Ligjërata 6: Shpenzimet dhe të ardhurat

1. Ligjërata 6:Shpenzimet dhe të ardhurat

2. Përmbajtja e ligjëratës • Psemodelitëardhura-shpenzime? • Ndikimiikërkesësagregate/shpenzimevetëplanifikuaranë GDP • Modelitëardhura-shpenzime • Supozimet • Analiza • Ekuilibri • Si ndikojnëshpenzimet e planifikuaranëtëardhura • Multiplikatorët: sandikojnëshpenzimet e planifikuaranëtëardhura • Multiplikatorët e shpenzimeve, fiskal, taksavedhemultiplikatoriiekonomisësëhapur

3. Psemodelitëardhura-shpenzime? • Pikëpamje kejnsiane: mund të ndikohet në nivelin e output-it vendor (GDP-së) përmes shpenzimeve/AD • Pse? Rikujto dallimet në mes pikëpamjeve klasike dhe kejnsiane! • Shpjegon se si përcaktohet niveli i output-it në ekonomi dhe si mund të ndikojë shteti në të • Rritja e ekonomike si qëllim i politikës ekonomike • Çka kuptojmë me rritje ekonomike?

4. Modelitëardhura-shpenzime: Supozimet • Pagat dhe çmimet fikse • Ndryshimi në kërkesë shkakton ndryshim të sasisë së prodhuar e jo të çmimit, edhe në periudhë afatshkurtër. • Konsumi dhe kursimet të lidhura në mënyrë lineare (dhe pozitive) me të ardhurat • Pra, prirja marxhinale për konsum (MPC) dhe prirja marxhinale për kursim (MPS) supozohen konstante

5. Modelitëardhura-shpenzime: Supozimet (2) • Investimet, shpenzimet qeveritare, taksat dhe eksportet supozohen autonome (të pavarura) • Importet varen nga të ardhurat • Abstragohet nga rritja ekonomike dhe tregu i parasë (dhe politika monetare)

6. Modeli të ardhura-shpenzime: Analiza

7. Modelitëardhura-shpenzime: Analiza(2) • PE – shpenzimet e planifikuara (ose AD e planifikuar) • AD e kemidefinuarsishumëntotaletëproduktittëkërkuar: ngafamiljet, firmat, qeveriadhetëhuajt Pra, AD = ?? • Mirëpo, AD faktike (ose PE faktike) nukështëdomosdo e barabartë me AD tëplanifikuar • Në AD faktike (mësaktësishtnëinvestime) përfshihenstoqet • Firmatmundtëparashikojnëkërkesëmëtëmadhedhetëprodhojnëmëshumë. Si pasojë, akumulohenstoqet (inventari) duke bërëpresionpëruljetëprodhimit (dheanasjelltas)

8. Modeli të ardhura-shpenzime: Ekuilibri • Vija 45° – gjendjakur AD = Y (ku Y është GDP) • Kjovijëparaqetgjendjeekuilibri: sasia e kërkuar (ose AD e planifikuar) është e barabartë me produktin e prodhuar Ekuilibriarrihetkur AD = Y C + I + G + X - Im = C + S + TA • Nivelii GDP-sëmundtëngritet duke ndikuarnëelementet e shpenzimeveagregatetëplanifikuara (PE) • Paraqitkëtëefektgrafikisht! • Përsaduhettëndryshojnë PE qëtëarrihetefektiidëshiruar? (Vërejqëndryshiminë PE shkaktonjoproporcionalnë Y)

9. Multiplikatori i shpenzimeve: Hyrje • Kur rriten shpenzimet (p.sh. I) , efekti në GDP faktik tejkalon efektin fillestar • Pse? Ilustro me shembull efektin zinxhiror që ndodhë në ekonomi... • Në rastin e investimeve të firmave • Në rastin e shpenzimeve qeveritare • Numri që e luan rolin e shumëzuesit në këtë efekt zinxhiror quhet multiplikator

10. Multiplikatori i shpenzimeve: Llogaritja • Raport në mes ndyrshimit të GDP-së faktik dhe ndryshimit fillestar të shpenzimeve të pavarura (autonome) s = ΔY/ΔA • Shpenzimet autonome janë rritur për 1000 Euro, ndërsa GDP është rritur për 5000 Euro. Sa është multiplikatori i shpenzimeve? • Interpreto multiplikatorin e llogaritur!

11. Multiplikatoriishpenzimeve: Definicion • Multiplikatori i shpenzimeve tregon për sa ngritet GDP faktik si rezultat i ngritjes së shpenzimeve autonome për një njësi. • Interpretimi: s = 5 Kur shpenzimet rriten për 1 Euro, GDP rritet për __ Euro.

12. Multiplikatori i shpenzimeve: Shembull • Supozojmë se ngriten investimet për 1 milion Euro • Supozojmë se MPC = 2/3 =0.66 • Ngritja fillestare prej 1 milion Euro në GDP ndodhë si rezultat i blerjes së makinave, mirëpo prodhuesit vazhdojnë t’i konsumojnë sipas MPC... _____________________________________________________ 1x 1 milion €= 1.00 milion € 2/3 x 1 milion €= 0.66 milion € (2/3)2x 1 milion €= 0.44 milion € (2/3)3x 1 milion €= 0.29 milion € . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . _____________________________________________________ 1/(1-2/3) x 1 milion €= 3milion € ________________________________________________________________________________________________________

13. Multiplikatoriishpenzimevedhe MPC/MPS • Multiplikatori mund të shkruhet si: s = 1/(1-MPC) ose s = 1/MPS • Atëherë, ndryshimi në GDP do të ishte: ΔGDP = 1/(1-MPC) x ΔI = 1/MPS x ΔI • Llogarit multiplikatorin e shpenzimeve nëse MPC = 0.8

14. Multiplikatori i shpenzimeve qeveritare • Në shpenzimet e planifikuara shtohet G

15. Multiplikatoriishpenzimeveqeveritare (2) • Sa rritet GDP faktike si rezultat i rritjes së shpenzimeve qeveritare për 1 njësi. sg = 1/(1-MPC) ose sg = 1/MPS • Atëherë, ndryshimi në GDP do të ishte: ΔGDP = sg x ΔG = 1/(1-MPC) x ΔG = 1/MPS x ΔG

16. Multiplikatori i taksave • Sa pakësohet GDP si rezultat i shtimit të taksave për një njësi. • Pra, në këtë rast kemi lidhje negative në mes ndryshimit në taksa dhe ndryshimit në GDP. • është më i vogël se multiplikatori i shpenzimeve • Efekti fillestar në GDP është më i vogël: Nëse ulen taksat, një pjesë e YD shtesë kursehen.

17. Multiplikatori i ekonomisë së hapur • Përfshirja e importeve e ulë pjerrësinë e AD

18. Multiplikatori i ekonomisë së hapur (2) • Llogaritet: so = 1/(MPS+MPM) • Efektiimultiplikatoritnëekonomitëhapurështëmëivogël • Pse?

19. Kufizimet e pikëpamjeskejnsianetëmultiplikatorit • Vlen vetëm në periudha afatshkurtëra. • Vlen vetëm në kushte të shfrytëzimit jo të plotë të potencialit prodhues. • Pse? • Injoron ndikimin e parasë (dhe politikës monetare) në ekonomi. • Injoron inflacionin • Edhe në kushte të recesionit mund të ketë inflacion!