ÜRƏYİN İŞEMİK XƏSTƏLİYİNDƏ REVASKULİRİZASİYAYA GÖSTƏRİŞLƏR

1. ÜRƏYİN İŞEMİK XƏSTƏLİYİNDƏ REVASKULİRİZASİYAYA GÖSTƏRİŞLƏR T.E.N Dr:Abbasəli Abbasəliyev Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası Ürək-damar xəstəlikləri mərkəzi

2. Miokardın Revaskulirizasiyasının (MR) tarixi İlk aorto-koronar şuntlama (AKŞ) əməliyyatı 1962–ci ildəSabiston tərəfindən aparılmışdır.

3. Perkutan Translüminal koronar angioplastika (PTCA) • İlk slektiv koronar angioqrafiya-Mason Sones (1959). • ilK PTCA - Andreas Gruentzig (1977). • ilk dəfə koronar stent (1986). Vıdeo PTCA,AKŞ 1939-1985

4. MR-dan əvvəl müayinə metodları

5. Koronar angioqrafiya göstərişləri Stabil stenokardiya və ya asimptomatik xəstələr • Dərman müalicəsinə baxmayaraq III-IV FS stenokardiyası olanlar. • Anginanın şiddətindən asılı olmayaraq non-invaziv sters testlerde yüksək risk kriteriyası olanlar. • Ani ölüm və ya ciddi mədəcik aritmilyalarındən sonra həyatda qalan xəstələr. • Ürək çatışmazlığı simptomları ilə birlikdə anginası olanlar. • Ciddi LV disfunksiyası və I-II Fs stenokardiyası olanlar. • Non invaziv testlərdən sonra kifayət qədər proqnostik məlumat alınmayanlar. • CCS III-IV fs stenokardiyası olan və müalicə ilə I-II fs qədər düzələn xəstələr. • CCS I-II fs stenokardiyası olan və medikal müalicəyə toleransı olmayanlar. • Atipik ağrıları olan və non-invaziv testlərdə yüksək riski olanlar. • Döş ağrıları ilə tez-tez xəstəxanaya yatan və anormal simptomları olanlar .

6. Koronar angioqrafiya göstərişləri Qeyri stabil stenokardiya , NSTEMİ və STEMİ • Optimal müalicəyə baxmayaraq simptom və işemiya əlamətləri olanlar. • Yüksək və Orta dərəcədə riski olan xəstələr. • Başlanğıcda aşağı riski olan amma non-invaziv testlərdə yüksək risk görülən xəstələr. • Başlanğıcda medikal müalicə ilə stabilləşən orta və yüksək riskli xəstələr. • Prinsimetal stenokardiya şübhəsi olan xəstələr. • Spontan və ya fiziki gərginliklə işemiya yaranan xəstələr. • Mİ –na bağlı mexanik ağırlaşmalrın müalicəsindən əvvəl. • Davam edən hemodinamik qeyri stabillik • LVEF <40% olan , uğurlu PTCA olmuş və ciddi aritmiyası olan xəstələr. • Kəskin işemiyası olmayan ciddi aritmiyalı xəstələr.

7. Koronar angioqrafiya göstərişləri Revaskulyarizasiyadan sonra • PTCA sonrası kəskin tromboz və ya subakut tromboz şübhəsi olanlar. • PTCA sonrası 9 ay içərisində non-invaziv testlərədə yüksək risk kriteriyası və təkrarlanan simptomları olanlar. • AKŞ sonrası 12 ay içərisində təkrarlanan ağrıları olanlar. • Postoperativ hər-hansı bir müddətdə non-invaziv yüksək risk kriteriyası olanlar. • Revaskulirizasiya sonrası medikal müalicə ilə lazımi düzəlmə olmayan anginalı xəstələr. • PTCA sonrası asimptomatik olan ,amma non-invaziv testlərdə restenozdan şübhələnilən hallarda. • Postoperativ 1 ili keçmiş xəstələrdə non-invaziv testlərdə yüksək riskli olmayan ancaq təkrarlanan anginası olanlarda. • Asimptomatik amma non-invazivv testlərdə yüksək risk kriteri olan AKŞ sonrası xəstələr.

8. Koronar angioqrafiya göstərişləri Qapaq xəstəliyi olanlar • Balon valvulotomi və ya cərrahi öncəsi , döş ağrıları, non-invaziv testlərdə işemiyası olanlar. • Döş ağrısı olmayan amma risk faktorları olan qapaq xəstələri. • Koronar embolizasiya olan infeksion endokardit xəstələri. • Risk faktorları və klinik şikayətləri olmayan amma aort və mitral qapak valvulotomiya və kateterizasiya olacak xəstələr. Ürək xarici əməliyyat olanlar • Bilinən və ya şübhələnilən ÜİX olan xəstələr. • Non-invaziv testlərdə yüksək riski olan xəstələr. • Medikal müalicənineffekt vermədiyixəstələr. • Yüksək risk kriteri olmayan amma non-invaziv testlərdə işemiya aşkarlanan xəstələr. • Perioperativ Mİ. • CCS III-IV fs anginası olan və minor cərrahi planlanan xəstələr.

