Energie besparen een kwestie van doen 1 7 november 2013

1. Energiebespareneenkwestie van doen17 november 2013

2. Bart EndemaFriesland College Werkgroep Huisvesting FSR

3. Interactieve workshop • Kennis uitwisseling. • Dialoog aan gaan. • Informatie ook van andere leden van de werkgroep Huisvesting.

4. Snelle voorstel ronde: • naam, • functie, • bij school werkzaam.

5. Wie van jullie heeft aanpassingen uitgevoerd die een energiebesparing hebben opgeleverd.

6. Is hierbij ook rekening gehouden met een terugverdientijd.

7. Voorstellen zijn niet overal toe te passen. Er is geen gebouw gelijk. Verschillende gebruikers, theorie en praktijkruimten Uitdaging is “hoe krijg je de gebruikers mee” Wie heeft hier het antwoord op Je kan een gebouw nog zo voorzien van energiebesparende voorzieningen, maar als je de gebruikers niet mee krijgt zal het nooit het gewenste resultaat opleveren.

8. Argument van gebruikers is dat zij het zien als een extra taak. • Nu worden ramen en deuren geopend om ruimten te koelen. • Ramen van onderwijsruimten worden niet gesloten. • Radiatoren blijven volop aan. • Pc's, beamers, TV schermen en digiborden worden niet uitgezet. • …………………….

9. Misschien moeten we ons afvragen of de gebruikers van de ruimten wel weten hoe ze deze het beste kunnen gebruiken.Workshop voor volgend jaar?

10. Besparing uitgevoerd bij een schoolgebouw: Gebouw met een bvo 30.000M² bouwjaar 2000. Gas verbruik binnen 2 jaar met 30% gereduceerd. • GBS laten instellen naar huidig gebruik. • Kloktijden. • Winterdag is het om 8.00 uur 19ᵒ ( was 21ᵒ ) om 9.00 uur 20ᵒ • Stooklijnen controleren (CV ringleiding 80ᵒ zomerdag) • Investering van 8.000,-. • Jaarlijkse besparing van € 24.000,-.

11. Wat moet er eerst gebeuren:-Leer je gebouw kennen.- Zoek de zwakke plekken.- Stel plan van aanpak op.- Begin niet te groot, hou het beheersbaar.- Blijf controleren.- Er zijn diverse partijen die hierbij willen adviseren.

12. Nu de uitdaging van hoe dit te controleren. Ga je de gebouwen voorzien van energiemeters? - Per gebouw per week de meterstanden bijhouden. - Vergelijk met voorgaande weken/ jaren. - Geeft beheerder verantwoordelijkheid. - Kan zelf eerste controle uitvoeren bij wijziging verbruik. - Bij afwijking controle doormiddel van klimaatmeters. - Geeft periodiek inzicht in verwachte jaarverbruik. Investering 1 uur per week Betrouwbaar?

13. Aanbesteding 2010 • Ingang 1-1-2011; gegund aan Strukton • Aantal gebouwen in contract: 3 • 1 gebouw 12.000m2 bvo: 25 jaar oud • 2 nieuwbouw Almelo 35.000m2 bvo en Hengelo 55.000 m2 bvo • Energiebeheer onderdeel contract Onderhoudscontract ROC van Twente

14. Energieteam Samenstelling, ROC uit alle gelederen en installateurMonitoring is essentieelAlles is niet wat je denktInregelen duurt veel langer dan gedacht

15. Aanpak en resultaten - Benchmark gegevens gebruiken- Quick wins: - Warmwaterboiler plaatsen- Machines gewoon uitzetten (verwarming)- Computers uit, Veegpuls- Bewegingsmelders - Automatische gevelroosters- Controle op koelen en verwarmen- ‘s Avonds eerder delen uit- Steeds monitoren en “vreemde” zaken onderzoeken- Resultaat reducties van meer dan 20%- Perslucht lekkagescan.- Isoleren appendages en/of pompen.

16. Werklijst verbeterpunten - Periodiek overleg- Voortgang- Plannen investeringen- Voorbeeld in excel

17. Werklijst verbeterpunten

18. Voorbeeld: Pilot aanpassen ventilatie

19. Betrouwbaar? School die werkt met Energiemeters- Energiemonitoring (web-based)- Energieteam- Wekelijkse controle op verbruik- Sturing op gebruik- Periodiek management rapportage

20. Wat laten we allemaal aanstaan in de vakantie periode: - koffie, frisdrank automaten- boilers ( gas / elektrisch )- koel en vrieskasten - koelunits - airco’s - ventilatoren- ………………….

21. Al eens een controle gedaan wat kantine apparatuur verbruikt.Is het nodig dat dit altijd aanstaat! Zijn er afspraken gemaakt met de catering.De automaten uit onderstaand overzicht zijn vervangen door nieuwe energie zuinige automaten.

22. Zonnewarmte werende folie Nieuw gebouw, glasopening de zwakste schakel is.Geen buitenzonwering mogelijk.Hier is gekozen voor de oplossing van aanbrengen van folie.Resultaat:- Verlaging van 5 graden aan de opwarming door de zon.- Geen extra koeling benodigd. - Gebruikers ervaren het zeer positief.Met folies rekening houden me type. ( 3M prestige 70 )Zijn verschillende ervaringen mee.

23. Energiescan uitgevoerd bij een gebouw uit 2000. Jaarlijks energiekosten € 200.000,-- Pand heeft nu D label.- Kan na diverse aanpassingen naar een B label.Mogelijke besparing in energiekosten van 10 tot 20%.Investering van € 15.000,- voor slimme meters.Investering van € 50.000,- aanpassingen gebouw.Binnen 3 á 4 jaar terug verdiend!Uitvoering vraagt wel een aanzienlijke investering.

24. Grafiek Cofely

25. Energiebelasting voor Gas en Electra- Gasverbruik ≥ 170.000 Mᵌ- Elektraverbruik ≥ 50.000KwhKan voordeel opleveren door de afleveringspunten op de factuur samen te voegen tot één administratieve aansluiting. Meerdere ROC ’s hebben hier al gebruik van gemaakt.Teruggaaf van € 85.000,- over de afgelopen 5 jaar.Jaarlijks besparing van € 12.000,-

26. Koeling serverruimte watergekoeld op buitenlucht. • Servers 95 % virtueel. • Temperatuur serverruimte Serverruimte

27. Aantal eenvoudige aanpassingen • Armaturen ombouwen naar LED verlichting. • Isoleren appendages en/of pompen. • Koelcelverlichting schakelen via deurschakelaar en met ` led verlichting. • Catering automaten uitschakelen • ……………….

28. Armaturen vervangen door LED verlichting. • Recirculatie op de LBK. • Optivolt met spanningsoptimalisatie • …………………. Aantal minder eenvoudige aanpassingen

29. Wie weet er nog meer