Ocena oddziaływania na środowisko - OOS (problemy i niektóre aspekty ich pokonywania)

1. Ocena oddziaływania na środowisko - OOS (problemy i niektóre aspekty ich pokonywania)

2. W opinii Komisji Europejskiej istnieje zasadnicza niezgodność polskich przepisów prawnych z wymogami dyrektywy 85/337/EWG Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne. Zarzuty dotyczą w szczególności nieprawidłowego transponowania do polskiego porządku prawnego pojęcia „zezwolenia na inwestycję” oraz jego umiejscowienia w chronologii polskiego procesu inwestycyjnego. Komisja Europejska oczekuje pilnego dostosowania polskiego prawa do przepisów wyżej wymienionej dyrektywy i do czasu wprowadzenia odpowiednich zmian w prawie polskim będzie akceptowała jedynie te inwestycje, dla których strona polska wykaże przeprowadzenie oceny środowiskowej zgodnie z prawem wspólnotowym.

3. O co chodzi? • Ocena oddziaływania na środowisko (OOS) • Procedura nie raport • Narzędzie podejmowania decyzji • Ogromne problemy ze stosowaniem w praktyce(m.in. brak konsultacji społecznych na wczesnym etapie inwestycji, wykluczanie NGO z konsultacji, brak spójnej listy obszarów naturowych N2000, do dzisiaj brak rozporządzeń sankcjonujących obszary naturowe, często nieprawidłowa interpretacja wymogów prawnych np.warintowania)

4. Problemy z OOS - brak rzetelnej informacji o środowisku • Informacja niepełna • – intencjonalnie • – z przyczyn obiektywnych • brak danych o występowaniu rzadkich gatunków • brak możliwości ich stwierdzenia • – brak kontroli terenowych • – kontrole poza sezonem aktywności zwierząt • – zbyt mało kontroli

5. Problemy z OOS - brak właściwej analizy wariantowej • brak możliwości wariantowania • – niewłaściwa skala rozważań • – konieczność analizy strategicznej (SEA) • kawałkowanie inwestycji • – salami-approach: zaniżanie oddziaływania • ograniczenie opcji wariantowych do jednego rodzaju inwestycji • – punkt widzenia inwestora vs państwo

6. Problemy z OOS - niefachowe prognozy oddziaływania • Elementarne braki w wiedzy o wymaganiach • ekologicznych gatunków i siedlisk • – bagatelizowanie, ignorancja • – chłopski rozsadek w miejsce ilościowych analiz • Pomijanie efektów skumulowanych • Ignorowanie oddziaływań pośrednich • Upowszechnienie fałszywej opinii • – można realizować szkodliwe projekty pod • warunkiem: • – monitoring • – kompensacja

7. Jak postępować? Kryteria oceny oddziaływania przedsięwzięcia – zasada przezorności • Zgodnie z orzecznictwem ETS, w chwili wydawania decyzji zatwierdzającej plan/projekt, organ administracji nie może mieć żadnych wątpliwości, że ujemne skutki nie wystąpią. • Wykazanie braku negatywnego wpływu na obszar chroniony to warunek konieczny dopuszczalności inwestycji. • Decydującym kryterium nie jest wiec okoliczność wystąpienia negatywnych skutków, ale wprost przeciwnie: wykazanie braku takich skutków. W konsekwencji, jeżeli organ (…) nie jest w stanie ich wykluczyć, inwestycja w żadnym razie nie może być realizowana.

8. Jak postępować? OOS dla obszarów N2000 Generalne zasady – negatywne efekty • Projekty i przedsięwzięcia istotnie, negatywnie oddziałujące na obszary Natura 2000 nie powinny być realizowane • Jedynym kryterium: zakres i „siła” negatywnego wpływu na integralność obszaru N2000 • Lokalizacja przedsięwzięcia nie gra roli !! (może być poza obszarem Natura 2000) • – np. zapora na rzece zmienia kluczowe charakterystyki ekosystemów rzecznych nawet kilkaset km poniżej • Oddziaływania kumulatywne bardzo ważne („w powiązaniu z innymi projektami i przedsięwzięciami”)

9. Jak postępować? OOS dla obszarów N2000 Generalne zasady – negatywne efekty • Projekty i przedsięwzięcia istotnie, negatywnie oddziałujące na obszary Natura 2000 nie powinny być realizowane • Wyjątki – gdy spełnione jednocześnie 4 warunki • brak rozwiązań alternatywnych • nadrzędny cel publiczny / zdrowie ludzkie i bezpieczeństwo publiczne • łagodzenie i kompensacja • Komisja Europejska zgadza się / jest poinformowana

10. Ocena oddziaływania na obszar N2000 Schemat logiczny

11. Ocena oddziaływania na obszar N2000 Mocne i wymagające prawo • Ściśle określona sekwencja procedur • nadrzędny interes publiczny nie ma zastosowania, gdy istnieją alternatywne metody realizacji celu • przy ocenie wariantów alternatywnych aspekty ekonomiczne nie są ważniejsze od ekologicznych • odstąpienie od tego logicznego schematu oznacza: • Złamanie prawa

12. Zmiana filozofii traktowania OOS • Wielokryterialne oceny wariantów jako • narzędzie decyzyjne • – ocena nie jest „papierem” • – ocena jest narzędziem podejmowania decyzji • negatywne wyniki OOS dla części wariantów integralna częścią procedury decyzyjnej • konsultacje społeczne (szerokie) na wstępnym etapie inwestycji Co dalej?

13. Rzetelne OOS są podstawa dialogu i wypracowywania optymalnych decyzji