Kontrola przestrzegania i egzekwowanie prawa wspólnotowego

1. Kontrola przestrzegania i egzekwowanie prawa wspólnotowego Osieczany 26-28 czerwca 2006 r. Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

2. Obowiązek implementacji prawa wspólnotowego • Trzy elementy - transpozycja - stosowanie - egzekwowanie (kontrola przestrzegania) Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

3. Obowiązek implementacji prawa wspólnotowego Transpozycja • wiernie (rola definicji) • nie zmieniając treści • nie przeinaczając skutku • poprzez akt prawa powszechnie obowiązującego (sprawa 96/81 KE v. Holandia) Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

4. Obowiązek implementacji (I) • Pierwszeństwo stosowania prawa wspólnotowego przed prawem krajowym • Rozwiązanie konfliktów między prawem krajowym a wspólnotowym • Dotyczy wszystkich aktów prawa wspólnotowego (prawa pierwotnego i pochodnego) • Dotyczy wszystkich norm prawa krajowego, w tym konstytucji (choć tu: czasem opór państw członkowskich) Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

5. Obowiązek implementacji (II) • Polega na obowiązku odmowy zastosowania przez organy krajowe (sądy, administrację) normy krajowej sprzecznej z wspólnotową • Norma krajowa obowiązuje jednak nadal i może być stosowana w sprawach, gdzie nie wchodzi w grę prawo wspólnotowe • Przepisy wspólnotowe mają pierwszeństwo niezależnie od tego czy są wcześniejsze czy późniejsze niż niezgodne z nimi normy krajowe (sprawa Simmenthal II 106/77) • Rozbudowane orzecznictwo: 6/64 Costa v. ENEL; 11/70 Internationale Handelgesellschaft v. Einfuhr, 106/77 Simmenthal II; Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

6. Prawo wspólnotowe a konstytucje państw członkowskich (I) • Wg ETS - zasada pierwszeństwa dotyczy też konstytucji (zwłaszcza sprawa 11/70 Internationale Handelgesellschaft v. Einfuhr, także 6/64 Costa v. ENEL) • Opory państw członkowskich - zob. orzeczenia niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego Solange I i Solange II (niem.: dopóki) Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

7. Prawo wspólnotowe a konstytucje państw członkowskich (II) • Solange I (1974 r.): wg FTK pierwszeństwo wspólnotowych aktów prawa wspólnotowego nie będzie uznawane bezwarunkowo, ale będą podlegać kontroli FTK co do zgodności z niemiecką konstytucją dopóki Wspólnota nie wypracuje własnych gwarancji ochrony praw podstawowych • Solange II (1986 r.): FTK stwierdził, że wspólnotowy system ochrony praw podstawowych jest już wystarczający, więc Niemcy będą uznawać pierwszeństwo prawa wspólnotowego dopóki ta sytuacja będzie się utrzymywać Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

8. Obowiązek prowspólnotowej interpretacji • Związany z pierwszeństwem prawa wspólnotowego • Organy stosujące praw krajowe (sądy, administracja) muszą interpretować prawo krajowe w taki sposób, aby było zgodne z prawem wspólnotowym - tak dalece jak to możliwe (nie contra legem - wtedy dla zapewnienia skuteczności prawa wspólnotowego stosuje się zasadę skutku bezpośredniego) • Akty krajowe wydane w celu transpozycji dyrektyw tracą samoistność i muszą być interpretowane w świetle tych dyrektyw Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

9. Bezpośredni skutek (I) • Zasada direct effect • Ma zastosowanie np. wtedy, gdy brak przepisów krajowych transponujących daną dyrektywę (lub na tyle niewłaściwe, że nie da się zastosować prowspólnotowej interpretacji) • Osoby, którym prawo wspólnotowe daje jakieś prawa mogą się na nie powołać bezpośrednio przed organami krajowymi Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

10. Bezpośredni skutek (II) • Warunki 1) przepis dostatecznie jasny, wyraźny i precyzyjny (opisuje konkretne prawa podmiotowe) 2) przepis bezwarunkowy 3) przepis nie może uzależniać swego skutku od uznania państwa Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

