190 likes | 551 Views
PREDMET NAUKE O DRUŠTVENIM DEVIJACIJAMA. Sinonimi: sociologija devijantnog ponašanja, sociologija društvenih devijacija, sociologija društvenih dezorganizacija, sociologija devijantnosti, sociologija socijalnih problema. Jelena Špadijer–Džinić, sociologija devijantnosti:
E N D
PREDMET NAUKE O DRUŠTVENIM DEVIJACIJAMA Sinonimi: • sociologija devijantnog ponašanja, sociologija društvenih devijacija, sociologija društvenih dezorganizacija, sociologija devijantnosti, sociologija socijalnih problema.
Jelena Špadijer–Džinić, sociologija devijantnosti: • a) Devijantna ponašanja, pod kojima se podrazumevaju ona ponašanja ljudi koja u značajnoj meri odstupaju od opšte prihvaćenih društvenih normi i vrednosti i izazivaju društvenu reakciju neodobravanja,
b) Društvene dezorganizacije koje predstavljaju “ svaku vrstu ili stepen slabljenja ili raspada formalnih i neformalnih obrazavca društvenih odnosa, na kojima se zasniva organizacija grupe, delatnosti ili institucije, što ima za posledicu njihovu nesposobnost da deluju efikasno u skladu s utvrđenim ciljevima”
c) Društveno reagovanje ili socijalna kontrola, “objašnjenje različitih društvenih mera za prevenciju, redukciju i eliminisanje devijantnih društvenih pojava”.
PREDMET NAUKE O DRUŠTVENIM DEVIJACIJAMA • 1. društvene devijacije, • 2. socijalni problemi i • 3. društvena reakcija, odnosno društveni odnos prema devijacijama i socijalnim problemima.
Društvene devijacije: • Osujećenja ili izvitoperenja u zadovoljavanju ljudskih potreba u pogledu njihovih sadržaja, oblika i načina; • Nemogućnost iskazivanja čoveka kao radnog i stvaralačkog bića; • Poremećaji ponašanja i odnosa sa drugim ljudima;
Nefunkcionisanje: • ljudskih zajednica, • društvenih institucija i • globalnih društava, koje vode pogoršanju položaja čoveka, ugrožavanju njegove ljudske prirode i nemogućnosti zadovoljavanja svestranih i raznovrsnih potreba.
Socijalni problemi • a) Pogađaju veliki broj ljudi negativnim i nepovoljnim posedicama, • b) Društveno su uzrokovani, znači imaju društvenu etiologiju, • c) Imaju nepovoljne društvene posledice,
d) Saznanje u društvenoj svesti da neka pojava predstavlja problem, • e) Spremnost društva da se organizovanim i osmišljenim društvenim aktivnostima mogu sprečavati ili suzbijati
Društvena reakcija • A) Neorganizovani, spontani i neformalni vidovi društvene reakcije (poruga, ismevanje, izolovanje i sl.), • B) Organizovani, formalni i institucionalizovani, uređeni posebnim društvenim, najčešće pravnim aktima (različite vrste društvenih sankcija).
ASPEKTI PROUČAVANJA DRUŠTVENIH DEVIJACIJA a) Pojavni ili fenomenološki aspekt = ispitivanje sadržaja, oblika i načina ispoljavanja, raširenosti i distribucije društvenih devijacija. b) Dinamički aspekt = kretanje i promene društvenih devijacija i pojedinih njihovih vrsta (statističke i metode merenja).
c) Uzročni ili etiološki pristup= istraživanje i utvrđivanje uzroka društvenih devijacija. Većina teorija o društvenim devijacijama odnosi se na tumačenje uzroka ovih pojava. • d) Posledični aspekt = društvene posledice devijacija, uključujući i one aspekte posledica u kojima su devijanti žrtve društvenih okolnosti.
e) Akcioni ili intervencijski= različiti vidovi društvenog odnosa ili reakcije na devijacije i praćenje različitih vidova društvene reakcije (mere i oblici, institucije i institucionalni sistemi). • U ovom aspektu nauka o društvenim devijacijama blisko je povezana sa socijalnom politikom i socijalnim radom.
Naučni ciljevi • a) Prikupljanje naučnih saznanja o prirodi društvenih devijacija, opšte zajedničke karakteristike, sa krajnjom namerom da se ustanove zakonitosti i definiše teorija. • b) Stvaranje tipologija i klasifikacija devijantnih pojava u cilju sistematizacije saznanja i boljeg naučnog uvida u njihove odnose i međusobne sličnosti i razlike.
c) Težnja da se rezultati i saznanja nauke o društvenim devijacijama koriste za definisanje politike društva prema ovim pojavama. • Definisanje posebnih mera za sprečavanje, prevazilaženje i suzbijanje društvenih devijacija.
METODE NAUKE O DRUŠTVENIM DEVIJACIJAMA • 1. Koristi sve opšte metode društvenih nauka (induktivna, deduktivna i istorijsko-dijalektička). • 2. Koristi sve opšte sociološke metode: • a) Neposredno sistematsko posmatranje, • b) Anketa • c) Sistematski razgovor i intervju.
U praski se koriste dijagnostički intervju (utvrđšivanje prirode nekog problema) i terapeutski model intervjua (prevazilaženje problema, odnosno zaštiti devijanata). • d) Metode akcionih istraživanja novi metodološki pristup u sociologiji (kvalitetivna metodologija).
3. Posebne metode: • a) Statističke metode (“službeno utvrđene” pojave i činjenice), • b)Istorija slučaja (case story): Sutherlend, istraživanje karijere profesionalnog lopova.
c) Analiza slučaja (case study)- karakteristični ili reprezentativni slučajevi. • d) Viktimološka metoda= ispitivanje žrtava različitih devijacija, kao deo odnosa sa akterima devijacija.