Sözel kavramlar

1. İşletme Bölümü Sözel kavramlar GÜZ 2012-2013

2. Çizelge: Anahtar Kavramlar • Stok tanımı ve yönetimi • Stok problemleri • Stok noktaları • Stokun önemi • Niçin stok bulundurulur? • Stok problemlerini sınıflandırma • Stok maliyetleri • ABC analizi • Bağımsız talep için stok kontrol sistemleri • Stok modelleri

3. Neden Stok bulunduruyoruz? • Satışlar ve üretim zamanındaki değişimlerin dalgalanmaların etkisini yok etmek için (güven stoğu) • Mevsimlik talebe sahip ürünlerin, sınırlı üretim kapasitesinden ötürü ölü sezonda üretilip bekletilmesi. • Üretim ve satın almada ölçek ekonomisinin avantajından yararlanmak için (fiyat indirimi). • Üretimde çeşitli aşamalarda beklenmeyen durumlar ve darboğazlar için stok bulundurulur.

4. Stok veya Envanter tanımı • Firmanın gelecekte kullanmak üzere elindebulundurduğu hammadde, yarı mamul,mamul ya da varlıklardır. • Envanteri elde etme ve elde tutmaya ilişkinharcamalar büyük bir maliyet oluşturur. • Envanter yöneticileri hem talebi karşılayacakkadar stok bulundurmak hem de en düşükstok maliyetlerini sağlamaya çalışırlar.

5. (Stok) Envanter Tanımı • Envanter yönetimi işletim ve üretim yönetimlerinin temel unsurudur. • İyi bir stok yönetimi bir işletmenin ve onun tedarik zincirinin başarısını göstermentedir. • Kötü bir stok yönetimi işletim sistemini engeller, müşteri memnuniyetini azaltır ve işletim maliyetini artırır. • İyi bir stok yönetiminde işletim sistemi, pazarlama ve finans her zaman önemli rol oynayan birimlerdir.

6. (Stok) Envanter Yönetiminin Anlamı • Stok kalemlerinin nasıl sınıflandırılacağı. • Stok kayıtlarının doğru olarak nasıl tutulacağı.

7. Envanterin Önemi • İstenilen (en uygun) yani optimal düzeyde tutulması ve talep’e uygun fiyat çercevesinde karşılık vermesi. • Bu amacı gerçekleştirirken iki noktayı düzeltmeye çalışıyor; • Yetersiz üretimden dolayı stok seviyesinden yaşanan azalma ve satışlardaki kaybın artmasını. • Stok seviyesinin artmasından dolayı, ticari malların kullanım sürelerinin geçme riski ve fiyatlardaki dengesizliği.

8. Envanterin Önemi • Finansal açıdan: Stoklar finansal yatırım gerektirir. Stokların maliyeti: tedarik etme, ulaştırma, depolama, elde tutma süresi nedeniyle maliyetler yüksek olabilir. Stokların az olması yönünde baskı yapar. • Üretim açısından: Üretimin aksamaması ve darboğazların önlenmesi için stok istenir.

9. Envanter • Bir eşyanın stoklanması veya uygun bir depoda tutulması. • Üretilen veya depolanan eşyanın talepe karşılık vermesi. • Katma-değere işlenmemiş atılı kaynak. • Küçük parçalardan büyük (para değeri yüksek) parçalara kadar herşey sayılabilinir. Örneğin Kalem,araba uçak gibi...

