Rola administracji rządowej i samorządowej w zapewnianiu bezpieczeństwa społeczności lokalnej

1. Rola administracji rządowej i samorządowej w zapewnianiu bezpieczeństwa społeczności lokalnej Przedmiot: Bezpieczeństwo społeczności lokalnych

2. Typologia zadań z zakresu bezpieczeństwa wewn. • Kryterium podmiotowo-funkcjonalne • podmioty kierownicze (decyzje, koordynacja, opiniowanie, działania sztabowe); zadania kierownicze • podmioty wykonawcze (realizujące zadania gosp., planistyczne, edukacyjne, szkoleniowe, naukowo-badawcze, operacyjne); zadania realizacyjne • Kryterium warunków funkcjonowania państwa • stan czuwania i doraźnego reagowania • sytuacja kryzysowa • czas konfliktu zbrojnego • czas okupacji

3. Typologia zadań z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego • Kryterium etapu realizacji • zadania przygotowawcze • zadania zapobiegawcze • zadania interwencyjne • zadania odtwarzające (rekonstrukcyjne) • Kryterium zasięgu przestrzennego • zasięg lokalny • zasięg regionalny • zasięg krajowy • zasięg międzynarodowy

4. Typologia zadań z zakresu bezpieczeństwa wewn.- siatka funkcjonalna ochrony ludności

5. Przykład - zawieruchy w zagłębiu paprykowymFot. Agencja Gazeta

6. Przykład - zawieruchy w zagłębiu paprykowymFot. Agencja Gazeta • Trąby powietrzne, deszcz, połowa lipca 2011 r. • Południe Mazowsza: • powiat przysuski, gminy: Gielniów, Klwów, Rusinów, Potworów • powiat radomski, gminy: Przytyk, Błotnica, Wrzeszczów • Województwo łódzkie: • powiat opoczyński, gminy: Białaczów, Żarnów, Opoczno, Paradyż • Fragment woj. świętokrzyskiego (gm. Gowarczów)

7. Przykład - zawieruchy w zagłębiu paprykowymFot. Agencja Gazeta • Straty: • W samej gminie Przytyk zniszczeniu uległo ok. 450 gospodarstw rolnych, 51 domów, 260 budynków gospodarczych, ok. 4350 tuneli • Trakcje energetyczne średniego i wysokiego napięcia (tysiące osób odciętych od prądu) • Dom Pomocy Społecznej w XVIII-wiecznym pałacu i zabytkowy park w Białaczowie • Na szczęście obyło się bez ofiar

8. Przykład - zawieruchy w zagłębiu paprykowymFot. Agencja Gazeta • Kto pomagał, jakie środki pomocowe obiecano (kto obiecywał) i uruchomiono:

9. Kto pomagał, jakie środki pomocowe obiecano i uruchomiono wg prasy? • Strażacy (około pół tys.; OSP i PSP – jednostki powiatowe, ze wsparciem komend wojewódzkich; zabezpieczali, usuwali, wypompowywali, dostarczyli agregaty prądotwórcze, np. dla oczyszczalni ścieków) • Policja (kilkudziesięciu funkcjonariuszy skierowano do patrolowania i pilnowania majątku poszkodowanych; zapewne włączyli się w to komendanci wojewódzcy) • Pracownicy PGE w Radomiu, Końskich i Skarżysku Kamiennej (woj. Świętokrzyskie) • Więźniowie z Piotrkowa Trybunalskiego i Radomia

10. Kto pomagał, w jakim zakresie (wg prasy)? • Wójtowie (gminne komisje ds. szacowania strat w rolnictwie; noclegi dla poszkodowanych) • Starostowie (powiaty) • Wojewodowie („przez” nich szły środki pomocowe uruchamiane ze specjalnej rezerwy budżetowej; to oni powoływali terenowe komisje ds. strat) • Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego • Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego (z jego zasobów pochodziła część agregatów prąd.) • Nadzór budowlany (sprawdzanie stanu budynków prywatnych i użyteczności publicznej)

11. Kto pomagał, jakie środki pomocowe obiecano… • Bezrobotni (WUP-y, PUP-y) • Kuratoria oświaty z chorągwiami ZHP (kolonie dla ok. 600 dzieci) • Oddziały ARiMR (zbiera wnioski o środki pomocowe, • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego (pomoc w pozyskiwaniu środków) • Nadleśnictwa (drzewo na odbudowę tuneli) • IMiGW (prognozy pogody - monitorowanie) • PZU – bo kwestia ubezpieczeń, wypłat • Banki, którym poręcza kredyty ARiMR

