Prof. Dr. Buket Akkoyunlu Yrd. Doç. Dr. Esed Yağcı 9 Mayıs 2012

1. Prof. Dr. Buket Akkoyunlu Yrd. Doç. Dr. Esed Yağcı 9 Mayıs 2012 Bologna Süreci (Yeterlilikler ve Öğrenme Kazanımları İlişkisi)

4. Amacımız • Yükseköğretim Yeterliliklerinin Oluşturulması • Alan, Program Yeterliliklerinin Belirlenmesi • Ders Öğrenme Kazanımlarının Yazılması • Öğrenci Çalışma Yükünün Belirlenmesi

5. 2010’da Bologna sürecinin pek çok ülkede uygulanmaya konulmasıyla katılımcı tüm ülkeler modül ve programlarında öğrenci merkezli yaklaşımı gerçekleştirmek için çaba harcamaktadırlar. Öğrenci/öğrenen merkezli yaklaşım 1905’de Hayward’ın ve 1956’da Dewey’in çalışmalarına dayanmaktadır. Daha sonra bu çalışmalar Piaget ve Knowles’ın çalışmaları ile ilişkilendirilmiştir.

6. Öğrenci merkezli yaklaşım, Bologna sürecinin temel çalışma alanları içerisinde yer almamakla birlikte,

7. Öğrenci Merkezli Eğitim Yeterlilikleri temel alıyor. Temel Kavramlar • Yeterlilikler Çerçevesi: Yeterlilikleri, öğrenme çıktılarına göre sınıflandıran ve organize eden yapıdır. • AvrupaYeterlilikler Çerçevesi (AYÇ) • Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi (UYÇ) • Alan Yeterlilikleri • Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) • Öğrenme Çıktıları

9. PROGRAM YETERLİLİKLERİNİ / ÇIKTILARINI NASIL BELİRLERİZ? İŞLEM BASAMAKLARI 1 Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi (UYÇ) içinhttp://tyyc.yok.gov.tr/?pid=11 adresinden Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ) sayfasına giriniz.

10. TYYÇ Faaliyetleri Birbirleriyle ilişkilendirilerek belirlenmesi ve programların bu çerçevede yeniden ele alınması

11. TYYÇ Temel Alan ve Programlar seçeneğinden Temel AlanYeterlilikleri (Akademik Ağırlıklı & Mesleki Ağırlıklı) seçeneğine tıklayınız (Şekil 1).

13. Temel Alan, Yeterlilik Düzeyi ve Yeterlilik Türünü seçiniz (Şekil 2, Şekil 3).

15. Yeterlilik; öğrencilerin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının tanımıdır. • Hayat boyu öğrenme için Avrupa Yeterlilikler çerçevesi (EQF-LLL)’ne göre öğrencinin ölçülebilir yeterlilikleri bilgi, beceri, yetkinlik olmak üzere üç boyutta ele alınmaktadır.

16. Bilgi (knowledge): Her hangibirçalışmaveyaaraştırmaalanıileilgiligerçeklerin, ilkelerin, kuramlarınveuygulamalarınbütünüdür. “Bilgi” kuramsalve/veyauygulamalıolaraktanımlanmaktadır. • Beceri (Skill): hatırlanan ve anlaşılan bilgilerin uygulamaya yönelik kullanılmasını ifade eder. Becerilerin gelişmesi, bilgi düzeyindeki öğrenmelere bağlıdır. • Yetkinlik (Competence): Bilgiyi, beceriyi, kişisel, sosyalve/veyametodolojikbecerileriişveçalışmaortamlarıilemeslekivekişiselgelişimkonusundakullanabilmeyeteneğidir.

17. 2 Alana Özgü Yeterlilikleri belirlerken öncelikle programınızın eğitim amaçlarını ve hedeflerini oluşturunuz. Programın eğitim amaçları; Eğitim süreci sonunda mezunlardan gerçekleştirmeleri beklenen davranışları tanımlayan ifadelerdir. Başka bir deyişle, programın nasıl bir mezun profili istediğini ortaya koyan genel bir ifadedir. Eğitim amaçları; bir programın eğitsel misyonunu nasıl planlamayı sağladığını ve paydaşlarının gereksinimlerini nasıl karşılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir. Daha sonra programdan beklenen “programçıktıları / yeterlilikleri”ni belirleyiniz.

