Tekstil Sektörü için En Uygun Teknikler (BAT) ve Referans Belgeleri (BREF )

1. Tekstil Sektörü için En Uygun Teknikler (BAT) ve Referans Belgeleri (BREF) Dr. Zeynep Yöntem

2. Üye Devletler, EKÖK Direktifi’nin 11. Maddesi gereğince, yetkili otoritelerin en uygun tekniklerdeki gelişmeleri takip etmelerini ya da gelişmeler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamakla yükümlüdürler. Olası müzakere sürecinde, sanayicinin taleplerinin desteklenmesi açısından son derece etkili olacak, stratejisinin en iyi şekilde belirlenebilmesi için, BREF dokümanlarının ciddi olarak değerlendirilmesi gerekir.

3. Tekstil sanayisi için, proseslerin en detay ekipmanlarına kadar teknik kriterler getiren dokümandan hazırlanmış, bu özet belgenin açıklamalarında da görüleceği gibi, tekstil sanayisi için yönetimden proses değişikliğine kadar pek çok yatırım gereken uygulama gerekmektedir.

4. Genel İyi Yönetim Uygulamaları • Personelin eğitimi ve yetiştirilmesi, • İyi belgelenmiş prosedürlerin tanımlanması, • İşlemin girdi ve çıktılarına ait ayrıntılı bilgi sağlanması, • Kullanılan kimyasalların kalite ve miktarının iyileştirmesi, • Su tüketiminin optimize edilmesi, • Enerji kullanımının optimize edilmesi

5. Fabrikaya Gelen Elyafın Kalite Yönetimi • Ham yün elyafındaki pestisit kalıntıları, • Preperasyon maddeleri, harman yağları ve örme yağları, • Çözgü ipliklerinin önceden ıslatılması ya da kompakt eğirme gibi az madde aplikasyonu gerektiren yöntemler ile amaca uygun haşıl maddelerinin seçimi,

6. Kullanılan Kimyasalların Seçimi ve Değiştirilmesi • Yüzey aktif maddeler, • Çoğu zaman kompleks oluşturucu maddeler, • Köpük kesici maddeler zararlı maddelerin yerine başka maddelerin kullanılması öngörülmektedir.

7. Yapak Yıkaması • Kir uzaklaştırma / yağ geri kazanımı devrelerinin kullanılması, • Yünün organik çözgenler ile yıkanması konularında su ve enerji tasarrufu sağlamaktadır

8. Ön Terbiye • Poliakrilatlar ve gibi suda çözülebilen sentetik haşıl maddeleri, ultra filtrasyon ile yıkama flottesinden geri kazanılabilmesi ve haşıllamada tekrar kullanılması, • Çok farklı tiplerde kumaşlar ile çalışan ve ham kumaş kaynağı üzerinde direkt kontrolün daha zor olduğu entegre olmayan fabrikalar için, oksidatif uygulaması seçeneği, • Pamuk ve pamuk karışımları için sodyumhipokloritin yerine ağartma maddesi olarak, hidrojenperoksit tercih edilmesi,

9. Ön Terbiye • Katalizörlerin indirgeme ekstraksiyon tekniği ile uzaklaştırılmasının ardından, yüksek derecede bir beyazlık elde edilebilen peroksit ağartmasının kuvvetli bazik koşullar altında yapılması • Klordioksitin (sodyumklorit ya da klorat’tan elde edilen) ağartma maddesi olarak kullanımı, • Merserizasyon işleminde kullanılan durulama suyunun (“zayıf kostik” olarak adlandırılmaktadır) buharlaştırılarak derişikleştirildikten sonra, tekrar merserizasyonda kullanılması

10. Boyama • Yüksek sıcaklıklarda boyama yaparak PES boyamalarından kaçınılması, veya politrimetiletilentereftalat poliester lifleri gibi, taşıyıcısız boyanabilen PES liflerinin kullanılması • PES ard işlemlerinde su ve enerji tasarrufu sağlanabilmesi için sodyumhidrosülfitin kullanımından kaçınılması, • İleri düzeydeki moleküler mühendislik tekniklerinin kullanımı sayesinde, selülozik liflerde %95’in üstünde fiksaj oranları sağlayan ve klasik reaktif boyarmaddelere göre çok daha yüksek bir performansa sahip bifonksiyonel ve az miktarda tuz gerektiren reaktif boyarmaddelerin geliştirilmesi

11. Boyama • Selüloz esaslı kumaşların pad-batch yöntemine göre boyamasında, sodyumsilikat kullanımından, modern dozajlama sistemleri ile kolaylıkla uygulanabilen yüksek konsantrasyondaki silikatsız sulu çözelti halindeki hazır ürünlerin kullanımına geçilmesi, • Yeni reaktif boyarmaddelerin kullanımı • Genel olarak, pH-kontrollü boya maddeleri ile kontrollü pH ayarı uygulayarak izotermal koşullarda boyama yapılması, • Kesintili ve kesintisiz boyama işlemlerinin çevresel performansını arttırmayı amaçlayan çeşitli yöntemlerin kullanılması, • Kesintisiz boyama işlemlerinde, sistem kayıplarının azaltılması, aktarma yöntemiyle aplikasyon yaparak veya emdirme teknesinin kapasitesini en aza indirilmesi