12. Kto pomagał, jakie środki pomocowe obiecano… • Ministrowie: • spraw wewnętrznych i administracji – uruchomił 2 mln zł z rezerwy celowej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • sprawiedliwości – bo „wypożyczył” więźniów • rolnictwa i rozwoju wsi – bo nadzoruje ARiMR, ośrodki doradztwa rolniczego, bo uruchomiono unijny Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, z którego środki przekazuje ARiMR • Premier… (i trochę mu się dostało)

13. Kto pomagał, jakie środki pomocowe obiecano… • 6 tys. zł bezzwrotnej pomocy socjalnej na bieżące potrzeby (odbudowa, remont domów) • Zasiłki do 5 tys. zł • Preferencyjne kredyty do 100 tys. zł • Wsparcie finansowe na odtworzenie produkcji – do 130 proc. strat, maksymalnie do 300 tys. zł (10% wkładu własnego; kwalifikowali się rolnicy, u których szkody wyniosły ponad 30 proc średniej rocznej produkcji oraz powyżej 10 tys. zł w środkach trwałych)

14. Rola wojewody(administracji rządowej na poziomie wojewódzkim) • Wojewoda: • przedstawiciel rządu w terenie, koordynuje działalność wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej w zakresie bezpieczeństwa (zapobiegania zagrożeniom, utrzymania porządku publicznego, zwalczania i usuwania skutków zagrożeń, które się ziściły) • zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w województwie

15. Rządowa administracja zespolona w województwie • Podmioty rządowej administracji terenowej, pozostające pod kierownictwem wojewody jako organu o kompetencji ogólnej (kwestia koordynacji działań, uzupełniania kompetencji, a nie dublowania, kosztów) • komendanci wojewódzcy: policji (opinia), PSP (zgoda) wojewódzcy inspektorzy (powoływani przez wojew.): *transportu drogowego; *farmaceutyczny; *sanitarny; *nadzoru geodezyjnego i kartograficznego; *nadzoru budowlanego; *ochrony roślin i nasiennictwa, *jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, *ochrony środowiska; *inspekcji handlowej; • wojewódzki lekarz weterynarii; *kurator oświaty

16. Rządowa administracja niezespolona w województwie • Administracja niezespolona - w przeciwieństwie do zespolonej - nie jest podległa wojewodzie • Tworzą ją: • terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom, centralnym organom administracji, • kierownicy państwowych osób prawnych i jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa

17. Rządowa administracja niezespolona w województwie (m.in.) • Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień • Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych • Dyrektorzy izb, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej • Dyrektorzy okręgowych urzędów i specjalistycznych urzędów górniczych • Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar

18. Rządowa administracja niezespolona w województwie • Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych • Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej • Graniczni i powiatowi lekarze weterynarii • Komendanci oddziałów, placówek i dywizjonów Straży Granicznej • Państwowi graniczni inspektorzy sanitarni • Regionalni dyrektorzy ochrony środowiska

19. Podstawy prawne działań wojewody w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego • Uprawnienia i obowiązki wojewodyw zakresie aktywności pro-bezpiecznościowej wynikają m.in. z ustaw: • O wojewodzie i administracji rządowej w województwie (z 23.01.09 r.) • O zarządzaniu kryzysowym (z 26.04.07 r.) • O stanie klęski żywiołowej (z 18.04.02 r.) • O Państwowym Ratownictwie Medycznym (z 08.09.06 r.)

20. Wybrane regulacje ustawy o zarządzaniu kryzysowym • Wojewoda jest zobowiązany: • kierować „monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń” występujących na terenie województwa • wydawać starostom zalecenia i zatwierdzać powiatowe plany reagowania kryzysowego • realizować wytyczne ministra właściwego ds. wewnętrznych do wojewódzkiego planu reagowania kryzysowego i przedkładać temuż ministrowi plan do zatwierdzenia

21. Wybrane regulacje ustawy o zarządzaniu kryzysowym • Swoje kompetencje wojewoda realizuje z pomocą: • urzędu wojewódzkiego • wydział bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego • wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego • wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego • zespolonych służb, inspekcji i straży

