620 likes | 1.22k Views
İnsan beyni günün birinde nasıl çalıştığını anlayabilecek mi ?. B eynin Yapısal Olarak İncelenmesi. B T (Bilgisayarlı Tomografi) : X- ışınlarıyla beynin ince kesitleri alınır MR G (Manyetik Rezonans Görüntüleme) : Beyin yapısının incelenmesi için kullanılır. Bilgisayarlı Tomografi.
E N D
İnsan beyni günün birinde nasıl çalıştığını anlayabilecek mi?
Beynin Yapısal Olarak İncelenmesi • BT (Bilgisayarlı Tomografi): X-ışınlarıyla beynin ince kesitleri alınır • MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Beyin yapısının incelenmesi için kullanılır
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) • Hasta üniform bir manyetik alan içine sokulur ve daha sonra bu alan içinde kısa bir süreyle radyo frekansı uygulanır. • Atom çekirdeklerindeki rezonans(hidrojen atomları) kafa çevresindeki bir algılayıcı bobin ile ölçülür • Farklı yoğunluktaki dokuların 2 mm uzaysal çözünürlüklü bir görüntüsü elde edilir.
Benzer beyin hasarına sahip hasta grupları istatistiksel bir grup olarak incelenebilir ve normal denekler veya başka beyin yapılarında hasar bulunan diğer hastalarla karşılaştırılabilir. http://www.pbs.org/wnet/brain/scanning/index.html Bechera et al. Cerebral Cortex, 2000.
Beyin İşlevlerinin İncelenmesi Problem • Zihin gözlenemez! “Kara Kutu” Uyaran Yanıt
Problem • Gözlemleyebileceğimiz tek şey zihinsel aktivitenin sonuçlarıdır (ürünleri, çıktıları): davranış
Bazı çözümler: • İçgörücülük (Introspeksiyonizm) • Davranışçılık • Kognitivizm
Introspeksiyonizm İçine bak ve ne olduğunu gör...
Wilhelm Wundt (1832-1920) Edward Titchener (1867-1927)
İntrospeksiyonizmin Problemleri • Doğrulamak zor • Çoğul değil bireysel olaylar • Sürecin kendisi değil, son ürün
Davranışçı Yanıt: Uyaran Yanıt
Davranışçılık • Psikoloji “davranış bilimidir” • Dikkat neyin doğrudan gözlenebileceğine yönlendirilmiştir. • Uyaranlar • Yanıtlar • Pekiştirmeler / Ödüllendirmeler • Labirentteki sıçanlar • Zihini boşver (gözlenemez)
Reaksiyon Zamanı Yöntemleri daha fazla işlem Yanıt Uyaran işlem
Çalışma belleği: Bilginin bellekte kısa süreli olarak tutulmasıyla bu bilgi üzerinde bazı zihinsel işlemler yapılmasını sağlar. Deneğin, bir dizi sayıyı belleğinde kodlayıp bunları daha sonra belirlemesini gerektiren Sternberg Testi bu kategoriye örnektir.
2 7 5 4 3 1 8
Odaklanma/Yürütücü İşlevler: (Yanıt İnhibisyonu) Dikkat çeldirici uyaranların varlığında dikkatini ödeve yoğunlaştırmayı ve uygunsuz uyaranları baskılayıp ödevin gerektirdiği verbal veya manüel yanıtları hızla yerine getirmeyi içerir. Bas-Basma Testi ve Stroop RenkAdlandırma Testi bu kategoriyi inceleyen güçlü ve sık kullanılan testlerdir.