12. Baskı • Rotasyon baskı makinelerinde baskı patı besleme sistemlerinin hacminin (örneğin, boruların ve raklelerin çaplarının) küçültülmesi, baskı patı kayıplarının azaltılması, • Şablonların, kovaların ve baskı patı besleme sistemlerinin yeni renkler için kullanılmadan önce dikkatli bir şekilde temizlenmeleri,

13. Baskı • Su tüketiminin azaltılması (örneğin, baskı blanketinin temizlenmesinde başlatma/durdurma kontrolü, baskı blanketinin temizlenmesinden gelen durulama suyunun tekrar kullanımı, vs.), • Klasik analog baskıya bir alternatif, tekstil ve halı sektöründe önem kazanmakta olan dijital tekniklerin kullanımı, • Yeni jenerasyon kıvamlaştırıcılarla, minimum miktarlarda uçucu organik çözgen içerilmesi

14. Bitim İşlemleri • Alınan flotte miktarını azaltmak amacıyla, emdirme sistemleri yerine minimum aplikasyon teknikleri olarak adlandıran tekniklerin (örneğin, aktarma, püskürtme ve köpük ile aplikasyon yöntemleri) kullanımı, • Her bir bitim işleminde, kullanılan özel maddelerin çevresel etkilerinin azaltılması için çeşitli teknikler, • Yumuşatıcıların emdirme, püskürtme ya da köpük ile aplikasyon sistemleri uygulanarak aplikasyonu,

15. Bitim İşlemleri • Güve yemezlik maddesine ait emisyonları en aza indirmeye yönelik genel teknikler, etrafa dökülüp sıçramasını en aza indirmeyi amaçlayan hazırlama işlemlerini ve kullanılmış boya flotteleri ve durulama sularındaki aktif madde kalıntılarını en aza indirmeyi amaçlayan özel çalışmalar, • Güve yemezlik maddesinin iplik hidrofilleştirme hattının sonunda, düşük hacimli bir tekneden aplikasyonu, haşerelere karşı koruyucu (IR) maddenin sırt kaplama ya da lateks işlemleri sırasında, direk olarak halı hav tabakasına uygulanmasının sağlanması,

16. Yıkama • Her ikisi de, klasik taşırarak durulama yerine “Doldurma ve boşaltma” ve “akıllı durulama” tekniklerinin kullanımı, • Kesintisiz yıkamalarda su ve enerji tasarrufu için basit idari önlemlerin uygulanması, • Herhangi bir hava akımının dış çevreye geçmesini önleyen kapalı devre aktif kömür filtreleri ile donatılmış, halojenlenmiş organik çözgenler ile yıkama için geliştirilen yeni makinelerin kullanımı, • Damıtma donatımının baştan aşağı yeniden tasarlanarak, arıtma işleminde oluşan çamur içerisindeki çözgen artığını büyük oranda azaltılması

17. Atık Suların Arıtılması • Biyolojik olarak parçalanamayan bileşikleri içeren derişik atık su akımları, kaynağında arıtılması için, fenton benzeri bir reaksiyon ile gerçekleşen ileri oksidasyon metodunun kullanımı, • Karışık atık sular arıtılırken eşdeğer performansların sağlanabilmesi için aşağıdaki teknikler önerilmektedir: • Aktif karbonda adsorbsiyon ve aktif karbonun, aktif çamur sistemine geri dönüşümü ve adsorbe edilmiş biyolojik olarak parçalanamayan bileşiklerin yakılarak yok edilmesi ya da çamur fazlasının radikal işlem yoluyla parçalanması gibi biyolojik arıtma işlemini takip eden üçüncül işlemler • Toz halindeki aktif karbon ve demir tuzunu aktif çamura ilave ederek uygulanan kombine biyolojik, fiziksel ve kimyasal işlemler ve çamur fazlasının “yaş oksidasyon” veya “yaş peroksidasyon” (eğer hidrojenperoksit kullanılıyorsa) yolu ile reaktivasyonu, • İnatçı bileşiklerin aktif çamur sistemi öncesinde ozonlanmaları.

18. Atık Suların Arıtılması • Yapak yıkamasından gelen atık su için, kir uzaklaştırma / yağ geri kazanım devresini, atık su buharlaştırma ve çamuru kül haline getirme ile kombine ederek su ve enerjinin tam olarak geri dönüştürülmesi, • Atık suyun arıtılmasında, biyolojik işlemleri kullanan, yapak yıkama işletmelerinin seçilmesi, • Yapak yıkama çamurundan, kil ile karıştırılarak, tuğla imalatı.