22. Wybrane regulacje ustawy o zarządzaniu kryzysowym • Wydział bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego to jednostka wykonawcza w zakresie zadań wojewody związanych m.in. z: • monitorowaniem, analizą i prognozowaniem rozwoju zagrożeń na obszarze województwa, • ochroną infrastruktury krytycznej • informowaniem WZZK, także ZZK przy ministrze właściwym ds. wewn. i Rządowego Centrum Bezp., • opiniowaniem i wytycznymi dla powiatowych planów reagowania kryzysowego (RK), • opracowaniem wojewódzkiego planu RK, • planowaniem wsparcia innych organów i użycia wojska

23. Wybrane regulacje ustawy o zarządzaniu kryzysowym • Wojewoda przewodniczy pomocniczemu dlań wojewódzkiemu zespołowi zarządzania kryzysowego. W jego skład wchodzą m.in.: • kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich • osoby zatrudnione w powyższych jednostkach • osoby zatrudnione w regionalnych zarządach melioracji, gospodarki wodnej, służbach meteo • inni (w razie potrzeby): żołnierze, samorządowcy… • Funkcje: ocena zagrożeń, informowanie o nich, opiniowanie planów, propozycje działań

24. Wybrane regulacje ustawy o zarządzaniu kryzysowym • W ramach urzędów wojew. funkcjonują wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego • całodobowo dyżurują • współdziałają z innymi centrami ZK organów administracji publicznej • nadzorują system wykrywania, alarmowania i ostrzegania • współdziałają z podmiotami poszukiwawczymi, ratowniczymi, prowadzącymi działalność humanitarną • dysponują sprzętem przydatnym w sytuacjach nadzw.

25. Wybrane regulacje ustawy o stanie klęski żywiołowej • Stan klęski wprowadza Rada Ministrów na wniosek wojewody • wojewoda obwieszcza to za pomocą plakatów, ogłoszeń w mediach (mają obowiązek bezpłatnego opublikowania) • wojewoda kieruje poczynaniami zapobiegawczymi i likwidującymi skutki klęski żywiołowej, jeśli wystąpiła na obszarze więcej niż jednego powiatu • wojewoda może zawiesić uprawnienia starosty do wydawania poleceń organom niższego szczebla samorządu i podległym im jednostkom oraz wyznaczyć pełnomocnika • wojewodę może zawiesić minister właściwy ds. wewn.

26. Wybrane regulacje ustawy o stanie klęski żywiołowej • Jeśli siły i środki, którymi dysponuje wojewoda, są niewystarczające: • minister obrony może skierować do pomocy podległe mu jednostki; wykonują zlecone im przez wojewodę zadania, ale pozostają pod dowództwem przełożonych służbowych • wojewoda (pełnomocnik) może wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych (działania ratownicze, ewakuacyjne, zabezpieczające, wartownicze, udostępnianie lub użytkowanie w określ. sposób nieruchomości i ruchomości) • jeśli stan klęski dotyczy więcej niż jednego powiatu, wojewoda wprowadza niezbędne ograniczenia wolności, praw człowieka i obywatela

27. Wybrane regulacje ustawy o Państwowym Ratownictwie Med. • W województwie zadaniem wojewody jest także planowanie, organizowanie, koordynowanie i nadzór nad systemem ratownictwa medycznego • Wojewoda rejestruje też jednostki współpracujące z systemem ratownictwa medycznego • Wojewoda sporządza trzyletni plan działania systemu, przewidujący potencjalne zagrożenia życia i zdrowia, sposoby współpracy jednostek systemu i kooperantów: • jednostki PSP, OSP i inne podległe ministrom SW, ON • społeczne organizacje ratownicze, które mają i są gotowe nieść pomoc osobom tej pomocy wymagającym (dzięki siłom osobowym, wyposażeniu, środkom łączności)

28. Wybrane regulacje ustawy o…Państwowym Ratownictwie Medycznym • Plan jest uzgadniany z szefami służb na szczeblu wojewódzkim (komendantami policji, PSP, Straży Granicznej, Wojskowego Obwodu Profilaktyczno-Leczniczego, z szefem Woj. Sztabu Wojskowego) • W planie działania wojewódzkiego systemu RM wojewoda określa lokalizację centrów powiadamiania ratunkowego, w porozumieniu z szefem wojewódzkiego NFZ – liczbę i rozmieszczenie szpitalnych oddziałów ratunkowych (wg kryterium „logistycznego”) i szpitalnych jednostek specjalist.