18. Program çıktıları / yeterlilikleri; öğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi, beceri ve yeterlilikleri tanımlayan ifadelerdir. Program yeterliklerinin belirlenmesinde a)Program b)Mezun NASIL BİR sorularına yanıt aranmaktadır.

19. 3 • Programınızın yeterliliklerini (alan yeterlilikleri) belirlemek için birimlerinizde bir ekip oluşturmalısınız. Bu ekiple, programınızdan mezun olan bireyler hangi özelliklere sahip olmalı? Nasıl bireyler yetiştireceğiz? sorularına yanıt bulabilmek için "ihtiyaç analizi" yapınız. İhtiyaç analizi yapabilmeniz için ekibinizle birlikte, programla etkileşime girmiş ve halen etkileşim halinde olan, paydaşlarla • bireylerin (mezunlar), • toplumsal birimlerin (işverenler vb), • Disiplinin/çalışma alanının yönelimlerini, geleceğini • Üniversite ve bölümün vizyon ve misyonunu dikkate alarak inceleyiniz.

21. 4 İhtiyaç analizi sonucunda, programınızın ihtiyaçlarını belirleyiniz, bu çerçevede programın amacını tek bir cümleyle / paragrafla ortaya koyunuz. Programın amacı: Eğitim süreci sonucunda mezunlardan gerçekleştirilmesi beklenen davranışları tanımlayan genel bir paragraflık ifadelerdir. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği programının amacı; ilköğretim ve Ortaöğretimde (K-12) görev alacak temel bilgi, beceri ve tutumlarla donatılmış, etik değerleri özümsemiş, 21. yüzyıl bilişim çağına uyumlu, dijital okur yazarlığı yüksek, gelişen teknolojiyi yakından izleyen ve bu gelişmeye katkıda bulunan, yeniliklere ve gelişmelere açık öğretmenler yetiştirmektir.

22. Programınızın amacı ne olabilir?

23. 5 Yazmış olduğunuz programın amacını da göz önüne alarak belirlemiş olduğunuz ihtiyaçları Program Çıktıları olarak yazınız.

24. 6 Program Çıktısı nedir? Program çıktılarının mümkün olduğunca gerçekçi ve ulaşılabilir nitelikte olmasına dikkat ediniz. Program çıktıları; öğrencilerin ilgili programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi beceri ve yetkinlikleri tanımlayan ifadelerdir. Öğrencinin mezun olduğunda neyi bilmesinin, neyi yapabilmesinin ve nelere yetkin olmasının beklendiği program çıktıları ile açıklanır. Kısacası, program çıktılarının belirlenmesinde, Nasıl bir program? Nasıl bir mezun istiyoruz? sorularına yanıt ararız.

25. 7 Program çıktılarını belirledikten sonra, ön lisans, lisans ya da lisansüstü programlarda hangi derslerin yer alması gerektiğine karar veriniz. Bu karar verilirken, üniversitemizin ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarının oluşturulmasında dikkat edilmesi gereken ilkeleri göz önüne almalısınız.

26. PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEKLER • Paydaş görüşleri alınmalı • Bölümün vizyonu ve misyonu dikkate alınmalı • Programın bulunduğu düzeye uygun ulusal ve alana özgü yeterlikler incelenmeli • Öğrencilerin program sonunda neler yapacağına odaklanılmalı • Nasıl bir program? Nasıl bir mezun istiyoruz? sorularına yanıt aranmalı • Program çıktıları ortalama bir öğrenciye göre yazılmalı • Paydaşlar tarafından anlaşılabilecek şekilde anlaşılır olmalı • Geniş sayıda yüzeysel çıktılar yerine, az sayıda önemli çıktılar yazılmalı • Bir program için 10 – 15 yeterlilik yazılmalı

27. PROGRAM ÇIKTILARININ KONTROLÜ • Program Çıktıları “Türkiye Yüksek Öğretim Yeterlilikleri Çerçevesi, TYYÇ” ilgili mesleğin gerektirdiği yeterlilikleri (Temel Alan Yeterlilikleri) ne ölçüde karşılamaktadır? • Program çıktıları üniversitemizin ve buna bağlı olarak da bağlı bulunduğunuz fakülte ya da yüksekokulun vizyon, misyon ve hedefleriyle tutarlı mı? • Program çıktıları ilgili mesleğin etik kuralları dikkate alınarak mı yazılmış? • Öğrenciler olası program çıktılarıyla ortaya konulan yeterliliklere sahip olabilirler mi? • Harcanan zaman, emek, para vb. açılardan olası program çıktıları gerçekçi olarak dile getirilmiş mi? Diğer bir deyişle bu çıktılar istenilen becerileri kazandırma anlamında ekonomik mi?