KIRMIZI MAVİ YEŞİL MAVİ KIRMIZI YEŞİL KIRMIZI MAVİ MAVİ KIRMIZI MAVİ YEŞİL MAVİ YEŞİL KIRMIZI YEŞİL KIRMIZI MAVİKIRMIZI MAVİ YEŞİL MAVİ KIRMIZI YEŞİL KIRMIZI MAVİ MAVİ KIRMIZI MAVİ YEŞİL MAVİ YEŞİL KIRMIZI YEŞİL KIRMIZI MAVİ
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXX XXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXX XXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXX
KIRMIZI MAVİ YEŞİLMAVİKIRMIZIYEŞİL KIRMIZI MAVİMAVİKIRMIZIMAVİ YEŞİLMAVİYEŞİLKIRMIZIYEŞİL KIRMIZIMAVİ KIRMIZI MAVİ YEŞİLMAVİKIRMIZIYEŞİL KIRMIZI MAVİMAVİKIRMIZIMAVİ YEŞİLMAVİYEŞİLKIRMIZIYEŞİL KIRMIZIMAVİ
Wisconsin KartEşleme TestiKartlar renge, şekle ve sembollerin sayısına göre eşlenebilir. Prefrontal hasardan sonra hastalar eşleme kuralı değiştirildiğinde zorluk çekerler. renge göre şekle göre sayıya göre
Dikkati Sürdürme: Belirli bir süre için dikkat odağını sabit tutabilmeyi içerir. Deneğin hedef uyaranlara karşı olabildiğince hızlı olarak bir düğmeye basmasını gerektiren Sürekli Performans Testi (Continuous Performance Test, CPT) bu elemanı incelemekte en çok başvurulan testtir.
C D A Z A Z E Z B A
Davranışçılıkla İlgili Problemler • İnsan davranışının çeşitliliğiyle baş edemez • Örneğin: dil • Bilimi gözlenebilenle sınırlandırmak kötü bir fikir • Elektronu kim görmüş?
Bazı çözümler • Introspeksiyonizm • Davranışçılık • Kognitivizm
KognitifYaklaşım • Çıkarsa:kutunun içinde neler oluyor Uyaran Yanıt
Beyin Haritalamanın Kısa Tarihçesi • 1929: Berger ilk olarak insan kafa derisi üzerinden beyin elektriksel etkinliği kaydını gerçekleştirdi(EEG) ve bunun zihinsel süreçlerin izlenmesinde önemli bir araç olacağını ileri sürdü. • 50’lerdekan akımını nicelleştirmek üzere radyoaktif traserlerin bulunması ve daha sonra X-ışını BT ve PET yöntemlerinin bulunması • 90’larda fMRGnormal gönüllülerde kognitif işlevlerin ölçümüne olanak tanıdı.
Elektroensefalografi (EEG) • EEG’de, birçok elektrod kafa derisi üzerine yerleştirilir ve bunlar nöronların toplam aktivitesinin zaman içindeki değişimlerini izler. • EEG eğrisibeynin genel durumuna bağlı olarak değişim gösterir (uyku, uyanık, epileptik aktivite vb).
Olaya İlişkin Potansiyeller (OİP)Uyarılma Potansiyelleri (UP) • Beyinde belirli bir uyaran veya olaya zamansal olarak kilitli potansiyel değişimleri (OİP) ölçülebilir. • OİP’lerde beyin aktivitesi çok yüksek bir zamansal çözümleme gücüyle (milisaniye) fakat görece düşük bir uzaysal çözümleme gücüyle izlenebilir.
Elektromanyetik Kayıt • Magnetoensefalografi (MEG)
Pozitron Emisyonu Tomografisi (PET) • Beyin kan akımı kana verilen uygun bir traser ile elde edilebilir. • PET kısa yarılanma ömrü (2 dk. gibi) olan radyoaktif traserler kullanır (15O2)ve böylece aynı deneğe birçok ölçüm uygulanabilir. • Venden bir traser enjekte edilir, 30 s. sonra bu traser beyne ulaşır ve yıkımı sırasında bir pozitron çıkartır. Bunun bir elektronla kollizyonu iki foton üretir ve bunlar ölçülerek bölgesel kan akımı görüntülenebilir.
Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme (fMRG) • Blood Oxygen Level Dependent (BOLD) tekniği: • Dışarıdan traser verilmesi gerekli değil, internal bir maddenin (hemoglobin) manyetik özelliklerini kullanıyor. • Nöral aktivite kan akımında ve oksi-hemoglobinde büyük bir artışa yol açıyor. • Oksi-hemoglobinin manyetik özellikleri deoksi-hemoglobininkinden farklı. aktif alanlarMRG’de ölçülen sinyal yoğunluğundaki değişimlerle görüntülenebilir.