Troski egzystencjalne jako determinanty Opieki i wsparcia wobec ludzi starszych

1. Konferencja: Miejsce i rola seniorów w starzejącym się społeczeństwie Artur Fabiś Troski egzystencjalne jako determinanty Opieki i wsparcia wobec ludzi starszych

2. ŚMIERĆ SAMOTNOŚĆ (OSAMOTNIENIE) POCZUCIE (BEZ)SENSU ŻYCIA WOLNOŚĆ Troski egzystencjalne ludzi starszych

3. Śmierć jako troska egzystencjalna Śmierć nas unicestwia – zintegrowanie idei śmierci nas zbawia I. Yalom

4. „Moje życie – moja śmierć”Pan Józef „Na chwilę obecną świadomość tego, że śmierć może przyjść w każdym momencie dodaje mi siły. Chce mi się więcej. Mam ochotę podróżować, być bliżej natury, rodziny, otwierać się na ludzi i cieszyć każdym dniem. Zderzenie mojego umysłu z myślami o śmierci pozwalają poznawać mi świat bardziej, niż kiedykolwiek. Kiedy człowiek nie zdaje sobie sprawy z tego, że dany dzień może być jego ostatnim - marnuje go. Ja, dzięki swoim przeżyciom, a przede wszystkim wiekowi potrafię się cieszyć z tego, co mam, co ofiaruje mi każdy dzień. Staram się żyć lepiej, zgodnie ze swoją naturą i przekonaniami. Różany krzew, który kwitnie przed moim domem jest dla mnie czymś zupełnie innym, niż dla reszty ludzi. Cieszę się z tego, że kwitnie.” (Józef)

5. „… lęk w swojej istocie – mimo różnych postaci, jakie przybiera – jest zawsze lękiem przed śmiercią” A. Kępiński The death of Minnie Ha-Ha, William de Leftwich Dodge, 1892 Artur Fabiś

6. Teoria Opanowania Trwogi (TMT)mechanizmy obronne

7. Wyzwanie! Konfrontacja ze śmiercią w starości Dobra śmierć? Jak umierać? Jak pomóc? Czy można innych przygotować do śmierci? Czy można w ogóle komuś pomóc w ostatnich chwilach życia? Młody mężczyzna z czaszką, Franz Hals, 1628

8. Dobra śmierć? „Jakże trudno jest czytać to, co opowiada Platon o rozmowach, które prowadził przed śmiercią Sokrates! Jego dni i godziny są już policzone, a on mówi, mówi i mówi… (…) Wszystkie źródła wszakże podają zgodnie, że Sokrates spędził miesiąc po skazaniu na niekończących się rozmowach z uczniami i przyjaciółmi. Oto co znaczy być kochanym i mieć uczniów! Nie pozwolą nawet spokojnie umrzeć… Najlepsza jest taka śmierć, która uchodzi za najgorszą: gdy nikogo przy człowieku nie ma. Umrzeć daleko na obczyźnie, w szpitalu, jak to się mówi – niczym pies pod płotem. Wtedy przynajmniej w ostatnich chwilach życia można nie być obłudnym. Nie nauczać, ale można pomilczeć i przygotować się na straszne, a może ważne wydarzenie. Pascal, jak opowiada jego siostra, też dużo mówił przed śmiercią. Musset płakał jak dziecko. Może Sokrates i Pascal tak dużo mówili, bo się bali, że się rozpłaczą. Fałszywy wstyd” L. Szestow „Śmierć Sokratesa”, David ,1787

9. Samotność jako troska egzystencjalna • Samotność jest „wyłącznym obcowaniem z samym sobą, jest koncentracją uwagi wyłącznie na sprawach swego wewnętrznego świata” (Szczepański) • Samotność „jest stanem, w którym człowiek prowadzi największa refleksję nad istnieniem, poszukuje sensu świata, własnego życia i swojego działania – wytycza nowe cele” (Dyczewski)

10. Samotność - dalsze definicje „specyficznym fenomenem ludzkiej egzystencji, szczególną cechą ludzkiego doświadczenia, szczególną manifestacją skomplikowania osobowości człowieka.” „z jednej strony istota usilnie pragnąca bliskiego kontaktu z innymi ludźmi, najpełniej przejawiającego się w miłości i przyjaźni, z drugiej zaś strony, unikająca, odtrącająca ich w poszukiwaniu innych budujących go więzi: z samym sobą, z przyrodą czy absolutem” (Dubas)

11. Samotność - dalsze definicje „Aby żyć życiem duchowym, musimy po pierwsze, znaleźć w sobie odwagę, by wejść na pustynię naszego osamotnienia i zmienić ją drogą łagodnych, ale uporczywych wysiłków w ogród samotności (…) Tak trudno uwierzyć, że sucha opustoszała pustynia może zrodzić nieskończone bogactwo kwiatów, tak samo ciężko wyobrazić sobie, że nasze osamotnienie kryje w sobie jakieś nieznane piękno. Wyjście od osamotnienia do samotności jest jednak początkiem każdego duchowego życia, ponieważ jest odejściem od niepokoju zmysłów do spokoju ducha, od ukierunkowanych na zewnątrz pragnień ku poszukiwaniom skierowanym do wnętrza, od pełnego lęku przylgnięcia do radosnej zabawy” (Nouwen)

12. Od osamotnienia ku samotności • Samotność jako stały element ludzkiej egzystencji – szczególnie istotny w starości • Osamotnienie jako wyzwanie dla opiekunów osób starszych • Samotność jako troska egzystencjalna i jako narzędzie do radzenia sobie z troskami egzystencjalnymi

14. Artur Fabiś Działania w zakresie całościowej pozamedycznej opiece gerontologicznejz uwzględnieniem trosk egzystencjalnych

15. Organizatorzy całościowej opieki gerontologicznej

16. Całościowa Opieka gerontologiczna

17. Konkluzja w nawiązaniu do tematu konferencji: Miejsce i rola seniorów w starzejącym się społeczeństwie Miejsce: dom, rodzina, instytucja bliska domowi wśród bliskich, życzliwych rozumiejących ludzi – z uwzględnieniem potrzeb seniora Rola: Zaangażowanego, aktywnego, mentora, wspomagającego innych, odbiorcy opieki holistycznej – na warunkach seniora i za przyzwoleniem innych Zapraszam do dyskusji