WIELOKRYTERIALNA ANALIZA DECYZYJNA PROBLEMU

1. ANALYTIC HIERARCHY PROCESS WIELOKRYTERIALNA ANALIZA DECYZYJNA PROBLEMU

2. jest metodąwielokryterialnych analiz decyzyjnych, która ma zastosowanie do rozwiązywania problemów decyzyjnych, zawierających więcej niż jedno kryterium decyzyjne

3. umożliwia uporządkowanie problemu decyzyjnego poprzez jego przedstawienie w formie struktury hierarchicznej oraz • przyporządkowanie poszczególnym kryteriom określonych wag

4. daje bowiem możliwość redukcji złożonych wyborów do serii prostych porównań czynników lub wariantów parami, a taki wybór jest zawsze bardziej skuteczny i efektywny; • porównywanie parami pozwala w rezultacie na dokonanie liczbowej miary (hierarchii) ważności badanych czynników lub wariantów;

5. Metoda AHP składa się z dwóch następujących etapów • 1. tworzenie struktury hierarchicznej, • 2.dokonanie ocen w ramach struktury hierarchicznej.

6. Etap I: Tworzenie struktury hierarchicznej • dokonanie strukturyzacji problemu i przedstawienie go w postaci struktury hierarchicznej. Polega to na tym, aby wychodząc od ogólnego przedstawienia problemu stopniowo dokonać jego uszczegółowienia, rozkładając na mniejsze i prostsze części składowe stanowiące elementy oceny problemu.

7. drzewostruktury hierarchicznejproblemu Charakterystyka Cel pomocniczy Cel główny . . . Charakterystyka . . . Charakterystyka . . . Cel pomocniczy Charakterystyka

8. Punktem wyjścia tworzenia struktury hierarchicznej jest określenie celu głównego, który w konstruowanym przez nas drzewie jest elementem o największym poziomie ogólności. Cel główny określany jest jako stan, który chcemy osiągnąć przez rozwiązanie danego zagadnienia i jest to warunek zawierający w sobie całą istotę problemu.

9. Cele pomocnicze • są to inne cele wyróżnione w analizowanym problemie i przyczyniające się do realizacji celu głównego; • Są to cele równorzędne, z których żaden nie musi dominować nad pozostałymi, i są one bezpośrednio podporządkowane celowi głównemu.

10. charakterystyki (kryteria) • są to określone aspekty problemu, istotne z punktu widzenia realizacji postawionego celu. • z reguły mają one charakter zagregowany, tzn. można je rozbić na tzw. podcharakterystyki umożliwiające bardziej szczegółowe określenie danego aspektu problemu.

11. Efektem przeprowadzonej analizy problemu będzie zatem: • 1)zdefiniowanie celu głównego, • 2)określenie liczby celów pomocniczychp • 3)określenie charakterystykn(p)

12. Etap pierwszy ma charakteranalityczny. Od jakości wykonanej analizy oraz poziomu jej dokładności w istotny sposób zależy uzyskany wynik końcowy. Ważne jest, by osoba lub zespół osób dokonujący dekompozycji problemu posiadali gruntową znajomość merytoryki analizowanego zagadnienia. Pominięcie jakiegoś aspektu problemu na tym etapie może spowodować, że rozwiązanie końcowe nie będzie w pełni obrazować prawdziwego stanu analizowanego problemu.

13. Etap II: Ocena charakterystyk i obiektów w strukturze hierarchicznej • polega na przypisaniu wag charakterystykom określonym w poprzednim etapie oraz na dokonaniu oceny obiektów. • Wagi charakterystyk wskazują na wpływ poszczególnych charakterystyk na realizację celu głównego. Określenie ważności kryteriów odbywa się poprzez porównanie ich parami między sobą.

14. Ocena jest atrybutem ważności danej charakterystyki w realizacji celu bezpośrednio nadrzędnego w porównaniu z charakterystyką. • Oceny takie formułuje się zgodnie z dziewięciostopniową skalą wprowadzoną przez Saaty’ego.

15. Przewaga ważności elementów decyzyjnych Opisowe wyrażenie ważności elementów decyzyjnych Przyporządkowana wartość Równoważność X ma takie samo znaczenie jak Y (oba elementy przyczyniają się w równym stopniu do osiągnięcia celu) 1 Słaba lub umiarkowana X ma nieco większe znaczenie jakY (nie przekonywujące znaczenie lub słaba preferencja jednego elementu nad drugim) 3 Istotna, zasadnicza, mocna X ma wyraźnie większe znaczenie niżY (zasadnicze lub mocne znaczenie lub mocna preferencja jednego elementu nad innym) 5 Zdecydowana lub bardzo mocna X ma bezwzględnie większe znaczenie niż Y(zdecydowane znaczenie lub bardzo mocna preferencja jednego elementu nad innym) 7 Absolutna Xma absolutnie większe znaczenie niż Y (absolutne znaczenie lub absolutna preferencja jednego elementu nad innym) 9

16. Oceny dokonuje się poprzez porównanie ważności dwóch charakterystyk (elementów decyzyjnych). • Wynik porównania jest wyrażony w języku opisowym, któremu przyporządkowano wartości liczbowe, obrazujące określenie znaczenia powiązania pomiędzy cechami. • Wartości pośrednie 2, 4, 6 i 8 przyporządkowuje się w przypadku trudności w klasyfikacji wyniku i gdy uważamy, że leży on między wyszczególnionymi w klasyfikacji cechami

17. Bardzo istotne w metodzie AHP jest założenie przechodniościocen, tzn. gdy w wyniku porównania charakterystyki Xz charakterystykąY otrzymuje się wartość a, wtedy automatycznie należy przyjąć, że wynikiem porównania charakterystyki YzXmusi być wartość: