EDUKACJA POPRZEZ JĘZYK

1. EDUKACJA POPRZEZ JĘZYK Opracowała Elżbieta Anioła

2. USTAWA Z DNIA 7 PAŹDZIERNIKA 1999 ROKU O JĘZYKU POLSKIM • Art. 3. 1. Ochrona języka polskiego polega w szczególności na: • dbaniu o poprawne używanie języka i doskonaleniu sprawności językowej jego użytkowników oraz na stwarzaniu warunków do właściwego rozwoju języka jako narzędzia międzyludzkiej komunikacji, • przeciwdziałaniu jego wulgaryzacji, • szerzeniu wiedzy o nim i jego roli w kulturze, • upowszechnianiu szacunku dla regionalizmów i gwar, a także przeciwdziałaniu ich zanikowi, • promocji języka polskiego w świecie, • wspieraniu nauczania języka polskiego w kraju i za granicą.

3. POLSZCZYZNA POPRAWNApoprawność porozumiewania się • Dlaczego powinniśmy mówić i pisać poprawnie? • by skutecznie porozumiewać się, • by przeciwstawić się wulgaryzmom, • by okazywać tożsamość narodową,

4. Naruszenie zasad poprawnościowych grozi nieskutecznością komunikacji • Przykłady niejednoznacznych komunikatów: • Słuchałem homilii w kaplicy, która bardzo mi się podobała. • W czasie jazdy z motorniczym rozmawiać nie wolno.

5. Konwencja kulturowa • Funkcjonowanie języka jako zjawiska o charakterze kulturowym oparte jest na konwencjach powszechnie znanych, respektowanych, obowiązujących. • Skuteczność komunikacyjna rozumiana jako tożsamość sensu nadanego i odbieranego zależy od respektowania takich właśnie konwencji.

6. Norma językowa • rozstrzygnięcia poprawnościowe formułowane przez językoznawców i podawane jako obowiązujące; • zbiór zasad, reguł obowiązujących w języku.

7. Przestrzeganie zasad poprawnościowych związane jest z dobrym wychowaniem.

8. Propozycja ćwiczenia: ułożyć kodeks poprawnego posługiwania się językiem. • na przykład: • Mów i pisz tak, by Cię rozumiano. • Respektuj zasady, reguły obowiązujące w języku polskim. • Unikaj błędów językowych. • Dbaj o estetykę języka. • .....

9. Polityka językowa; puryzm językowy • Poprawność i czystość języka ojczystego; • Język jako jedno z podstawowych dóbr kulturowych przekazywane następnym pokoleniom; • Ochrona języka ojczystego przed niekorzystnymi tendencjami rozwojowymi; • Niebezpieczeństwo puryzmu językowego;

10. Propozycja ćwiczenia: jak nazwać po polsku? • TALK-SHOW (np.: słowotok, gadka-szmatka, rozmowisko...) • JOGGING (np.: bieganko, truchcik, biegawka, zadyszkowiec...) • GRILL (np.: piecyk, prażeniak, dymruszt...)

11. Propozycja ćwiczenia: Wśród znanych tekstów literackich wskaż taki, który może uchodzić za wzór poprawnej polszczyzny współczesnej. Wybór uzasadnij, nadając uzasadnieniu formę wystąpienia podczas obrad jury oceniającego teksty pod względem językowym.

12. Propozycja ćwiczenia: w podanym tekście usuń niepotrzebne użycia „modnych” słów, związków wyrazowych. W razie potrzeby zamień je na inne słowa, związki. Po prostu na początku myślę, że tak było, że miałem takie jakby pewne psychiczne obciążenie. Aczkolwiek potem to jakoś przechodzi, prawda, w jakąś rutynę, można się do wszystkiego przyzwyczaić, dokładnie, tak jak inni przyzwyczajają się do siedzenia osiem godzin w pracy, nie, tak tutaj można się przyzwyczaić do tego, że rozmowy z nimi są jakby częścią mojej pracy. Można się na to wszystko po prostu uodpornić i czasami niektórzy mi mówią, że nie wypada iść albo że kogoś tam wyrzucili i nie chcieli z nim rozmawiać, z jakąś gazetą. (Halina i Tadeusz Zgółkowie „Mówię, więc jestem”, Kraków 2001.)

13. Bibliografia: • Halina i Tadeusz Zgółkowie, „Mówię, więc jestem”, Kraków 2001. • „Język polski. Kompendium” pod redakcją Magdaleny Derwojedowej, Haliny Karaś, Doroty Kopcińskiej, Warszawa 2005.