Pedagogika specjalna

1. Pedagogika specjalna prof. dr hab. Iwona Chrzanowska

2. Pedagogika specjalna jako nauka interdyscyplinarna • związki z medycyną: diagnoza; terapia (medyczna/niemedyczna); rokowania • z psychologią: diagnoza psychologiczna; profil kształcenia; terapia; pomoc specjalistyczna w tworzeni indywidualnych programów rehabilitacji; opracowywanie metod rehabilitacji; • z socjologią: badanie środowiska rodzinnego; określenie zakresu koniecznej pomocy niepełnosprawnemu i/lub jego rodzinie; pomoc socjalna; • z prawem: opieka kuratorska, sądowa nad nieletnimi niedostosowanymi; określenie zakresu praw przysługujących osobie niepełnosprawnej; prawna osłona osób niepełnosprawnych

3. Podmiot oddziaływań pedagogiki specjalnej • osoby mające trudności w poznawaniu świata i komunikowania się z nim na skutek braku lub uszkodzenia analizatorów zmysłowych • u których procesy poznawcze przebiegają w sposób nieprawidłowy, stąd nieadekwatny odbiór rzeczywistości, ograniczona zdolność rozumowania i utrudnione przystosowanie do życia i pracy • osoby mające trudności z powodu uszkodzenia narządów ruchu lub przewlekłej choroby, ograniczającej zdolność do działania, ekspresji, aktywnego udziału w życiu społecznym • wymagające resocjalizacji, niedostosowane społecznie, na skutek zaniedbań i błędów wychowawczych rodziców i nauczycieli/pedagogów • znacznie przekraczające poziom normy inteligencji i zdolności

4. Subdyscypliny pedagogiki specjalnej • OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - podmiot osoba upośledzona umysłowo • SURDOPEDAGOGIKA – podmiot osoba z wadami i zaburzeniami słuchu • TYFLOPEDAGOGIKA – podmiot osoba z zaburzenia i wadami analizatora wzrokowego • NOZOPEDAGOGIKA/pedagogika terapeutyczna/pedagogika lecznicza – podmiot osoba przewlekle chora, z trwałymi lub względnie trwałymi zaburzeniami zdrowia somatopsychicznego • PEDAGOGIKA KOREKCYJNA– podmiot osoba z mikrodefektami, fragmentarycznymi zaburzeniami wywołanymi mikrouszkodzeniami mózgu • PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA – podmiot osoba niedostosowana społecznie • LOGOPEDIA– podmiot osoba z zaburzeniami i wadami mowy (organicznymi, funkcjonalnymi) • PEDAGOGIKA WYBITNIE ZDOLNYCH– podmiot osoba o zdolnościach akademickich (wysoki IQ) i/lub artystycznych

5. Podstawowe pojęcia • ZDROWIE – stan optymalnego funkcjonowania fizycznego (somatycznego), umysłowego (psychicznego), emocjonalnego, społecznego. To nie tylko brak choroby. Dobrostan. • CHOROBA – dynamiczna reakcja organizmu na zadziałanie czynnika chorobotwórczego, wyrażająca się zaburzeniem współdziałania narządów i tkanek. • NORMA TEORETYCZNA STATYSTYCZNA SPOŁECZNO-KLINICZNA

6. NORMA • STATYSTYCZNA – osoba jest „normalna”, gdy ogólny poziom jej funkcjonowania, jej procesy orientacyjno-poznawcze, intelektualne, emocjonalno-motywacyjne, mechanizmy kontroli, mechanizmy wykonawcze (mierzone określonymi rzetelnymi technikami) mieszczą się w granicach jednego odchylenia standardowego. Takie ujęcie normy ma charakter ilościowy • SPOŁECZNO-KLINICZNA – odwołuje się do symptomów, charakterystycznych objawów lub cech zachowania, które są wskaźnikiem odchyleń od normy. „normalne” jest to zachowanie jednostki, które jest zgodne z istniejącymi w danym społeczeństwie normami. Takie ujęcie normy ma charakter jakościowy • TEORETYCZNA – o rozpoznaniu czy jednostka odbiega od normy czy nie decyduje istnie lub brak rozbieżności między zachowaniem się danej osoby a zachowaniem modelowym.

7. Niepełnosprawność w liczbach... • Do 2010 r. przewiduje się – 18% ludzi na świecie będzie dotyczyła niepełnosprawność, w tym 1/3 stanowią osoby w wieku rozwojowym • niedostosowanie społeczne – 46% • upośledzenia o znamionach charakteropatii – 4% - obie grupy łącznie – 50% • upośledzenie umysłowe – 31% • upośledzenie fizyczne – 10% • upośledzenie mowy – 5% • upośledzenie słuchu – 3% • upośledzenie wzroku – 1%

8. Koncepcje niepełnosprawności • KONCEPCJA BIOLOGICZNA – 1980 r WHO, Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń. Model niepełnosprawności ma trzy wymiary: • Uszkodzenie • Niepełnosprawność funkcjonalna • Niepełnosprawność społeczna – upośledzenie • KONCEPCJA SPOŁECZNA • Niepełnosprawność nie jest tylko właściwością osoby • Wynika z zespołu warunków środowiska społecznego i fizycznego, które powodują trudności, ograniczenia i problemy • Przyczyną niepełnosprawności nie są cechy indywidualne człowieka, ale konsekwencje kształtowania się środowiska wokół niego

9. Koncepcje niepełnosprawności... • KONCEPCJA BIOPSYCHOSPOŁECZNA, 2000 r. WHO, Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia • Opiera się na trzech założeniach: • Człowiek jest istotą biologiczną – stanowi ją organizm człowieka o określonej strukturze, wypełniający określone funkcje • Człowiek jest osobą/jednostką – działającą i wypełniającą określone czynności i zdania życiowe • Człowiek jest członkiem określonej grupy społecznej, do której przynależy i w życiu której uczestniczy