Media en de moraal van het einde van de moraal

1. Media en de moraal van het einde van de moraal L E S S E N V O O R D E X X I S T E E E U W – 2 0 F E B R U A R I 2 0 0 6 – B A R T P A T T Y N

2. Media en moraal

3. moraal

4. 1. Tegenstellingen en grenzen Conservatieve burgers Progressieve burgers

5. 1. Tegenstellingen en grenzen Te weinig grenzen Te veel grenzen categorieën

6. 1. Tegenstellingen en grenzen Te weinig respect Te veel taboes

7. 1. Tegenstellingen en grenzen Te weinig moraal ? Te weinig moraal

8. 1. Tegenstellingen en grenzen progressief engagement = een moreel engagement voor gelijkwaardigheid

9. 1. Tegenstellingen en grenzen • Het klassieke gelijkwaardigheidsstreven: • iedereen gelijk voor de wet • iedereen recht op dezelfde materiële basisvoorzieningen

10. 1. Tegenstellingen en grenzen Het moderne gelijkwaardigheidsstreven: « Elk individu heeft het recht om er persoonlijk van overtuigd te zijn dat het leven dat hij of zij leidt even interessant is als dat van om het even welke andere medeburger… »

11. 1. Tegenstellingen en grenzen Het moderne gelijkwaardigheidsstreven: « Elke persoon of instantie die het cultiveren van die gelijkwaardigheidsovertuiging bemoeilijkt, wordt in het defensief gedreven. » Het publieke gezag van morele, religieuze en culturele opvattingen wordt bestreden. Ze worden beschouwd als zuiver private aangelegenheden.

12. 2. De idee een waardevol leven te leiden 2. De idee een waardevol leven te leiden Wat moet er zo nodig beschermd worden?

13. 2. De idee een waardevol leven te leiden « Iedereen leeft bij gratie van de gedachte een min of meer benijdenswaardig leven te leiden. »

14. 2. De idee een waardevol leven te leiden

15. 2. De idee een waardevol leven te leiden Mensen kunnen elkaar het gevoel geven een leven te leiden dat de moeite waard is. Ze kunnen elkaar ook de grond in boren.

16. 2. De idee een waardevol leven te leiden

17. 2. De idee een waardevol leven te leiden zondebokmechanisme één wij één gemeenschappelijk ideaal-ik out-group in-group Alles wat fout is wordt naar buiten geprojecteerd.

18. 2. De idee een waardevol leven te leiden Een eerste strategie om zichzelf tegen de blik van de anderen te beschermen: Zich conformeren.

19. 2. De idee een waardevol leven te leiden Dat leidt tot conflicten tussen groepen. na het uiteenvallen van de levensbeschouwelijke éénheid in Europa: godsdienstoorlogen en nationale oorlogen

20. de godsdienstoorlogen

21. en de nationale conflicten in Europa

22. 2. De idee een waardevol leven te leiden de liberale strategie om interindividuele conflicten te vermijden: • het publieke en het private scheiden • wat privé is onkwetsbaar maken

23. 2. De idee een waardevol leven te leiden P U B L I E K privaat

24. 2. De idee een waardevol leven te leiden P U B L I E K plichten verboden privaat verwachtingen verplichtingen levensstijlen geboden

25. 2. De idee een waardevol leven te leiden P U B L I E K minimumloon religieuze overtuigingen privaat muziekvoorkeur burgerrechten kwaliteit van de media levensstijl

26. 2. De idee een waardevol leven te leiden p r i v a a t . Kerk, religie, levensstijl, moraal P U B L I E K … Staat, regels om te kunnen samenleven

27. 2. De idee een waardevol leven te leiden • Vragen over • kwaliteitsvol of oppervlakkig • goed of kwaad • hoge cultuur of lage cultuur • niet langer beschouwd als publiek maar privaat • niet langer beschouwd als objectief maar subjectief

28. 2. De idee een waardevol leven te leiden In de moderne verstandhouding is er wantrouwen t.a.v. van theorieën, die een hiërarchie instellen, t.a.v. cultuur met een grote C, t.a.v. morele of religieuze visies op wat een leven de moeite waard maakt, t.a.v. opvattingen over klassenverschillen…

29. 2. De idee een waardevol leven te leiden De moraal van het einde van de moraal: Men wil mensen beschermen tegen publieke beoordeling door visies over moraal, esthetische smaak, cultuur, religie af te schermen, te neutraliseren, te privatiseren of als zuiver subjectief te beschouwen vanuit een moreel gedreven gelijkwaardigheidsstreven: iedereen moet zich gelijkwaardig en ‘goed’ kunnen voelen: niemand mag iemand anders publiek de les kunnen spellen