28. Eğitim amaçlarını karşılayan program yeterlikleri, programda yer alan derslerin “ders amaç ve hedefleri ve ders öğrenme çıktıları” ile sağlanır. Dersin Öğrenme Kazanımları / Çıktıları Dersin amaç ve hedeflerini sağlamalıdır. • 8

29. Öğrenme çıktıları her bir ders için yazılır. Öğrenme çıktıları dersin sonunda öğrencilerin sergilemesi gereken özellikleri ifade eder. Öğrenme çıktıları planlı, düzenli öğrenme-öğretme yaşantıları yoluyla bireylere kazandırılması düşünülen bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler ve alışkanlıkların ifadesidir. Öğrenme Çıktıları

30. ÖĞRENME ÇIKTILARI • Bir öğrenme sürecinin sonunda (bir ders/bir modül sonu vb.) öğrencinin bilmesi, yapması, uygulaması gereken bilgi, beceri ya da tutumlar, • Bir dersi ya da modülü tamamlayan öğrencilerden beklenenler (bilgi, beceri, tutum, değer vb.) • Öğrenme çıktıları, öğrencinin süreçte ne bileceği, ne anlayacağı, ne yapabileceğini ifade eden bilgi ve beceriler setidir

31. NEDEN ÖĞRENME KAZANIMLARI / ÇIKTISI? Öğrenme Çıktıları • Öğrenme ortamını tasarlamada bir araçtır. • Öğrenme ortamını öğrenci merkezli olarak tasarlamamıza yardım eder. • Süreci konumerkezli (öğretim elemanı ne öğretecek?) olmaktan çıkarıp, ürün ağırlıklı (süreci tamamlayan öğrenci neler yapabilecek) olmaya doğru iter. • Öğrencilere süreçte onlardan ne beklendiği konusunda ipuçları verir. Bu nedenle dersin amacı ile öğrenme çıktıları aynı anlama gelmez

32. Unutulmayalım Dersin amacı ile öğrenme çıktıları aynı değildir!

33. Dersin Amacı: Program çıktılarıyla tutarlı olarak belirlenir Genellikle bir cümleyle ifade edilir “İngiliz Edebiyatı Tarihi I” Dersin amacı, Eski İngiliz Dönemi’nden 17. yüzyılın ortalarına kadar olan dönemin tarihsel, kültürel ve sosyal bağlamda önemli metinleri, türleri, yazarları ve edebi dönemleri açıklamaktır.

34. ÖĞRENME KAZANIMLARI / ÇIKTISI NASIL YAZILIR? Öğrenme çıktılarıBloom’un (Bilişsel), Simpson’ın (Psikomotor) ve Krathwol’un Duyuşsal alan Taksonomisi’ne dayandırılmıştır. Bunların yanı sıra anahtar becerilere de yer verilir. Anahtar becerileryaşam boyu öğrenme becerileri olarak da isimlendirilir. Bloom’untaksonomisi basit bir sınıflama değil, çeşitli düşünme süreçlerinin bir hiyerarşi içinde düzenlenmesidir.

35. Öğrenme kazanımları / çıktıları, farklı düzeylerde, başka bir anlatımla, öğrencinin ön koşul davranışlarına göre geliştirilmelidir. • Basitten karmaşığa, • Kolaydan zora, • Somuttan soyuta

40. Ulaşılabilir olmalıdır (öngörülen düzey için ve ölçülebilir) • Genel olmalıdır (spesifik olursa öğrenme çıktılarının sayısı artar, gerçekçi olmaz) • Bir ders ya da modül için yaklaşık 5-8 tane olmalıdır. • Herkes için anlaşılır olmalıdır.