11. Bezpośredni skutek (III) • W stosunku wertykalnym (podmiot prywatny - państwo) - prawo pierwotne i wtórne • W stosunku horyzontalnym (dwa podmioty prywatne) - prawo pierwotne oraz rozporządzenia Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

12. Egzekwowanie prawa wspólnotowego Odpowiedzialność • państwo członkowskie - wobec Wspólnoty Europejskiej • państwo członkowskie - wobec podmiotów indywidualnych (osób fizycznych, przedsiębiorców itp.) • organy wspólnotowe - wobec innych organów, państw członkowskich i podmiotów indywidualnych Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

13. Egzekwowanie prawa wspólnotowego Podmioty odpowiedzialne (od kogo można egzekwować przestrzeganie prawa wspólnotowego): • wobec Wspólnoty Europejskiej - państwo członkowskie, • wobec podmiotów indywidualnych - wszystkie organy państwa Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

14. Egzekwowanie prawa wspólnotowego Podmioty egzekwujące przestrzeganie prawa wspólnotowego (I): • Komisja Europejska (w relacji państwo - Wspólnota) - infringement proceedings: (art. 226 TWE) - z własnej inicjatywy, - odpowiadając na petycje Parlamentu Europejskiego oraz pytania i skargi parlamentarzystów, - odpowiadając na skargi obywateli państw członkowskich. Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

15. Egzekwowanie prawa wspólnotowego • Sprawa Commission v. Greece, C-387/97(nielegalne składowisko odpadów na Krecie) • Komisja przeprowadziła całą procedurę opartą na art. 226 i 228 TWE • Pierwszy wyrok ETS ( z 1992r) nie przyniósł oczekiwanego rezultatu • Drugi wyrok ETS (z dnia 4 lipca 2000r.): - „Grecja nie podjęła niezbędnych środków, aby składowane odpady nie zagrażały zdrowiu ludzkiemu i środowisku” - kara finansowa w wysokości stawki dziennej: 20 000 €. • Grudzień 2000r. – rząd Grecji zapłacił na rzecz Wspólnoty karę 1 760 000 € regulując tylko część swego zobowiązania Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

16. Egzekwowanie prawa wspólnotowego • Podmioty egzekwujące przestrzeganie prawa wspólnotowego (II) • Inne państwo członkowskie (w relacji państwo - Wspólnota) - skarga państwa członkowskiego do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (art. 227 TWE) • Osoba, której prawa zostały naruszone przez nieprzestrzeganie przepisów UE (w relacji państwo - podmiot indywidualny) - dochodzone na forum krajowym • Rola Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

17. Egzekwowanie prawa wspólnotowego Sankcje: • Nakaz podjęcia określonych działań w celu usunięcia naruszenia prawa (nałożony przez Komisję lub ETS) • Ryczałt lub kara pieniężna (nałożone przez ETS) • Odszkodowanie od państwa członkowskiego dla podmiotu indywidualnego (dochodzone przed sądem krajowym) Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

18. Dostęp do wymiaru sprawiedliwości Dwa aspekty: • możliwość kwestionowania działań instytucji wspólnotowych • możliwość kwestionowania działań władz krajowych naruszających prawo wspólnotowe Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

19. Dostęp do wymiaru sprawiedliwości • Art. 230 akapit 4TWE • zaskarżanie do ETS aktów prawa wspólnotowego przez podmioty prywatne • Podmioty te mogą skarżyć: • decyzje skierowane do nich • decyzje skierowane do innych osób, o ile dotyczą skarżącego bezpośrednio i indywidualnie • decyzje, które „mimo przyjęcia w formie rozporządzenia” bezpośrednio indywidualnie dotyczy skarżącego Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl

20. Dostęp do wymiaru sprawiedliwości Krąg podmiotów uprawnionych: • Test Plaumanna (sprawa 25/62 Plaumann and Co v. Commission) - wg niego: osoby inne niż te, do których decyzja jest skierowana mogą ją skarżyć, gdy dotyczy ich ona z powodu pewnych charakterystycznych dla nich cech lub ze względu na okoliczności, w których osoby te są odróżniane od innych • Występowanie w interesie publicznym - sprawa Greenpeace (wyrok SPI T-585/93 Greenpeace v. Commission, podtrzymany wyrokiem ETS C-321/95P) Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; www.jjb.com.pl