Wim Eshuis

1. Risque professionel en risque social (en de toekomst van compensatie + preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten in Nederland) Wim Eshuis Research institute forTrade unions Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies, University of Amsterdam (UvA)

2. Wat is RisqueProfessionel (RP) en RisqueSocial (RS)? • RS en RP: weg ermee! • Toekomstblik: compensatie en preventie

3. Risque Professionel (RP)- Risque Social(RS) • Risque Social (RS) Het ontstaan van ziekte en arbeidsongeschiktheid wordt beschouwd als een sociaal risico, dat inherent is aan de productiemethode en dat door ons allen (de gemeenschap) gedragen wordt.De gemeenschapdraagt de financiële lasten van ziekte en arbeidsongeschiktheid. • RisqueProfessionel (RP) Arbeid wordt beschouwd als een dienst aan de private belangen van de werkgever. Niet alleen de lusten maar ook de lasten moeten worden gedragen door de werkgever. Arbeidsongeschiktheid is een privaat risico, waar de werkgever voor op moet draaien,

4. Risque Professionel (RP)- Risque Social(RS) • RS of RP?> 3 hoofdvragen: • Draagt de gemeenschap of de werkgever alle lasten van risico’s van de arbeid • Draagt de gemeenschap of de werkgever de lasten van specifieke risico’s van de arbeid (arbeidsongevallen en beroepsziekten) • Wordt preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten vormgegeven via schadecompensatie of via publiek wetgeving?

5. RP óf RS bestaat niet: voorbeeld België • Fonds voor de beroepsziekten en arbeidsongevallenverzekering (RP) • Werkgever betaalt 1e maand ziekte, ongeacht de oorzaak (RS) • Risico op werkloosheid door arbeidsongeschiktheid is geen zaak van werkgever maar van mutualiteit (RS) • Brugpensioen (58 +) compenseert veel werknemers met arbeidsongeval of beroepsziekte (RS) • Cao’s voorzien in aanvulling bij arbeidsongeval of beroepsziekte (RP noch RS) • Preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten vooral door publieke wetgeving (RP? RS?)

6. RP óf RS bestaat niet: voorbeeld NL • Werkgever is verantwoordelijk voor loondoorbetaling bij alle ziekte (RP noch RS) • Risico op werkloosheid door arbeidsongeschiktheid wordt gedekt door WW (RS?RP?) • Aansprakelijkheidsrecht functioneert als (inadequaat) compensatiesysteem (RP) • IAS voorziet in compensatiefonds voor mesothelioomslachtoffers, voor zowel werknemers als burgers (RP? RS?) • Cao’s voorzien in aanvulling bij arbeidsongeval of beroepsziekte (RP noch RS) • Preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten vooral door publieke wetgeving (RP? RS?)

7. RS en RP: weg ermee! Het risico op arbeidsongeschiktheid en/of beroepsziekte en/of arbeidsongeval wordt via verschillende bronnen gedragen: • Sociale zekerheidsregelingen arbeidsongeschiktheid • Sociale voorzieningen • Werkloosheidsregelingen • Cao regelingen • Aansprakelijkheidsrecht • Private verzekeringen • Werkgeversbijdrage • Werknemersbijdrage

8. De toekomst van schadecompensatie en preventie van beroepsziekten (+ arbeidsongevallen) in NL • Aantalwerknemersdat in Nederland jaarlijksletselheeft door eenarbeidsongeval= 220.000; letsel door beroepsziektejaarlijks: 30.000 (?). Stabiel. • Aantalwerknemersdatjaarlijksextraschadelijdt door arbeidsongeval en beroepsziekte: 20.000-30.000 • Aansprakelijkheidsrechtdysfunctioneert Conclusie: aanpassingennodig in schadecompensatieénpreventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten

9. De toekomst van schadecompensatie van beroepsziekten (en arbeidsongevallen) in NL 1. Schadecompensatie via de cao en/of directe verzekering > in onderzoek! 2. Onafhankelijkeclaimbeoordeling > in ontwikkeling?

10. De toekomst van preventie van beroepsziekten in NL Problematischepreventieberoepsziekten: • Tijdensontstaan van beroepsziektevaak inadequate interventies • Beroepsziektenh.s.m. arbeidsverhoudingen: • Negeren • Ontkennen • Psychologiseren en individualiseren • Ondermelding • Geheimhouding: meldingsprocedure • Na eenberoepsziektenauwelijksprimairepreventie • Slachtofferschap • Beroepsziekten is teveeleenzaak van ‘experts’ en teweinig van andere stakeholders

11. De toekomst van preventie van beroepsziekten in NL Adequate preventieberoepsziekten: • Eropaf! • Onderzoekovvwerknemers en/of werkgevers • Openbare melding beroepsziekten • Beroepsziekteonderzoek> maatregelen • Betrekmeer stakeholders (actorenin de arbeidsorganisatie, slachtoffer) bijoplossingen • Onafhankelijkebedrijfsarts> bijscholing • Koppel preventieaancompensatie via cao/directeverzekering • Rolarbeidsinspectie

12. Publicaties • Eshuis, Wim (2013). Werknemerscompensatie in de steigers; naar een nieuwe aanpak van werknemerscompensatie en preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten. Dissertatie, Universiteit van Amsterdam (te publiceren december 2013). • Knegt, R., W.A. Eshuis, J.M. Gaarthuis, A. Lunenborg, P. Mauser, J.R. Popma, M. Stekelenburg (2012). Verhaal van werkgerelateerde schade. HSI, Amsterdam. Onderzoek in opdracht van het ministerie van SZW. • Eshuis, W.A., J. Gaarthuizen, R. Knegt, M. Schaapman (2011). Werkgeverslasten in verband met arbeidsgerelateerde schade: bestuurlijke boetes en civielrechtelijke aansprakelijkheid. Den Haag, Ministerie van SZW. • Eshuis, W.A. (2010). Financiële schade door OPS? Onderzoek naar de financiële situatie van slachtoffers van OPS. Amsterdam, Hugo Sinzheimer Instituut. • Eshuis, W.A., M.H. Schaapman, N.J. Philipsen, J.R. Popma, G. van der Laan, J.G. Bakker, A.P. Nauta, B. Sorgdrager (2009). Leerzame Schadeclaims, leren van “worst case scenarios” als opstap naar effectieve interventie en preventie rond beroepsziekten. Amsterdam, Hugo Sinzheimer Instituut.