29. Wybrane regulacje ustawy oPaństwowym Ratownictwie Medycznym • Elementem wojewódzkiego systemu RM jest wojewódzkie centrum powiadamiania ratunkowego z lekarzami koordynatorami: • zatrudnianymi na podstawie powołania • całodobowo dyżurującymi • nadzorującymi i koordynującymi (w razie potrzeby) pracę dyspozytorów medycznych • udzielającymi dyspozytorom pomocy merytorycznej • sygnalizującymi potrzebę postawienia w stan pogotowia wybrane jednostki opieki zdrowotnej w województwie

30. Rola samorządu wojewódzkiego w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego • Podstawą prawną jest ustawa o samorządzie wojewódzkim z 5 czerwca 1998 r. • Zadania urzędu marszałkowskiego (biur spraw obronnych i bezpieczeństwa publicznego) w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego obejmują m.in.: • realizowanie zadań z zakresu obronności państwa wynikających z ustawy • określanie - w zw. z powyższym - zadań dla jednostek urzędu marszałkowskiego i kontrola ich realizacji • organizowanie stosownych szkoleń dla pracowników

31. Rola samorządu wojewódzkiego w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego • współpracę z wydziałem bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego UW w zakresie przedsięwzięć związanych z obronnością i bezpieczeństwem publicznym (zwłaszcza w razie wystąpienia sytuacji nadzwyczajnych) • współtworzenie z wydziałem ZK UW grup roboczych (w ramach wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego) ds. zwalczania klęsk żywiołowych • współudział w planowaniu działań z zakresu bezpieczeństwa na poziomie województwa

32. Rola samorządu wojewódzkiego w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego • wykonywanie poleceń wojewody w razie wystąpienia sytuacji nadzwyczajnych • przedmiotowa współpraca z administracją zespoloną, niezespoloną i innymi organami administracji publicznej • W sytuacjach niecierpiących zwłoki marszałek województwa może podejmować decyzje zamiast zarządu

33. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa:samorząd powiatowy • Istotne kompetencje na poziomie powiatu posiada wspierająca starostę komisja ds. bezpieczeństwa i porządku. • Do kompetencji komisji należą: • a. ocena zagrożeń porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli • b. opiniowanie pracy policji i innych powiatowych służb związanych z bezpieczeństwem 

34. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd powiatowy • przygotowanie projektu powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli • możliwa jest tu współpraca z samorządami gmin, stowarzyszeniami, fundacjami, związkami wyzn. itp.; starosta, czyli przewodniczący komisji, w celu wykonania jej zadań może żądać od policji i innych służb i inspekcji, instytucji informacji o ich pracy oraz dokumentów - z wyjątkiem akt personalnych, materiałów operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych); • Uwaga: projekt programu uchwala rada powiatu!

35. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd powiatowy • opiniowanie projektów innych programów współdziałania policji i innych służb • opiniowanie projektu budżetu w zakresie porządku i bezpieczeństwa • opiniowanie projektów miejscowego prawa • Rada powiatu może tworzyć przepisy porządkowe (w zakresie ochrony zdrowia, życia, mienia obywateli, ochrony środowiska, zapewnienia spokoju i bezp. publicznego), jeśli wymaga tego sytuacja występująca na obszarze więcej niż jednej gminy.

36. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd powiatowy • W skład komisji (co ważne) wchodzą: • starosta (przewodniczący) • dwóch radnych powiatu • trzech kompetentnych przedstawicieli starosty • dwóch delegatów komendanta powiatowego (miejskiego) policji • delegat prokuratora okręgowego (też prokurator) • funkcjonariusze i pracownicy innych służb, inspekcji, straży, organów adm. publ. (powołani przez starostę)

37. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd powiatowy • Starosta i prezydent miasta na prawach powiatu (jak Rzeszów, Krosno, Tarnobrzeg i Przemyśl) czy graniczącego z powiatem mogą utworzyć wspólną komisję bezpieczeństwa; wówczas wspólnie jej przewodniczą. • Kadencje takich komisji trwają trzy lata

38. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd gminny • Do zadań własnych gmin należą te związane z bezpieczeństwem mieszkańców i dobytku w ogóle, w tym bezpieczeństwem w sensie kryminalnym • Zapewnienie ładu przestrzennego – chodzi m.in. o takie kształtowanie przestrzeni, aby minimalizować zagrożenie przestępczością. (przykładem amerykańskie Dayton i wydzielone w nim mikrosąsiedztwa (spadek przestępczości o 26 proc., a z użyciem przemocy o połowę). • Można też wskazać rozwiązania architektoniczne, zabezpieczenia w mieszkaniach, które uniemożliwiają lub znacznie ograniczają możliwość dokonania włamania.

39. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd gminny • Zabezpieczenie lokalnego transportu zbiorowego: • systemy monitoringu wewnątrz pojazdów ( przypadek motorniczego w Poznaniu – zapobiegł kradzieży), • obecność konduktora (w dłuższym czasie kosztowniejsze niż monitoring, na krótką metę może być efektywniejsze). • Pomoc społeczna: • ośrodki i zakłady opiekuńcze, hospicja, domy starców, • wspomaganie rodzin dysfunkcyjnych, by nie żyły poniżej minimum egzystencji, bo bieda jest czynnikiem kryminogennym.

40. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd gminny • Edukacja: • wprost - uczenie zasad współżycia społ., poszanowania norm, zapewniania bezpieczeństwa sobie i najbliższym (przedmiot „Kultura bezpieczeństwa”, kursy samoobrony) • pośrednio - szacunek do prawa i jego i nienaruszalność można osiągnąć przez wyposażanie ludzi w kompetencje, by potrafili zdobywać środki do życia na drodze legalnej. • Krzewienie kultury symbolicznej i fizycznej: • taka oferta zajęć, aby ludzie mogli/chcieli się im oddawać, a nie - często z nudów - zajęciom nagannym.

41. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd gminny • Organizowanie handlu z odpowiednim monitoringiem, aby: • przeciwdziałać sprzedaży towarów nielegalnych (środków odurzających, anabolików itp.). • wspomagać bezpieczeństwo klientów • Współpraca z organizacjami pozarządowymi – zwłaszcza w zakresie zadań związanych z pomocą społeczną, wyrównywaniem szans życiowych itp. • Wydawanie zgody na uprawę maku i konopi inadzór nad tymi uprawami

42. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd gminny • Opracowanie Gminnego Programu Zapobiegania Narkomanii i Alkoholizmowi (składowa gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych - art. 10 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii): • pomoc terapeutyczna, społeczna i prawna osobom i rodzinom dotkniętym problemem narkomanii • Profilaktyka i edukacja w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii, zapobiegania im • działalność rekreacyjna (patrz podpunkt „d” i „e”). • wspieranie przedmiotowej działalność organizacji pozarządowych

43. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd gminny • Prowadzenie działań (Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych)polegających na profilaktyce i rozwiązywaniu problemów alkoholowych, integracji osób z problemem alkoholowym, m.in.: • profilaktyki, pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej • pomocy rodzinom z problemem alkoholowym (socjalnej i prawnej - zwłaszcza w przypadkach przemocy w rodzinie) • wspomaganiu przedmiotowej działalności organizacji pozarządowych • interweniowaniu w przypadku naruszenia przepisów dotyczących reklamy i promocji napojów alkoholowych

44. Kompetencje i zakres działania w zakresie bezpieczeństwa – samorząd gminny • Powoływanie straży po zasięgnięciu opinii komendanta woj. policji; straż miejska/gminna ma za zadanie m.in.: • ochronę spokoju i porządku w miejscach publicznych (strażnicy mogą udzielać pouczeń, wydawać polecenia, legitymować, ujmować i karać mandatami osoby naruszające porządek publiczny, także unieruchamiać i usuwać pojazdy naruszające przepisy o ruchu drogowym, również monitorować – nawet z użyciem środków technicznych – zdarzenia w przestrzeni publicznej) • ochronę obiektów komunalnych i użyteczności publicznej • zabezpieczanie miejsca przestępstwa

45. Kompetencje i zakres działania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa – samorząd gminny • doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca zamieszkania • konwojowanie dokumentów gminnych/komunalnych • informowanie ludności o zagrożeniach, inicjowanie zachowań i działań zapobiegających popełnianiu czynów nagannych (współdziałanie w tym zakresie z innymi podmiotami, także o charakterze NGO) • współdziałanie z innymi podmiotami w zakresie ochrony porządku publicznego, zabezpieczania imprez i zgromadzeń, ratowania życia i zdrowia