10. Envanter • Bağımsız Talep – Bitmiş mamuller (ürünler). • Örnek,Bilgisayar • BağımlıTalep – Bitmiş ürünün parçaları • Örnek, Yonga ve sistem ünitesi gibi

11. Bağımsız Talep Bağımlı Talep A C(2) B(4) D(2) E(1) D(3) F(2) Bağımsız Talep belirsizdir. Bağımlı talep belirli ve tahmin edilebilir. Envanter

12. Stok Türleri • Hammadde ve satın alınan parçalar • Bileşenler (montaj için bekleyen parçalar) • Yarı işlenmiş parçalar (üretim aşamaları arasında) • İşlenmiş parçalar-mamul • Tamamlayıcı mallar (üretim ve diğer fonk. tamamlayan direk üründe olmayan parçalar) aletler-ofis malzemesi vs. • Sevkiyat sırasındaki mallar

13. Envanterin Fonksiyonları(İşlevleri) • Üretim sürecinin değişik kısımlarının birbirindenayrıştırılmasını sağlar. • Talepteki dalgalanmalardan firmayı korur ve müşteriler için bir seçme imkanı sağlar. • Miktar iskontolarından yararlanmayı sağlar. • Enflasyona karşı koruyucu rol oynar.

14. Stok Problemlerini Sınıflandırma • Mal çeşidi (kalem sayısı): • Stok kontrol modelleri genellikle tek ürün içindir. Firmaların çok çeşitli kalemler için ayrı ayrı stok politikası uygulamaları güçtür. • Ürünler gruplandırılabilir (ABC). Çok çeşitli mal olduğunda stok politikasını etkileyen çeşitli kısıtlar olabilir. Para, depo vs.. Sorunu gibi. Optimum stok düzeyini belirlemek güçleşir.

15. Stok Problemlerini Sınıflandırma • Talebin yapısı: • (bağımsız, bağımlı-dengeli, değişken- statik, dinamik) talep bağımsız olduğunda, üretimden değil pazardan etkilenir. Tamamlanmış malların stoğu bağımsız talep özelliği taşır. Çoğu durumda talep dengelidir, doğru tahminlenebilir. Deterministik taleptir. Talep yıl içinde dalgalanabilir veya dengelidir. (ekmek dengeli-statik; tatil malları değişken –dinamik)

16. Stok Problemlerini Sınıflandırma • Dönem sayısı: (Tek ya da çok) Bazıdurumlarda satış mevsimi kısadır,saklamak uygun değildir. Bunlar tekdönemlik stok problemi gerektirir. • Bekleme süresi: Sipariş verme ileteslim alma arasındaki süredir.Bekleme süresi sabit ya da değişkenolabilir. Ulaştırma şeklindenetkilenebilir. Bu süreye mal hazırdeğilse beklenen süre de eklenir.

17. Stok Problemlerini Sınıflandırma • Stoksuzluk: • Talebi karşılayacak bir stok eldeolmadığı zaman; siparişlerin geç karşılanmasıya da satış kaybı sözkonusudur. • Siparişlerinzamanındakarşılanamaması ya da satış kaybıek maliyet doğurur.Müşteriye hizmet açısındanstoksuzluk istenmez. • Ancak yüksek değerlimallarda planlı bir stoksuzluk politikasıizlenir(Uçak...). • Planlanmamış stoksuzluğa,yanlış öngörü, teslimin zamanındayapılamaması, personel hatası, kaliteproblemi,yetersiz güven stoğu, kazalar vs.Neden olabilir.

18. Stok Maliyetleri • Malınkendimaliyeti (geneldesabit-fiyatindirimiolursaönemli) • Siparişverme (üretimehazırlık)maliyeti • Stokbulundurma (eldetutma) maliyeti • Stoksuzlukmaliyeti

19. Sipariş verme maliyeti • Satın alınan her kalem için; ısmarlamaişlemi, formlar, tedarikçiyi seçme, bilgiyigönderme, dökümanları alma ve alınan malımuayene etme gibi işemlere harcananmasraflar.. • Sipariş verme maliyeti satın alınan kalemsayısına bağlı değil, sipariş verme sayısınabağlıdır.

20. Stok tutma maliyeti • Stok bulundurmadan ötürü olan tümmaliyetler. Kira , elektrik, ısıtma, soğutma,sigorta, vergi, hasarlı ve eskimiş, bozulmuşmallar, sermaye maliyeti... • Sermaye maliyeti;birim stoğun değeri, bekleme süresi, stoğabağlanan paranın faizinden oluşur.

