DÜNYADA VE TÜRKİYEDE TÜTÜN KULLANIMI VE KONTROLÜ Prof.Dr.Zeki KILIÇASLAN

1. DÜNYADA VE TÜRKİYEDE TÜTÜN KULLANIMI VE KONTROLÜ Prof.Dr.Zeki KILIÇASLAN

2. İKİ SALGIN • SARS • Ani öldürücü- Korkutucu. • Hızlı global cevap. • Binlerce olgu- Yüzlerce ölüm. • Temas ve seyahat ile yayılma. • TÜTÜN SALGINI • Yavaş öldürücü-kabul edilebilir. • Geç global cevap. • Milyarlarca olgu-Milyonlarca • ölüm. • Çok Uluslu Şirketler Tarafından • yayılır.

3. Dünyada 1.1 milyar, Türkiye’de 17 milyon sigara içici

4. 2000 yılında sigaraya bağlanan ölüm: 4.9 Milyon The World Health Report 2002

5. Dünya’ da her yıl 5 milyon insan sigara nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Önlem alınmazsa bu sayı önümüzdeki yirmi yılda 10 milyonu bulacaktır.

7. BU SALGIN NASIL OLUŞTU ? • Nikotin ve Toksinler. • Geç etki. • Endüstri desteği. • Politik ilgisizlik- (kazanç alanı) • Önlemek ve bırakmak zor. Ph.Morris BAT JTI Chine National Tob.

8. Tütün endüstrisinin 2002-2004 yılı karları: Source: Financial reports from the companies’ web pages. * Final results for 2002 for BAT, Altria and Imperial Tobacco Group.Final results for 2003 for JTI and Altadis. WHO exchange rates as of February 2004.

9. Bazı Ülkelerde Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler)

10. Dünyada sigara içim oranları Bölge Tüketim Kuzey Amerika % 4.7 Latin Amerika % 8.9 Batı Avrupa % 9.3 Orta ve Doğu Avrupa % 10.8 Afrika ve Orta Doğu % 11.8 Asya % 54.5

12. Sigara ihracata hızla artırılmalıdır çünkü Amerikan halkı giderek daha az sigara içmekte. Vice President- Dan Qauyle , 1990

14. Kovboy Çin Seddin de ??

20. Gelişmekte olan Ülkeler Dünya tütün tüketiminde payı % 71 % 61 % 41 1976 1984 2000

21. Pazarlar arası artış Global artış (4.4-5.2 %) 1991-2000 Asya’da - 33%

22. Global Yıllık Mortalite 10 7 milyon 7 milyon 3 Gelişmekte olan ülkeler 3 milyon 1990 2025

23. Sigara alışkanlığı eğitim düzeyi düşük kişilerde daha yaygındır (Hindistan 1997)

26. Bazı Ülkelerde Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler)

30. Kaynak: Önder (2002).

31. TütünKontrol ProgramlarınınAmacı ‘‘Tütün ürünlerinin kullanımına bağlı hastalık ve ölümleri azaltmak’’

32. Neden Tütün Kontrolü • Sigara Dünya da on erişkinden birini öldürmektedir. • Bu rakam 2030 da altı erişkinden birine yükselecektir. • Uzun süreli sigara içicilerin yarısı sigaradan ölür. • Bunların yarısı ömürlerinden 20-25 yıl kaybederler. • Sigara kullanımı global olarak yılda net 200 milyar dolar kayba neden olur.

33. Tütün Kontrolünde Engeller • Tütün bağımlılık yapıcı madde olan nikotin içerir. • Sigara şirketleri ekonomik ve politik güçlerini tütün kontrolüne karşı kullanırlar. • Sigara satışları hükümetlerin gelirlerine katkı yapar. • Bazı kişiler sigaraya bağlı hastalıklar konusunda bilgi sahibi değildir.

34. Etken Tütün ürünleri Çevre Incidental Host Kültür,politika ekonomi, tarih İstemsiz sigara içici NİKOTİN BAĞIMLILIĞI Vektör Host Sigara Şirketleri Sigara içici Nikotin Bağımlılık Modeli

35. Tütün kontrolü konusunda politikacıların endişeleri • İş kaybı. • Gelirlerde düşüş. • Kaçakçılık artışı. • Fiyat artışlarının düşük gelirli sigara içiciler üzerine kötü etkileri. World Bank, 1999

36. Sigara endüstrisinin stratejileri • Halkla ilişkiler. • Para -politik güç. • Tütün çiftçileri gibi kesimleri kendi amaçları doğrultusunda yönlendirmek. • Çeşitli yollarla tütün kontrolü ile uğraşan sağlıkçılar, politikacılar , avukatlar ve gazetecileri “korkutmak”. • The Advocacy Institute, 1998

37. Tütün kontrolünde talebi azaltıcı temel önlemler. • Fiyatları yükseltmek. • Reklam ve promosyonu yasaklamak. • Dumansız iç ortamların oluşturulması. • Kitle iletişim kampanyaları. • Tütün ürünü paketleri üzerine uyarıcı yazılar. • Sigara bırakma tedavisine ulaşmayı kolaylaştırma. • Gençlik temelli programların uygulanması. • Okul programları • Medya • Gençlik etkinlikleri

38. Tütün fiyatlarının yükseltilmesi • Fiyatlar kısa sürede tütün tüketimini azaltan muhtemel en etkili tek yöntemdir. • Fiyatlar gençlerin sigaraya başlama oranları üzerine çok önemli oranda etki yapar. • Vergi satış fiyatlarının 2/3’ ünü oluşturmalıdır.

40. Philip Morris Tekel Sigaraları arasındaki fiyat farkını % 30 oranında tutmak için plan yapar.

43. Reklam ve promosyonların yasaklanması • Reklam, promosyon ve sponsorluklar satışları artırmak için yapılır. • Sponsorluk firmalar tarafından reklam yasaklarının aşmanın yolu olarak kullanılır. • Avrupa’da reklam yasaklarını aşmak için en çok kullanılan yöntem sigara dışı ürünlerde logoların kullanılmasıdır. • Reklam, sponsorluk ve promosyonların bütünüyle yasaklanması çok etkilidir.

45. Döküman No: 2500156422

47. Formula-1 Marlboro için bulunmaz bir pazarlama aracıdır Reklam yasağı olan pazarlar için hayati önem taşır

48. Dumansız iç ortamların oluşturulması • Uçaklar • İşyerleri • Okullar • Kamu alanları • Lokantalar Reproduced with permission from the National Institute of Respiratory Diseases of Mexico (INER).

50. Sigarasız işyeri uygulamalarınınsigara kullanımına etkileri Community - 13–36% - 7–50% Worksite, retrospective- 11–40% - 4–16% Worksite, cross-sectional- 7–20% - 3–5% Worksite, cohort - 11–53% - 0–23% Çalışam tipi Sigara/gün Sigara prevelansı No Studies Δ in prevalence* Study type Δ in cigarettes/day* No – number of; Δ – changes * range of reduction across studies Adapted from Chapman et al, 1999