30. 3. De evolutie van de media 3. De evolutie van de media

31. DEO OMNIPOTENTI TEMPLUM HOC ARTIUM ET MUSARUM ANNO DOMINI MCMXXXI RECTORE JOHANNI REITH PRIMI DEDICANT GUBERNATORES PRECANTES UT MESSEM BONAM BONA PROFERAT SEMANTIS UT IMMUNDA OMNIA ET INIMICA PACI EXPELLANTUR UT QUAECUNQUE PULCHRA SUNT ET SINCERA QUACUNQUE BONAE FAMAE AD HAEC AUREM INCLINANS POPULUS VIRUTUTIS ET SAPIENTIAE SEMITAM INSISTAT 3. De evolutie van de media

32. 3. De evolutie van de media Media oude stijl: • Gaan uit van een duidelijke idee over wat goed, waar, mooi, belangrijk, relevant, is. • « To make the good popular • and the popular good. »

33. 3. De evolutie van de media expert netverantwoordelijke programmator toeleverancier publiek

34. 3. De evolutie van de media • Media nieuwe stijl: • Hebben geen duidelijke idee meer over wat goed, waar, mooi, belangrijk, relevant is. Wat moet worden geprogrammeerd wordt gevraagd aan de eindgebruiker.

35. Media oude stijl In dienst van een publieke moraal Hiërachisch gestructureerd Experten weten wat objectief goed is Media nieuwe stijl Aanbod in functie van private voorkeuren Vraaggestuurd, marketinggedreven Kwaliteit wordt gemeten in functie van subjectieve beoordeling van de cliënt 3. De evolutie van de media

36. 3. De evolutie van de media • Marktonderzoek • Wat wil het publiek bekijken? • Hoe kunnen we het publiek doen kijken?

37. 3. De evolutie van de media De behoefte om een min of meer benijdenswaardig leven te leiden enjoyment vitality conviviality release power self other belonging control security recognition control spanning en minderwaardigheidsgevoel

38. 4. Discussie creatie van huisstijl Speelt men enkel in op individuele behoeften? Of creëert men nieuwe virtuele groepen en cultiveert men specifieke morele levensstijlen?

39. 4. Discussie Massamedia fungeren zelden als toeleveranciers van individuele informatie. Mensen gebruiken massamedia om te participeren, deel te nemen, in te zijn, aansluiting te vinden bij een groep. groepsdruk

40. 4. Discussie

41. 4. Discussie • als iedereen voor zichzelf kan uitmaken wat kwalitatieve media is en • als die keuze kritisch en ongebonden is • dan kan men voor de media geen publieke morele grenzen en inhoudelijke kwaliteitscriteria opstellen • dan zijn er geen argumenten om een publieke omroep gestalte te geven of om de missie van een goede maatschappelijke berichtgeving te omschrijven

42. 4. Discussie • Maar leven we in een vrije, klassenloze, individualistische samenleving? • waar iedereen voor zichzelf uitmaakt wat kwalitatieve media is? • waar die keuze kritisch, ongebonden en onvoorspelbaar is? • waar de vrije markt het enige valabele alternatief lijkt te zijn? • Of is het eerder zo dat mensen “like in crowds…”?

43. 4. Discussie hiërarchisch geïsoleerd categorieën ? individualistisch groepsdruk enclavistisch groepsdruk

44. 4. Discussie grenzen categorieën

45. 4. Discussie expert programmator publiek

46. 4. Discussie

47. 4. Discussie out-group in-group

48. 4. Discussie 4 types morele verstandhouding publieke opinie communicatie categorieën geïsoleerd hiërarchisch individualistisch enclavistisch groepsdruk groepsdruk

49. 4. Discussie hiërarchisch • Het medium wordt beschouwd als een publiek forum • waar men aan elkaar culturele expressievormen, overtuigingen en categorieën kenbaar maakt • waar men individuele noden publiek maakt • waar men publiek maakt wat de overheid doet • waar er discussie wordt gevoerd over wat nodig is voor het publieke belang: gezondheidszorg, rechtspraak werkgelegenheid, veiligheid, infrastructuur, internationale betrekkingen groepsdruk

50. 4. Discussie individualistisch • informatie i.v.m. individuele interesses • utilitair individualistische interesses: informatie over beleggingen, aandelenkoersen, vacatures, professionele vaardigheidstrainingen • expressief individualistische interesses: informatie over binnenhuisinrichting, kleding, psychotherapie, lichaamsverzorging, gerechten, film, muziek, literatuur, reizen groepsdruk