21. Stoksuzluk maliyeti • Stoksuzluk ya siparişin zamanındakarşılanamaması ile sonuçlanır, budurumda müşteri malı bekler., ya da satışkaybı ile sonuçlanır, müşteri malı başkayerden alır. • Her iki durum da gelir kaybınaneden olur. Ek maliyet gerekir veya fırsatkaybı olur. Belirlenmesi güçtür. Genelliklebirim başına stoksuzluk maliyeti olarakhesaplanır.

22. ABC Analizi • Vilfredo Pareto (1906) ilk kez bu tekniği kullanarak nufusun küçük bölümünün büyük miktarda paralara sahip olduğunu ve küçük miktardaki paralara sahip olan büyük çoğunluğu idare ettiğini ortaya koymuştur- (%20-%80) • Analiz birçok farklı envanter kaleminin olmasıdurumunda envanterleri incelemede yardımcı olur. • Bu analiz önemli stok kalemlerini belirleme vekontrol etmek amacıyla çok sayıdaki stok kalemini 3gruba ayırır-ABC. • ABC envanter sınıflandırma sistemi,yakın kontrol gerektiren kalemleri yakın izleme vekontrol gerektirmeyen kalemlerden ayırmayayarayan etkin basit bir tekniktir.

23. ABC Analizi • AnalizA gurubu: Pahalı değerde az sayıda kalemA sınıfı olarak gruplanır. (toplam değerin%70-80, toplam çeşidin % 15-20 sinioluşturan kalemler) • B grubu: orta değerde ve sayıdaki kalemlerB sınıfı olarak gruplanır.(değer olarak %15-20,çeşit olarak %40-50) • C grubu: çok sayıda fakat ucuz olankalemler C sınıfı olarak gruplanır.(toplamdeğerin %5-10, toplam kalemlerin miktar • olarak %40-50 sini oluşturan kalemler) • ABC analizi envanter kalemlerinin toplamenvanter içindeki kümülatif % lerine göre sınıflandırılmasından ibarettir.

24. ABC Analizi • AnalizA gurubu: Pahalı değerde az sayıda kalemA sınıfı olarak gruplanır. (toplam değerin%70-80, toplam çeşidin % 15-20 sinioluşturan kalemler) • B grubu: orta değerde ve sayıdaki kalemlerB sınıfı olarak gruplanır.(değer olarak %15-20,çeşit olarak %40-50) • C grubu: çok sayıda fakat ucuz olankalemler C sınıfı olarak gruplanır.(toplamdeğerin %5-10, toplam kalemlerin miktar • olarak %40-50 sini oluşturan kalemler) • ABC analizi envanter kalemlerinin toplamenvanter içindeki kümülatif % lerine göre sınıflandırılmasından ibarettir.

25. ABC Analizi • Yüksek değerli A kalemlerinden az miktardabulundurmak ancak kontrolunu sıklaştırmakgerekli, doğru ve ayrıntılı kayıtlar gerekli. • Düşük değerli C kalemlerinden bol miktardabulundurulmalı, kontrol, sipariş ve kayıtişlemleri basit tutulmalıdır. • ABC analizi ile yıllık büyük harcamagerektiren mallara dikkati çekmek, böyleceA grubunun stok düzeylerini düşürerek stokyatırımında bariz bir düşüş sağlamakamaçlanır.

26. ABC Analizinde Mukayese

27. ABC Analizi

28. ABC Analizi

29. A Sınıfı 80 – 70 – 60 – 50 – 40 – 30 – 20 – 10 – 0 – Yıllık Parasal Değer Yüzdesi B Sınıfı C Sınıfı | | | | | | | | | | 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Stoklanan kalemlerin sayısal yüzdesi ABC Analizi

30. ABC Analizi • Kullanılan politikalar şunları içerebilir. • A kalemleri için tedarikçinin geliştirilmesine önem vermek • A kalemleri için fiziksel stok kontrolunun çok sıkı takibi. • A kalemlerinin tahmininde daha fazla dikkat.