41. Öğrenme Kazanımları / Çıktıları Yazarken : • Bir ders düzeyinde başlamalısınız. • Öğrenme çıktıları ile ilgili ifadeleri “bilişsel, psiko-motor, duyuşsal ya da anahtar becerilere göre sınırlandırmanız gereklidir. “Öğrencim, bu sürecin sonunda hangi bilgi ya da becerilere sahip olmalıdır?” sorusunu kendinize sorun; cevabınız, çalışmalarınıza yön verecektir.

42. Yazarken (2) : • Öğrencinin yapması gereken öğrenmeyi tanımlayan bir eylem fiiliyle başlayın (uygun fiiller için bir kılavuz kullanın) Eylem fiilleri (örneğin ad verme) ve dersin/ünitenin konusu (cümlede kullanılan dilbilgisi öğelerini listeleme) öğrenciden beklenenleri gösterir. Gözlenebilir ve ölçülebilir fiiller belirleyiniz, “…çizer, …gösterir, …problem çözer, …açıklar, …örnek verir, …hatırlar, …tasarlar, …uygular, …eleştirir, …karşılaştırır, …çalıştırır, listeler, …kullanır” gibi

43. Yazarken (3) : Eylem fiilinden sonra, ele alınacak konuyu tanımlayan ders konusunu ele alın; Bir cümlede kullanılan dilbilgisi öğelerine ad verir Bir video kayıt cihazını çalıştırır Politik konularda ifade edilen görüşleri karşılaştırır

44. Yazarken (4) : • Her bir öğrenme çıktısı için yalnızca bir fiil kullanın. söyler, eşleştirir gibi. • Belirsiz fiillerden kaçının. bilir, anlar gibi. • Öğrenme çıktısı öğretim elemanının değil, öğrencinin yapacaklarını göstermelidir.

45. Yazarken (5): Öğrenme çıktılarını belirledikten sonra • Öğrenme - öğretme yöntemini seçin. • Ölçme/değerlendirme tekniklerini belirleyin. • Seçtiğiniz ölçme tekniklerinin hedeflenen öğrenme çıktısına ulaşıp ulaşılamadığını gösterdiğinden emin olun • Ölçme tekniklerinin seçiminde kılavuzdaki fiiller yardımcı olacaktır

46. ÖĞRENME ÇIKTISI ÖRNEKLERİ Bu dersin sonunda öğrenci • bilişim teknolojilerini tanır (tanıması beklenir). • yazılım - donanım ve işletim sistemleri ile ilgili temel kavramları açıklar (açıklaması beklenir). • bilişim teknolojilerinin sosyal yapı üzerindeki etkilerini fark eder/ açıklar (açıklaması beklenir).. • bilişim sistemleri güvenliğini ve ilgili etik kavramlarını günlük yaşamında uygular (uygulaması beklenir).

47. Öğrencinin bireysel farklılıklarını dikkate alan öğrenci merkezli ve iş-yüküne dayalı bir sistemde hazırlanan eğitim programlarında; • AKTS kredisi • Öğrenme çıktıları • Öğrenme ve öğretme yöntemleri ve • değerlendirme teknikleri birbirlerinden ayrılamaz öğelerdir. (TuningEducationalStructures in Europe)

48. Kazanımların yazılmasında öğretim yöntemleri ve ölçme ve değerlendirme teknikleri ile öğrenme kazanımları arasında ilişki kurma konusu öğretim elemanlarının en önemli güçlüğü olarak karşımıza çıkmaktadır.

49. ÖĞRENME ÇIKTILARI ÖĞRENME ÇIKTISI/ÜRÜNÜ VE DEĞERLENDİRME • Hedeflere ulaşılması ile ilgili bilginin elde edilmesinde ölçme/değerlendirme teknikleri çok önemlidir. • Hedefe uygun öğrenme ve öğretme yöntemleri ile ölçme/değerlendirme teknikleri seçilmelidir. Ör. Öğrenme çıktılarımızdan biri grupla çalışma becerisi ise, öğrencimizin bu beceriyi kazanıp kazanmadığını teorik bir sınav ya da çoktan seçmeli bir test ile ölçemeyiz.

50. Unutmayalım Herhangi bir dersteki konuların başlıkları Öğrenme Çıktısı olarak ifade edilmemelidir. Öğrenme çıktılarının bir öğrenme ürününü dile getirir biçimde yazılmasına özen gösterilmelidir.