Wspomagana komputerowo reforma systemu ubezpieczeń społecznych, czyli historia pewnego projektu

1. Wspomagana komputerowo reforma systemu ubezpieczeń społecznych, czyli historia pewnego projektu Dariusz Dagiel Dyrektor Departamentu Rejestrów Centralnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

2. ZUS do 1998 r. Przed reformą systemu ubezpieczeń społecznych w zakresie poboru składek: • ZUS obsługiwał wyłącznie płatników składek • Ubezpieczony nie był klientem Zakładu • Pracodawca opłacał tylko jedną składkę, wyliczaną globalnie od funduszu płac • Rocznie płatnicy składali ok. 18 milionów dokumentów rozliczeniowych

3. ZUS zyskał nowego klienta w postaci ubezpieczonego Pracodawcy zostali zobowiązani do składania co miesiąc indywidualnego rozliczenia składek za każdego pracownika Składki rozliczane są na cztery fundusze: ubezpieczeń społecznych (emerytalny, rentowy, chorobowy i wypadkowy) oraz fundusz ubezpieczenia zdrowotnego. Dodatkowo, stopa procentowa składki na fundusz wypadkowy jest różna w zależności od płatnika składek ZUS po 1.01.1999 r. Po wdrożeniu reformy: • Ustalenie wysokości składek następuje w oparciu o trzy różne podstawy wymiaru, w tym jednej limitowanej do 30-krotności średniego wynagrodzenia oraz 5 możliwych źródeł ich finansowania • Rocznie do ZUS wpływa od płatników składek ponad 260 milionów dokumentów rozliczeniowych, a zatem ponad 13-krotnie więcej niż przed reformą

4. Skala Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS (KSI ZUS) • KSI ZUS rozlicza składki na kontach 20 milionów ubezpieczonych (ubezpieczenia społeczne i zdrowotne) i 2 milionów płatników • Kilkanaście tysięcy stacji roboczych ma dostęp do informacji w systemie centralnym on-line.

5. KSI obecnie wspomaga przede wszystkim: • Obsługę dokumentów składanych w formie elektronicznej i papierowej • Obsługę rozliczeń na kontach dotyczących ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego • Obsługę zwolnień lekarskich • Obsługę dochodzenia należności • Komunikację elektroniczną z NBP, OFE, NFZ • Sprawozdawczość i statystykę

6. KSI EMiR Rentier Komu służy system Budżet Państwa NBP Płatnicy składek PFRON Fundusz kościelny Obsługa płatników i podmiotów realizujących składki Ubez- pieczeni Nowy system ZUS OFE Obsługa ubezpieczonych NFZ Dystrybucja składek OFE Systemy informatyczne ZUS Świad- czenio- biorcy FP Sprawozdawczość Stare systemy ZUS FGŚP Min. Finansów KNUiFE Min. Zdrowia MGPiPS

7. Obsługa płatników składek 15 dni system rozliczeń

8. Centralne rejestry ZUS • ZUS prowadzi: • Centralny Rejestr Płatników Składek • Centralny Rejestr Ubezpieczonych • Centralny Rejestr Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych Rejestry centralne Zakładanie kont płatnika Płatnicy składek Dokumenty zgłoszeniowe płatnika PŁATNIK Zakładanie kont ubezpieczonego Dokumenty zgłoszeniowe ubezpieczonego Ubezpieczeni Umowa o członkostwo pierwszorazowa /zmiana Członkowie OFE Zakładanie kont członka OFE OFE

9. W ramach obsługi OFE ZUS dokonuje: • Rejestracji umowy o członkostwo • Wyznaczanie OFE w drodze losowania • Zmiany OFE oraz transferu składek • Anulowania umowy i zwrotu składek • Zamknięcia rachunku w OFE

10. ZUS dokonuje księgowań i rozliczeń na kontach Informacje o błędach Wysyłanie informacji o błędach PŁATNIK Dokumenty rozliczeniowe Konta księgowe System rozliczeń Wpłaty BANK Wysłanie składki Rejestry centralne OFE NFZ

11. Uruchomienie KSI ZUS • w 1999 roku niewielka część płatników składała dokumenty drogą elektroniczną • w zaledwie 3 miesiące płatnicy musieli zgłosić wszystkich pracowników • pracodawcy i ZUS dopiero uczyli się reformy • w efekcie czego - jedynie 70% napływających od płatników dokumentów było poprawnych

12. Dokument elektroniczny • ZUS od początku uruchomił dwie ścieżki przyjmowania dokumentów: • system skanowania i rozpoznawania dokumentów papierowych • system bezpiecznego przyjmowania podpisanych i zaszyfrowanych dokumentów elektronicznych

13. Dokument elektroniczny Obecnie dzięki rozwiązaniom legislacyjnym ponad 75% pracodawców składa dokumenty elektroniczne za ponad 95% ubezpieczonych. Dynamika przyrostu klientów rozliczających się elektronicznie w latach 1999-2003

14. Efekty Obecnie poprawność napływających do ZUS dokumentów przekracza 99%, czyli tylko ok. 1% wymaga wyjaśnienia Wzrost ilości poprawnych dokumentów składanych w latach 2001-2004

15. Kluczowe warunki realizacji systemu • Budowa kompleksowego systemu informatycznego jest bardzo kosztowna i czasochłonna, dlatego przed rozpoczęciem prac konieczne jest: • Określenie wszystkich reguł funkcjonowania całego systemu • - prosty system ubezpieczeń społecznych • - precyzyjne przepisy prawne • Zapewnienie odpowiedniego czasu na wdrożenie systemu • Dokonanie weryfikacji danych identyfikacyjnych płatników i ubezpieczonych • Wybranie odpowiedniej technologii • Przygotowanie płatników składek i ubezpieczonych do nowych obowiązków

16. Problemy przy tworzeniu KSI ZUS • Krótki czas od uchwalenia przepisów do wdrożenia systemu • Niedoprecyzowane i często zmieniane przepisy prawne • Skomplikowany system ubezpieczeń społecznych (łączenie informacji ze starego i nowego systemu) • Błędy w danych identyfikacyjnych płatników składek i ubezpieczonych, które utrudniły proces automatycznej identyfikacji • Nieprzygotowanie płatników składek, ubezpieczonych i ZUS do nowych obowiązków – • Przyjmowanie dokumentów w formie papierowej bez wstępnej weryfikacji (ogromna ilość błędów popełnianych przez płatników składek oraz podczas elektronizacji dokumentów) • Brak możliwości korygowania większości błędów na bieżąco

17. Co dalej z systemem • Trwają prace projektowe w zakresie obsługi przyznawania oraz wypłat świadczeń według zreformowanych zasad. Ich zakończenie planowane jest na koniec przyszłego roku • Zagrożeniem dla wdrożenia tej części systemu są braki rozwiązań legislacyjnych dla emerytur pomostowych oraz rent inwalidzkich i rodzinnych w systemie zreformowanym • Wdrożenie systemu w pełnym zakresie funkcjonalnym, łącznie z obsługą świadczeń, powinno nastąpić do roku 2007, w którym przyznawane będą pierwsze emerytury w systemie zreformowanym

18. Dziękuję za poświęcony czas i uwagę.