31. Proje • Kompleks, rutin olmayan, bir defaya mahsus, zaman, bütçe, kaynak, ve performans spesifikasyonları ile sınırlı, belirli müşteri ihtiyaçlarını karşılayacak çaba. • Kendine özgü bir ürün veya hizmet yaratmak için girişilen geçici işler bütünü. • Özgün ürün ya da hizmet yaratmak üzere ortaya konan geçici bir çabadır.

32. Proje Yönetimi Nedir? • Görevleri organize etmek • Bir grubun birlikte verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak. • Görevlerin sırası, ilişkisi, kaynak kullanımı ve zamanlanmasını ayarlamak. • Plana bağlı olarak ilerlemeyi sağlamak ve kontrol etmek. • Benzersiz bir amacı gerçekleştirmek. • “Belli bir zaman içinde ve belli bir amacı karşılamak için yerine getirilmesi gereken bir dizi aktivitedir.”

33. Proje Yönetimi ile ilgili bazı istatistikler • A.B.D.projelere her yıl $2.3 trilyonharcamaktadır. • Tüm dünyada ise yaklaşık $10 trilyonharcanmakta. • Ortalama bir proje yöneticisi yılda $82,000 kazanıyor. • Proje İşletmeciliği Enstitüsü (PMI) 1969 yılında kurulmuştur.1990 yılına kadar 7,500 üyesi varken 5 yıl sonra 17,000’in üzerinde üyesi olmuştur. 2001 yılına kadar 86,000 üyeye sahip olup günümüzde bu rakam 100,000 üyeyi geçmiştir.

34. Proje Yönetiminin Temel Amaçları • Belirlenen performansı sağlamak • Belirlenen maliyet ile tamamlamak • Öngörülen zamanda bitirmek

35. Projenin Önemli Özellikleri • Belirlenmiş bir amacın varlığı • Belirlenmiş bir başlangıç ve bitiş noktası • Genellikle pekçok departman ve mesleğin birlikte çalışması • Daha önce (tipik olarak) yapılmamış birşeyin yapılması • Belirlenmiş zaman, maliyet ve performans kısıtları • Çatışmalar kaçınılmazdır

36. Proje Yönetiminin Gerekliliği • Daha iyi kontrol • Daha iyi müşteri ilişkileri • Daha kısa ürün geliştirme zamanları • Daha düşük maliyetler • Daha yüksek kalite ve güvenirlilik • Daha yüksek karlılık oranları • Sonuçlara daha keskin odaklanma • Daha iyi bölümlerarası koordinasyon • Personelde daha yüksek moral ve motivasyon

37. Proje Yönetiminde Gerekli Adımlar • Projenin formel bir tanımı yapılır. • Projenin başlangıç ve bitiş tarihleri belirtilir. • Kısıtlamalar listelenir. • Yapılacak görevler belirlenir. • Her bir görev için süre, diğer görevlerle ilişkisi ve kaynaklar belirlenir.

38. Proje Yönetiminde Karşılaşılan Zorluklar • Büyük ve karmaşık projeler • Sıkı bir zamanlama • Düşük bütçe • Farklı takımlar • Ortaklıklar

39. Proje Yönetiminin Sıkça Kullanıldığı Sektörler • Proje Yönetim Çözümünü Kullanan Geleneksel Sektörler • İnşaat • Havacılık ve Savunma • Ar-Ge • Proje Yönetimi Kullanan Yeni Sektörler • IT(Bilgi Teknolojileri) • Telekomunikasyon • Finansal Servisler

40. Proje Yönetiminin Sunduğu Çözümler • Planlama • Kaynak Yönetimi • Maliyet • Kalite • İzleme • İletişim • Ar-Ge • Yatırım

41. Proje Yönetimi ve Proje Yöneticisi • Fonksiyonel birim yöneticileri analitik düşünen uzmanlardır; sorumlu oldukları her işin tüm detaylarını bilirler. • Proje yöneticileri birçok fonksiyonel alanı görebilen, parçaları birleştirerek bütünü oluşturabilme yeteneğine sahiptirler.

