Twórcze porównanie systemów europejskich w kierunku podwyższania standardów ochrony prawnej.

1. Implementacja prawa europejskiego w zakresie recepcji cudzoziemców - promocja najlepszych rozwiazań Twórcze porównanie systemów europejskich w kierunku podwyższania standardów ochrony prawnej.

2. Implementacja i harmonizacja – założenia projektu ICF • Harmonizacja systemów winna odbywać się w duchu, zakorzenionego w pozytywnym rozumieniu praw człowieka opracowania europejskiego prawa azylowego • Opierać się na szerszej dyskusji o standardach przestrzegania praw człowieka i problematyce przyjmowania cudzoziemców • Pobudzić publiczną debatę o zakresie praw cudzoziemców i stosunku Polaków do „obcych” • Prezentowany w ramach ICF podręcznik ma być łatwym i przystępnym narzędziem praktycznego stosowania europejskiego prawa azylowego w zakresie przyjmowania cudzoziemców i jego najlepszych rozwiązań • Podstawą projektu jest przekonanie o potrzebie zwiększania standardów ochrony • zadośćuczynienie zasadom demokratycznego państwa prawa • Zadośćuczynienie zobowiązaniom międzynarodowym RP • Potrzeba wprowadzania pozytywnych praktyk

3. Najważniejsze prawa związane z recepcją Państwa Członkowskie mogą wprowadzić lub utrzymać bardziej korzystne przepisy w dziedzinie dotyczącej warunków przyjmowania osób ubiegających się o azyl i bliskich krewnych wnioskodawcy, przebywających w tym samym Państwie Członkowskim, będących na jego utrzymaniu lub ze względów humanitarnych, w zakresie w jakim przepisy te są zgodne z niniejszą dyrektywą. Komentarz: przyzwolenie oznacza potrzebę i powinność

4. Co określa dyrektywa? • Zakres podmiotowy- osoby ubiegające się o azyl (potrzeba objęcia nią osób z ochroną subsydiarną lub ubiegających się o taką, w związku z wąską definicją uchodźcy w Konwencji Genewskiej) • Zakres przedmiotowy- realizacja celów dyrektywy • Celem jest ujednolicenie polityki przyjmowania cudzoziemców na całym terytorium UE • Określa standardy minimalne przyjmowania osób ubiegających się o azyl (status prawny + prawa socjalne)

5. Katalog praw w dyrektywie

6. Prawo polskie: Pouczenie przez organ przyjmując wniosek (rozdźwięk teorii i praktyki) Swoboda kontaktowania się to nie to samo co obowiązek informowania Czy postępowanie powinno toczyć się po polsku? „Postępowanie administracyjne, w którym bierze udział cudzoziemiec, winno się toczyć w języku, którym włada w sposób dostateczny dla przedstawienia faktów i okoliczności, które mogą stanowić o jego sytuacji prawnej.” -1999.08.17, wyrok NSA V SA 89/99, LEX nr 49870 Prawo do informacji o statusie prawnym • Dyrektywa: • Korzyści i obowiązki związane z recepcją (obligatoryjnie) • Informacja o organizacjach i grupach (pomoc prawna, socjalna i zdrowotna) (obligatoryjnie) • Informacja pisemna (wyjątkowo ustna) • Informacja w języku zrozumiałym dla cudzoziemca

7. Prawo polskie: Wolność osobista cudzoziemców • Dyrektywa: • Prymat swobody przemieszczania się • Zasada subsydiarności ingerencji w wolność • System gradacyjny ingerencji Pełna swoboda → przebywanie w określonym miejscu → przebywanie w konkretnym miejscu → pozbawienie wolności • Państwa muszą zapewnić możliwość opuszczenia czasowego miejsca pobytu • Procedura ograniczania swobody przemieszczania się musi być przejrzysta, niedyskryminacyjna i usprawiedliwiona Art. 40. Cudzoziemca ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy nie zatrzymuje się, chyba że: 1)składa wniosek o nadanie statusu uchodźcy: a)podczas kontroli granicznej, nie mając prawa wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, b)podczas nielegalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2)przed złożeniem wniosku o nadanie statusu uchodźcy: a)niezgodnie z przepisami przekroczył lub usiłował przekroczyć granicę, b)otrzymał decyzję o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub decyzję o wydaleniu; 3)po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy zachodzą przesłanki do wydaniadecyzji o wydaleniu. Komentarz: • Generalna zasada wypaczona w praktyce przez wyjątki • Zasada subsydiarności musi być oparta na zaufaniu państwa do jednostki • Zaufanie do jednostki przeważa wartości interesu publicznego, porządku publicznego lub utylitaryzmu procesowego, chyba że jednostka nadużyła zaufania

