230 likes | 349 Views
Verandering van de Fundamentele Natuurconstanten ?. Cerro de Paranal. Wim Ubachs. Symposium Viva Fysica (UvA) 27 Jan. 2012. Natuurconstanten Fundamenteel ?. Isaac Newton. Galilei Galileo. electron. -e. kern. +Ze. snelheid. energie. Bohr Hypothese. Niels Bohr.
E N D
Verandering van de Fundamentele Natuurconstanten ? Cerro de Paranal Wim Ubachs Symposium Viva Fysica (UvA) 27 Jan. 2012
Natuurconstanten Fundamenteel ? Isaac Newton Galilei Galileo
electron -e kern +Ze snelheid energie Bohr Hypothese Niels Bohr Natuurconstanten en de Structuur der Materie Cirkelbeweging Dimensieloze getallen bepalen hoe materie in elkaar zit !
De Fijnstructuurconstante = 1/137.035 999 710 (96) Wolfgang Pauli
Physical Review 82 (1951) 554 De Proton-Electron Massaverhouding
Subtiel spel van de Natuurconstanten Fusie reactions: 4He + 4He 8Be 8Be + 4He 12C 12C + 4He 16O Fred Hoyle Toeval ? of “Fine Tuning” in ons Universum
Edwin Hubble Empirische zoektocht naar verandering in • Spectroscopie • Vergelijk H2 spectra in verschillende tijdperken: Lab nu QSO 12 Gyr geleden 90-112 nm ~275-350 nm Kosmologische roodverschuiving
Een laser in het extreme ultraviolet (XUV) ? Niet-lineaire Optica Harmonische conversie
Het meten van spectraallijnen 1 XUV + 1 UV REMPI detectie Evaluation of uncertainties: Error budget Residual Doppler 40 MHz AC Stark 30 MHz Freq chirp (PDA) 100 MHz I2 calibration 10 MHz Statistical 30 MHz Total (best lines): 0.004 cm-1 0.000004 nm Nauwkeurigheid = 4 x 10-8 R(0) B-X (9,0) lijn P(3) C-X (1,0) lijn Golflengte ~ 100 nm
Uitrekenen van de “gevoeligheid” : Molecuulfysica Lyman bands B1+u - X1+g Werner bands C1u - X1+g 110 nm 94 nm Verandering van de proton-electron massaverhouding in H2
Verandering van de proton-electron massaverhouding in H2 “Gevoeligheden “
Lyem SiII CIV Lyman limit Ly SiII CII SiIV Ly Lyem NVem Ly forest CIVem SiIVem “Quasar Absorptie Spectra” Quasar To Earth
VLT – UVES Paranal, Chili Keck – HIRES Hawaii, VS
UVES: Ultraviolet – Visual Echelle Spectrograph
1 boogseconde Quasars: Ultrazwakke objecten Q2348-011 z = 2.42 Magnitude 18.4 ESO-VLT 2007
Keck telescope, Hawaii “Quasar spectrum” J2123-005 quasar bij z = 2.05 Vmag = 15.8 R = 110000 90 lijnen H2 + 7 HD
Toekomst: meer licht opvangen, betere spectra The Rise of a Giant 42 m spiegel (39 m ?) 906 segmenten 5500 ton roterende massa klaar in 2017 ?
100 m Effelsberg Radio-astronomische waarnemingen E-VLA New Mexico Methanol in PKS-1830-211 z=0.88582
Julija Bagdonaite Freek Van Weerdenburg Edcel Salumbides Kjeld Eikema Michael Murphy John Webb Adrian Malec Julian King Met dank aan VU/ UvA Ruth Buning Lex Kaper Karl Menten Christian Henkel Melbourne Sydney Bonn-Effelsberg