42. Proje Yöneticisi Sorumluluklar: İş Kalite İnsan Kaynakları Zaman İletişim Maliyet

43. İyi Bir Proje Yöneticisinin Özellikleri • Esnek • Organize • İyi dinleyici • Zamanını iyi kullanan • Karizmatik • Projesini işletme gibi gören • Değer ve Marka yaratan • Girişimci

44. Proje OrganizasyonununAvantajları • Proje yöneticisinin proje üzerinde tam otoritesi mevcuttur • Proje fonksiyonel bölünmeden ayrıldığı için, iletişim hattı kısalmıştır • Proje takımı birbirine sıkı bir şekilde bağlı ayrı bir birim oluşturur • Komuta birliği sağlanır • Yapısal olarak daha basit ve esnektirler

45. Proje Organizasyonunun Dezavantajları • Birçok proje aynı anda çalıştığında, değişik alanlarda kaynak ve emek tekrarına gereksinim doğar • Fonksiyonel birimlerinden ayrılmış personel konularında geri kalabilirler • Proje personeli ile ana firma personeli arasında çekişmeler doğabilir • Proje personeli arasında projeden sonra ne olacak endişesi baş gösterebilir

46. Etik/AhlakiDeğerler • Maliyeti eksik gösterme niyeti • Bilgiyi paylaşmama • Aldatıcı rapor yazma • Rapor sahteleme • işci güvenliğine önem verme • Standart dışı olan işlere onay verme

47. Proje Yaşam Döngüsü-1 • İş Geliştirme • Başlatma-Planlama • Uygulama-İzleme-Kontrol • Kapanış

48. Fizibilite Planlama Yönetim Proje kavramı Uygulama Sonlandırma Proje Yaşam Döngüsü-2 fizibilite Fizibilite: Maliyet, kazanç ve risk analiziPlanlama: İnsan kaynakları, maliyet ve zamanUygulama: Zamanı, maliyeti ve kaynakları iyi yönetmeSonlandırma: Projeyi tekrar değerlendirme

49. JIT/yalın üretim sistemi • Günümüzde uluslar arası rekabet hızla büyümektedir. Bu rekabet şartlarında var olabilmenin ön koşulu daima en önde koşabilmektir. Bunun için de çağın dinamik yapısına ayak uydurmak, değişiklik ve yeniliklere açık olmak gereklidir. • Globalleşmeye de bağlı olarak artan rekabet ortamında firmalar güçlü olabilmek için değişik stratejiler geliştirmektedir. • Tüketicinin her geçen gün bilinçlenmesi ve rekabet şartları firmaları daha kaliteli ürünler üretmeye zorlamaktadır. Bunun bilinci ile firmalar düşük maliyetle yüksek kaliteli ürünler üretmek için her an teknolojik değişimlere ve yeni üretim sistemlerine yönelmektedir.

50. 1920 yılına kadar emek yoğun üretim (craft production) • I.Dünya Savaşından sonra Henry Ford ve General Motors’dan Alfred Sloan dünya otomotiv sanayiini yüzlerce yıldır Avrupalı firmaların öncülüğünde seri üretim çağı • 1920 yılından sonra ise Henry Ford ve Alfred Sloan yığın (kitle) üretim (Mass Productıon) • II.Dünya Savaşından sonra, Japonya ‘da Toyota Motor İşletmesinden Eiji Toyoda ve Taiiclıi Ohno yalın üretim • 1980 lerde ABD ‘de yaygınlık kazandı