron umowy i w pełni od nich niezależne ) oraz „korzystności” (zmiany korzystne to takie, które wzmacniają pozycję zamawiającego jako wierzyciela z tytułu świadczenia niepieniężnego np. dłuższy okres rękojmi lub dłużnika świadczenia pieniężnego np. wydłużenie terminu zapłaty). (wg starych zasad)

50. Interpretacja W celu uelastycznienia i usprawnienia procesu udzielania zamówień publicznych, uwzględniając orzecznictwo ETS zmieniono art. 144 ustawy Pzp ograniczając zakaz zmian umowy w stosunku do treści oferty jedynie do istotnych zmian. Zmiany istotne mogą być dokonywane jedynie w sytuacjach, gdy zamawiający przewiedział możliwość ich dokonania w ogłoszeniu o zamówieniu lub w siwz oraz określił warunki takiej zmiany. Oznacza to, ze zmiana umowy, która nie stanowi zmiany istotnych postanowień umowy w stosunku do treści oferty jest dopuszczalna (zmiany, które nie zmieniają treści oferty są dopuszczone bez ograniczeń - regulacja k.c.)