9. Koronar angioqrafiya göstərişləri Ürək çatışmazlığı olan • Angina və ya seqmentardivar hərəkət pozğunluğu olan və/və ya işemiyası olan sistolik disfunksiiyalı xəstələr. • Ürək transplantasiyası öncəsi. • Mİ mexanik ağırlaşmalarından sonra ikincili əmələ gələn Ürək çatışmazlığı. • Non-invaziv testlərə baxmayaraq səbəbi məlum olmayan LV disfunksiyalı xəstələr. • Normal sistolik funksiyası olan yalnız işemiya səbəbindən olan ürək çatışmazlığı əlamətləri Digər vəziyyətlərdə KA göstərişləri • Aort anevrizması və ya disseksiyası. • Medikal müalicəyə baxmayaraq anginası olan hipertrofik kardiomiopatiyalı xəstələr. • Ürək əməliyyatı planlanan hipertrofik kardiomiopatiyalı xəstələr. • ÜİX riski yüksək olan ürək transplantasiyası donoru. • Exo da koronar arter anevrizması olanlar

10. Risk skorları • PTCA olan xəstələrdə SYNTAX skoru lezyonların Morfolojik qiymətləndirilməsi üçün istifadə edilir • AKŞ olacaq xəstələrdə • riskin hesablanmasında • EuroSCORE və STS skoru daha • çox istifadə edilir

11. Müalicə

12. PTCA və ya Planlı MR PrimerPTCA Planlı revaskulyarizasiya • Hemodinamik stabil olmayan xəstələr (Kardiogen Şok) • STEMİ və NSTE-AKS səbəb olan Lezyonlar • Tək və ya İki damar xəstəliyi (Proksimal LAD olmayan) və uygun morfoloji (RCA,non-ostial Cx, mid-və ya distal LAD) olan stabil və aşağı riskli xəstələr • Restenoz riski az olan Lezyonlar • Yüksək riskli morfolojisi olan Lezyonlar • Xronik Ürək Çatışmazlığı • Böyrək çatışmazlığı (kreatin klirensi <60 ml/dk, total kontrast maddə həcminin 4 ml/kg çox olması • LAD lezyonları daxil olmaqla çoxlu damar xəstəliyi olan stabil xəstələr • Ostial və ya kompleks proksimal LAD lezyonu olan stabil xəstələr • Əvvəlcədən Primer PTCA ilə yüksək risk göstərən xəstələr

13. Stabil stenokardiya və ya səssiz işemiyası olan xəstələrdə MR göstərişləri

14. PTCA və AKŞ əməliyyatlarına uygun olan cərrahi riski az olan stabil stenokardiyalı xəstələrdə PTCA və AKŞ göstərişləri

15. ST elevasiyasız Mİ xəstələrində MR töfsiyələri

16. ST elevasiyalı Mİ xəstələrində MR tövsiyələri

17. Kəskin Miokard İnfarktı və Ürək Çatışmazlığı olan xəstələrə aid tövsiyələr

18. Diyabeti olan xəstələrə aid xüsusi tövsiyələr

19. Aşağı və Orta dərəcədə Xronik Böyrək çatışmazlığı olan xəstələrə aid xüsusi tövsiyələr

20. Kombinə qapak cərrahiyəsi və AKŞ tövsiyələri

21. AKŞ sonrası uzun müddətdə greft açıqlığı

22. Planlı PTCA–da antitrombotik müalicə

23. ST elevasiyasız Mİ–da antitrombotik müalicə

24. ST elevə Mİ-da antitrombotik müalicə

25. İkili antiaqreqant müalicə alan və cərrahi əməliyyat olacak xəstələrdə müalicə alqoritması Kardial/nonkardial cərrahiyə Təcili Yarı planlı və təcili Planlı Cərrahiyəyə göndərilir Müzakirə edilir İkili antiaqreqant müalicə gözlənilir Tromboz riski Qanama riski • ASA+Klopidoqrel davam • ASA-ya davam, • klopidoqrel dayandırılmalı • ASA+Klopidoqrel dayandırılmalı

26. PTCA sonrası reablitasiya alqoritması PTCA sonrasında xəstələr hə Stres testi təxirə salınmalı Klinik,hemodinamik və ritm pozulmaları yox Natamam koronar revaskulirizasiya və/və ya EF <40% yox hə 6 dəqiqəlik submaksimal yerimə testi Submaksimal yerimə testi

27. AKŞ sonrası reablitasiya alqoritması hə AKŞ sonrasında xəstələr Klinik,hemodinamik və ritm pozulmaları Stres testi təxirə salınmalı yox Hb<10 g\dl və/və ya sternumda olan ağrılar hə yox Natamam koronar revaskulirizasiya və/və ya EF <40% yox hə 6 dəqiqəlik submaksimal yerimə testi Submaksimal yerimə testi

28. MR sonrasında uzun müddətli həyat tərzi və risk faktorlarına aid tövsiyələr

29. MR sonrasında uzun müddətli müalicə

30. PTCA Hansı daha yaxşı? AKŞ

31. ÜİX : 2004 ABŞsayı: 15.8 milyon Prosedura nisbəti: AKŞ-N: 249,000 PTCA-N: 664,000

32. TheBypass AngioplastyRevascularizationInvestigation ( BARI ) Çalışması • Çox damar xəstəliyi olanlarda BYPASSvə ya PTCA • AKŞ (n=914) x PTCA (n=915) • Ortalama izlem müddəti 5.4 il. *Çoxdamar xəstələrində AKŞ və PTCA arasında 5 illik yaşamada önəmli fərq yoxdur. * Ancaqdiyabetiklərdə 5 illikyaşamaAKŞ ilə daha yaxşıdır. N Eng J Med 1997;336(2):137

33. TƏŞƏKKÜRLƏR