110 likes | 337 Views
Lifandi veröld. 1. kafli. 1-1 Saga flokkunarfræðinnar. Flokkunarfræði felst í því að lífverum er skipað í hópa á grundvelli sameiginlegra einkenna. Fyrsta flokkunarkerfið gerði Aristóteles á fjórðu öld f. Kr. Plöntur Aristóteles Dýr sem fljúga
E N D
Lifandi veröld 1. kafli
1-1 Saga flokkunarfræðinnar • Flokkunarfræði felst í því að lífverum er skipað í hópa á grundvelli sameiginlegra einkenna. • Fyrsta flokkunarkerfið gerði Aristóteles á fjórðu öld f. Kr. • Plöntur • Aristóteles Dýr sem fljúga • Dýr Dýr sem synda • Dýr sem ganga
Flokkunarkerfið sem stuðst er við í dag gerði sænskur náttúrufræðingur og læknir, Carl von Linné. • Hann skipaði öllum lífverum í tvö ríki: –ríki planta –dýra – síðan í smærri flokkunareiningar þar sem stuðst er við sameiginleg einkenni í gerð og líkamsbyggingu
Tvínafnakerfi • Tvínafnakerfið: Nafnakerfi Linnés byggist á því að hver tegund hlýtur tvö heiti. • Hið fyrra er heiti þeirrar ættkvíslar sem viðkomandi tegund tileyrir, hið seinna er viðurnafn tegundarinnar • Dæmi: • Homosapiens • Felis domesticus • Canisfamiliaris
Canis familiaris (heimilishundur) Canis latrans (sléttuúlfur) Canis lupus (úlfur)
1-2 Núverandi flokkunarkerfi • Kerfið er byggt upp af 7 þrepum: • –Ríki: öllum lífverum skipt í 5 ríki • –Fylking: hverju ríki skipt í fáa hópa eftir áberandi líkamseinkennum. T.d. er dýraríki skipt í hryggdýr og hryggleysingja • –Flokkur: frekari greining á hverri fylkingu • –Ættbálkur: frekari greining á hverjum flokki • –Ætt: frekari greining á hverjum ættbálki • –Ættkvísl: frekari greining á hverri ætt • –Tegund: minnsti flokkurinn, til sömu tegundar teljast lífverur sem eru mjög líkar að gerð og geta átt frjó afkvæmi saman.
Upprifjun bls. 10 og 13 Upprifjun bls. 10 1. Hvað er flokkunarkerfi? Flokkunarkerfi felst í að lífverur eru flokkaðar eftir sameiginlegum einkennum 2. Hver er helsti munur á flokkunarkerfi Aristótelesar og Linnés? Linnés er með nákvæmara kerfi 3. Í hverju er tvínafnakerfið fólgið? Ættarnafn og svo viðurnefni • Upprifjun bls. 13 • Nefndu sjö helstu flokkunareiningar lífvera fræa hinni stærsta til hinnar minnstu Ríki- fylking- flokkur - ættbálkur-ætt- ættkvísl -tegund 2. Nefndu tvennt sem hefur veruleg áhrif á það hvernig lífverur eru flokkaðar nú á seinni tímum Menn flokka útdauð dýr og að dýr hafi sama forföður 3. Hvernig er þróun og að hvaða leyti kemur hún við sögu í flokkunarfræði? • Nýjar dýrartegundir þróast- breytingar á dýrum-Bætist við flokkunarfræðinu
1-3 Ríkin fimm Ríkin fimm eru: • Dreifkjörnungar • Frumverur • Sveppir • Plöntur • Dýr
1-3 Ríkin 5 • Dreifkjörnungar: • Einfrumungar. • Erfðaefni dreift um frymið en ekki afmarkað í einumkjarna. • Elstu lífverur jarðar. T.d. gerlar/bakteríur. • Frumverur: • Einfrumungar. • Erfðaefni afmarkað í einum kjarna. • Frumbjarga en geta verið ófrumbjarga. T.d. ildýr.
Ríki sveppa: •Fjölfruma (langflestir) •Ófrumbjarga •Hafa sérhæfðan frumuvegg Ríki plantna: •Fjölfruma •Frumbjarga (hafa grænukorn og geta ljóstillífað) •Hafa sérhæfðar frumur og vefi •Rótfastar
Ríki dýra: •Fjölfruma •Ófrumbjarga •Hafa sérhæfðar frumur og vefi •Langflest dýr eru mjög hreyfanleg