SIĞIR TÜBERKÜLOZU ve SIĞIR BRUSELLOZU : UYGULAMADA YAŞANAN SIKINTILAR, ÖNERİLER

1. SIĞIR TÜBERKÜLOZU veSIĞIR BRUSELLOZU :UYGULAMADA YAŞANAN SIKINTILAR, ÖNERİLER Dr.Habip MURUZ Hayvan Sağlığı Şube Müdürü SAMSUN

2. Samsun’un İdari Yapısı; 17 İlçe 26 Belde 945 Köy Samsun İl/İlçe Tarım Müdürlükleri Hayvan Sağlığı Hizmetleri; 37 Veteriner Hekim 66 Veteriner Sağlık Teknisyeni/Teknikeri İşletme Sayısı, Hayvan Varlığı; Yaklaşık 90 bin işletme,300 bin BB, 130 bin KB

3.   Teşhis (Marazi Madde-Serolojik) Test Kesim Pozitif hayvanların tazminat ödenerek zorunlu kesimi Negatif hayvanların işletme sahibinin isteği üzerine şarta tabi tutulmadan kesimi İşletmede hareket kısıtlama Brusellosis Çıkışlarında; Hastalık tespit edilen bölgedeki 3-6 aylık dişi danalara genç S-19 aşısı uygulanması Sığır Tüberkülozu-Sığır Brusellozu İle Mücadele

4. Sığır Tüberkülozu-Mihraklar (2005-2010)

5. Orijin İşletmelerde Sığır Tüberkülozu Test ve Tazminat • 2010 yılı içersinde; • 716 hayvanda Tüberkülin Test • 190 pozitif • Bugüne kadar kestirilen 143 hayvan için 495.428 TL tazminat ödendi. • 1 yetiştirici hakkında Savcılığa suç duyurunda bulunuldu.

6. Sığır Brusellozisi-Mihraklar (2005-2010)

7. 2009 Yılı Program: 23.927 Gerçekleşme: 15.417 % 64 2010 Yılı Program: 28.864 Gerçekleşme: 15.417 (devam ediyor) % 52 Sığır Brusellozisi Genç S-19 Aşılama

8. Sığır Brusellosisi Test ve Tazminat • 2010 yılı içersinde; • 1.626 Serolojik Test • 273 hayvan pozitif • Bugüne kadar kestirilen 230 hayvan için 676.125 TL tazminat ödendi. • 1 yetiştirici hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunuldu.

9. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar-Genel • Enfekte sürüde mücadelenin güç ve zaman alıcı olması, • Küçük ölçekli işletmeler mecburi kesimi göze alamadıkları için bildirim yapmamakta, pozitif hayvanlar potansiyel enfekte kaynağı durumunda, • Sığır tüberkülozu resmi kesimlerde,Sığır brusellozu ise ancak abortlardan sonra yapılan taramalarda tespit ediliyor. Gönüllülük esasına göre tarama ve test yok.

10. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar-Genel • Her iki hastalıkla yapılan mücadelenin doğası gereği uzun süren karantina uygulaması yetiştirici tepkisine yol açmakta, • Pozitif reaktörlerin ayrı bir ünitede tutulmaması,

11. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar-Genel • Şarta tabi kesime sevk edilecek hayvanlara takdir edilecek kıymet değerinin belirlenmesi; • Kıymet Takdir Komisyonu üyesi hayvan sahibi bilirkişisinin çok yüksek mahalli rayiç değeri teklif etmesi, • Hastalık çıkan mahalde genellikle kesim için uygun mezbahanın olmaması ve kesimin başka mahalde yapılması; • Randevu almada zorluklar, • Nakliye masrafları artmakta ve yetiştiriciler mağdur olmakta,

12. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar-Genel • TKK üye yetiştiricilerin işletmelerinde tazminatlı kesime gönderilen hayvanların yerine 45 gün içinde aynı vasıfta hayvan temin edilme zorunluluğu, karantina uygulaması ile ters düşmekte ve yetiştirici mağduriyetine sebep olabilmekte, • Enfekte sürülerdeki küpesiz hayvanlara takılan küpelerin, Turkvet sistemine kayıtlarının Genel Müdürlükçe yapılması zaman kaybına yol açmakta,

13. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar • Mezbahalarda Tüberkülozun Saptanması; • Tb enfeksiyonun subklinik bir seyir izlemesi nedeniyle antemortem muayenede klinik teşhisin zorluğu, • Hastalığın henüz başında kesilen hayvanlarda makroskopik lezyonlarının oluşmaması sebebiyle teşhis edilememesi, • Kesim sonrası yapılan muayenelerde lezyonların gözden kaçan yerlerde lokalize olması, • Mezbahada klinik olarak teşhisi yapılan hayvanlara tazminat ödenmemesi nedeniyle hastalık bildiriminin yapılmaması,

14. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar • Tüberkülin uygulanması ve Değerlendirilmesi; • Kompası kullanırken derinin fazla veya aza sıkıştırılması • Enjekte edilecek standart miktardan az veya çok enjekte edilmesi • Dozun deri altına kaçırılması • Enjeksiyon yerinin dezenfeksiyonun alkol yerine tentürdiyot ile yapılması • Tüberkülin uygulayıcı ile sonucu okuyanın aynı personel olmaması • Tüberkülin testinin yeni doğum yapmış hayvanlarda, hastalığın erken safhasında ve ileri derecede enfekte hayvanlarda yanlış negatif sonuç verebilmesi,

15. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar • Tüberküloz Mevzuatı • Sığır Bovine Tüberküloz Yönetmeliğinde altı haftadan büyük tüm sığırlar resmi tüberkülin testine tabi tutulacağı (Madde 8/a) belirtilirken; Mücadele Genelgesi 1.7.3’de damızlık sığırlara tüberkülin testi uygulanacaktır ifadesi çelişki oluşturmaktadır.

16. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar • Brusella genç aşılamalarındaki zorluklar ve yetersiz genç aşılamaları, • Serbest Vet.Hekimlerin köy bazlı genç S-19 aşılama programına katılmamaları, • Serbest Veteriner Hekimler programlı Genç S-19 aşılamasını işletme bazında teklif etmekteler.

17. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar • Brusella Aşı Öyküsünün Bilinmemesi; • Brusella Genç S-19 aşılı fakat Turkvet’e kaydedilmediğinden aşı öyküsü bilinmeyen hayvanların bulunduğu enfekte sürülerde söz konusu hayvanlara ait laboratuar sonuçlarının yanlış pozitif çıkması; -daha fazla hayvan kesime gitmekte, -daha fazla tazminat ödenmekte -zaman ve iş kaybına neden olmakta,

18. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar • Brusella Yönetmeliği ve HSZ Yönetmeliği • Gebelik süresinin üçte ikisini doldurmuş hayvanların kesilmesi HSZ Yönetmeliğinin 93.maddesine göre yasak kapsamına girmekte, ancak gebeliğin üçte ikisini doldurmuş Brusella pozitif hayvanların “Brusella Yönetmeliğinin” 10.maddesine göre 1 ay içersinde kesilmesini zorunlu,

19. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar • Kontrolsüz Hayvan Hareketleri; • Hastalığın bir sürüden diğerine yayılmasında kontrol edilemeyen hayvan hareketleri, • Yetiştirici İlgisizliği; • Yetiştiricilerin her iki hastalık ile mücadele programına ve Brusella aşılamalarına karşı ilgisizliği, çiftçi bilinçsizliği, • Yetersiz Eğitim; • Hayvan sağlığı servisinde çalışanların hastalıklarla mücadelede yetiştiricilere yönelik eğitimleri yetersiz yapmaları,

20. Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar • Barınak Koşulları; • Hayvan barınaklarının hijyenden yoksun ve izolasyon ünitelerinin bulunmaması, • Hayvancılık İşletmelerinin Yapısı; • Hayvancılık İşletmelerinin çok küçük ve dağınık olması hayvan sağlığı açısından alınan önlemlerin iyi sonuç vermesini engelliyor. • Araç, Personel Yetersizliği; • Salgın ve bulaşıcı hastalıklarla mücadelede öncelikli olarak bu amaç için kullanıma uygun müdahale aracının olmaması • Hayvan sağlığı hizmetlerinde görevli veteriner sağlık çalışanlarının İl/İlçe Müdürlüklerinin diğer hizmetlerinde kullanılması ve personel yetersizliği

21. Öneriler • Sığır Brusella ve Tüberküloz Çalışma Grubu oluşturulmalıdır. • Gelecekte tüberküloz ve bruselloz hastalığının kontrolü için temel teşkil edilecek prevalans ölçümü yapılmalıdır. • Bu ölçüme göre her iki hastalığın coğrafi dağılımı belirlenmelidir. • Prevalans ölçümleri ile aşı yoluyla etkili bir kontrol için gerekli bilgi sağlanacaktır (Brusella için). • Hastalıksız ve enfekte süreler ile ilişkili risk faktörleri minimize edilmelidir.

22. Öneriler • Bu iki hastalığın kontrol altında olduğunu garanti etmek için birincil adım olan ari çiftlik oluşturma çalışmalarına hız verilmeli, • Bireysel çiftliklerde gönüllü Tüberküloz ve Brusella eradikasyon kampanyaları başlatılmalı, • Gerekirse tarama zorunluluğu getirilerek sürülerin kontrol altında tutulmaları sağlanmalı, • Damızlık hayvan hareketlerinde tüberküloz ve brusella test sonuçları aranmalı,

23. Öneriler • Her işletmede etkili izolasyon üniteleri kurulmalı, • Reaktörler mümkün olduğunca hızlı ve etkili bir şekilde izole edilmeli ve kestirilmeli, • Hayvan başına ödenecek tazminat değerlerinin belirlenmesinde matematiksel formülasyon geliştirilmeli (Damızlık değer %+Kasaplık değer % v.b),

24. Öneriler • Küçük ölçekli işletmelerden zorunlu kesim için mezbahaya nakledilen hayvanların nakil masrafları özellikle İl özel İdare kaynağından sağlanması için taşra ve merkez teşkilatları tarafından çalışma yapılmalı, • Üniversite ve araştırma kuruluşlarınca ülkemizde Sığır Tüberkülozunun yayılımı üzerine yabani hayvanların etkilerini ortaya koyacak münferit araştırmalar yapılmalı,

25. Öneriler • Tüberkülin uygulamalarında derinin kalınlığını ölçen ile reaksiyonu değerlendiren personel aynı olmalı, kararda bitaraf davranmalı, • Brusellaya karşı yeterli koruyucu bağışıklığın oluşması için aşılama çalışmalarının etkinliği artırılmalı, • Yapılan Genç S-19 Aşıları mutlaka Turkvet’e kaydedilmeli,

26. Öneriler • Yetiştiricileri her iki hastalık hakkında özellikle epidemiyolojik ve bazı etiyolojik bilgiler yönünden eğitilmelidir. Aksi halde korunma ve eradikasyon çabalarından hiçbir yarar sağlanamayacaktır. • Bakım, besleme ve biyogüvenlik uygulamaları teşvik edilmelidir. • K I S A C A; • Her iki hastalık yönünden tam bir eradikasyon programı uygulamaya sokulmalıdır.

27. TEŞEKKÜR EDERİM