8. Prawo polskie: Regulacje zbyt szczątkowe Tylko małżonkowie Komentarz: Potrzeba informacji w razie rozdzielenia Zakaz detencji członków rodziny przybywającej (chyba że zagraża państwu) Potrzeba kompleksowej regulacji ROZSZERZYĆ DEFINICJĘ RODZINY Prawo rodziny na gruncie recepcji • Dyrektywa: • Rodzina to małżonek (oblig.) lub stały partner (fak.) oraz małoletnie, niezamężne/żonate utrzymywane dzieci własne, adpotowane, współmałżonka • Potrzeba zapewnienia jedności w ramach recepcji

9. Prawo polskie: Brak kompleksowych rozwiązań i przepisów w ustawach o cudzoziemcach Trudności z nauką języka dorosłych Problemy z dostępem dzieci do szkół (niechęć dyrektorów, napięcia pomiędzy dziećmi, brak możliwości przyjmowania uczniów bez znajomości języka) Komentarz: Pozytywny przykład działań Mazowieckiego kuratorium Oświaty Postulaty: Dostęp do szkolnictwa prywatnego Dostęp do szkolnictwa wyższego Dostęp do nauki bez trzymiesięcznej zwłoki Prawo do nauki i kształcenia • Dyrektywa: • Dostęp jak dla obywateli (obligatoryjnie) • Dostęp co najmniej do nauki na poziomie średnim (obligatoryjnie) • Dostęp do nauki najpóźniej po 3 miesiącach • Możliwość odroczenia nauki do roku (czas na naukę języka) ≠ możliwość ograniczenia prawa do nauki do szkół państwowych

10. Prawo polskie implementowało dyrektywę w sposób zasadniczo poprawny. Problemy: Większy margines swobody przy przyznawaniu i odbieraniu świadczeń pozbawienie świadczeń osób z pobytem tolerowanym, bez zapewnienia jednoczesnej pomocy integracyjnej Problem organizacji ośrodków recepcyjnych (nieuzasadnione oszczędności) Problem świadczeń medycznych i epidemiologii Problem organizacji i rozpoznawania osób ze szczególnymi potrzebami Trudności z zrozumieniem różnic kulturowych w postępowaniu oraz przy zapewnianiu świadczeń socjalnych Wraz ze środkami UE warunki recepcyjne, szczególnie w zakresie zakwaterowania uległy znacznej poprawie Świadczenia socjalne • Dyrektywa nakłada na państwa obowiązek zapewniania odpowiednich świadczeń socjalnych na czas postępowania o nadanie statusu uchodźcy: • Świadczenia winny obejmować: • Zakwaterowanie • Wyżywienie • Odzież odpowiednią do pory roku • Opiekę medyczną • Osobom szczególnej troski należy zapewnić warunki odpowiednie dla ich stanu lub potrzeb

11. Prawo polskie: Brak poprawnej implementacji katalogu osób szczególnej troski Brak procedur identyfikacji osób szczególnej troski Brak właściwej opieki medycznej i polityki redukcji szkód Straż graniczna wzięła udział w serii szkoleń Organizowanych przez UNHCR i Stowarzyszenie Haliny Nieć, obejmujących Problematykę osób szczególnej troski. Osoby szczególnej troski • Dyrektywa: • Szeroki katalog osób ze szczególnymi potrzebami, obejmujący: • małoletnich i małoletnich bez opieki • Osoby niepełnosprawne • Osoby starsze • Osoby poddane torturom, • Ofiary gwałtu i przemocy fizycznej, seksualnej lub psychicznej • Nakłada się obowiązek zapewnienia odpowiednich do stanu i potrzeb tych osób warunków przyjmowania • Nakłada się obowiązek zapewnienia leczenia szkód zdrowotnych ofiarom przemocy

12. Kwestia uznania administracyjnego • Uznanie administracyjne jest bezwzględnie konieczne przy decyzjach o charakterze preskrypcyjnym i sankcyjnym, gdzie administracja wkracza w sferę uprawnień obywatela. wyrok NSA w Warszawie z 6 czerwca 2001 roku V SA 300/01, LEX nr 78941 1. Cudzoziemcowi, którego pobyt nie nabrał cech legalności, w zasadzie nie przysługują gwarancje statuowane przez prawo międzynarodowe, ani niektóre uprawnienia przewidziane przez ustawodawstwo wewnętrzne, ale orzekające w sprawie organy państwowe powinny mieć na uwadze proporcje między przewinieniem cudzoziemca a mającą preskrypcyjny charakter decyzją o wydaleniu, jako konsekwencji odmowy zezwolenia na pobyt. Szczególnie dotyczy to drobniejszych naruszeń prawa o cudzoziemcach, w tym niedopełnienia obowiązku meldunkowego (co jest regułą przy braku podstawy legalności pobytu), o ile nie istnieją inne przesłanki uzasadniające wydalenie. Ustawa z dnia 25.06.1997 r. o cudzoziemcach nie zobowiązuje organu do wydalenia, ale daje mu jedynie możliwość podjęcia takiej decyzji, w konsekwencji wyważenia ciężaru gatunkowego określonych zachowań cudzoziemca.