Kryzys finansowy 2008

1. Kryzys finansowy 2008 Seminarium PTE 26.XI.2008 Marta Götz, Instytut Zachodni

2. Geneza kryzysu - mechanizmy • Modele matematyczne zrozumiałe dla nielicznych • Praktyka „twórz i dystrybuuj”, „pozabilansowe” • Innowacje - SPV, MBS, CDO; „krótka sprzedaż” • „Odwrócona piramida” : mikro – kapitał/aktywa = 3%; makro - aktywa >PKB (Islandia 14x) • „Rozwód” - realna gospodarka a system finansowy • Innowacyjne instrumenty finansowe + tani pieniądz (FED 1%) = … kryzys • Asymetria informacji = pokusa nadużyć, negatywna selekcja i efekt stadny • Kto winny? nierozsądni ludzie, chciwe banki, skorumpowane agencje ratingowe, władze narodowe pozbawione specjalistycznej wiedzy? Błędy systemowe – uchybienia w nadzorze korporacyjnym? Hipoteza Minsky’ego?

4. USA wobec kryzysu • PKB USA = 27% PKB światowego • „Basel II”, 2007 rekomendacje Niemiec - … odrzucone • Anomalia – NINJA, zarobki prezesów .... X344 !! • Kampania wyborcza – 20.01.2009 • Plan H. Paulsona (TARP), FED 1%

6. USA wobec kryzysu • Upadek LB, Nacjonalizacja AIG • Wątek kryminalny - FBI dochodzenie • A. Greenspan „To mój błąd, nie sądziłem, że rynek sam nie poradzi sobie z trudnościami” • Zyski prywatne, straty społeczne - Czy to jeszcze kapitalizm czy już socjalizm ? • Dylemat – Ford, Chrysler, General Motors ? • USA wciąż najbardziej konkurencyjną gospodarką świata wg Raportu WEF 2008

7. UE wobec kryzysu • Pierwszy kryzys w Eurolandzie, pierwsza recesja • ECB –płynność; paradoksalnie pieniądze wracają • W gestii krajów członkowskich, reguły konkurencji (N. Kroes), 13.X - regulamin by uniknąć chaosu • Inicjatywy - UE Fundusz Gwarancyjny (300 mld €), gwarancja depozytów 50tys €, EBI pomoc dla MŚP, SWF+ rząd ekon.+ doradcy+ GAF • 7.XI Bruksela przygotowanie do G20 15.XI + 130 mld € KE • GSP, pomoc państwowa - interpretacja • EU trudniej niż USA - koordynacja, polityka fiskalna • Różnice – Niemcy vs. Francja; Mc Creevy vs. J. Alumnia, N. Kroes vs. Verheugen; ETUC vs. BusinessEurope • Euro – „co by było gdyby….?” (CEP) • „Godzina prawdy dla UE…”

8. Kraje Europy • Niemcy - Hypo Real Estate; „Schadenfreude”, pakiet ratunkowy – Treuhandanstalt (500), motoryzacja, pakiet gospodarczy, nastroje społeczne • Francja – fundusz interwencyjny + podatek (360) • Wielka Brytania – Bradford&Bingley, forum biznesowo-bankowe (640) • Szwajcaria – UBS (45), CS – fundusz z Kataru • Benelux - Fortis, Dexia nacjonalizacja • Irlandia - gwarancje depozytów • Norwegia – inwestycje miast, samorządów • Rosja – giełdy, dług zagr. > rezerwy walutowe, deweloperzy, agencja ochrony wkładów „Kremlinomics” • Węgry – pomoc MFW, BŚ, EBC, 300 pkt bazowych • Islandia – nacjonalizacja, niewymienialność korony - zarzucona, pomoc Rosji, członkostwo w UE

9. Polska a kryzys • Słabiej rozwinięty, b. regulowany rynek finansowy?; OFE – 5%; Rekomendacja „S” • Fundamenty – fundusze unijne, rynek mieszkaniowy - rzeczywisty popyt – nadrabianie zaległości • Debiuty na GPW - ENEA – przesunięta, Multikino • Siła plotki (10.X) – Węgry – spadek PLN • Reemigracja – wzrost bezrobocia / wzrost £?; zwolnienia • Zwrot środków unijnych – siła wyższa czy dekoniunktura? • Stocznie – polski Fortis ? • Pengab ? • JP Morgan – nierzetelna analiza • Nowa dyrektywa EU - koniec autonomii, „drenowanie lokalnego kapitału” • Szansa na ekspansję (BZWBK = GE, PKO BP > Commerzbank)? • Gwarancje SP, depozytów, mapa drogowa €, „Działania …” • Spowolnienie – od ½ roku do 6 lat

10. Szanghaj

11. Co dalej ? • Bezprecedensowa skoord. obniżka stóp proc. o 0,5 pp. głównych BC świata – giełdy w dół • MFW + G7 spotkanie w Waszyngtonie 11.X, Eurolandu – CEPR MANIFEST: 2rozw., 2problemy • Poprawa 13X; 15-16.X EU szczyt mimo to spadki 16.X • Szanghaj 24-25. X. ASEM • 7.XI Brazylia – rozczarowanie… • 15.XI G20 – Manifest CEPR, 3 cele ->2009 UK • Reperkusje – Japonia,Indie, Belgia protest, City - resocjalizacja, odradzanie nacjonalizmów (P.Mandelson), Caritas, pakiet klimatyczny, sport? • Kryzys na „Wall street” infekuje „Main street” • MFW: 50% kryzysów finansowych => gospodarcze, ale jak już są to - 3x poważniejsze i 2x dłuższe (L.Lauven, F. Valencia)

12. Kryzys finansowy a kryzys gospodarczykanały oddziaływania

14. Co dalej? • Przewartościowanie mitu rynków finansowych – prawdziwa wartość tworzona w przedsiębiorstwach • Nadzór, regulacje – kryteria Masstricht 2.0? – (CEPS) • Nowa linia Maginot ? (P. de Grauve) • „Komitet Cieni Europejskiego Nadzoru Finansowego” • „Nowa architektura finansowa – spotk. 15.XI. G20 - nowe Bretton Woods? -> „Nowy Świat: wartości, rozwój, regulacje” • Pomoc dla innych branż? (L?, ACEA, G. Eggertsson) • J. Bhagwati – innowacje finansowe, R. Zoelick nowe G7; J. Stiglitz „model nie do utrzymania, upadek muru berlińskiego w gospodarce”

16. Co dalej? • Korzyści: W. Buffet; producenci sejfów, domy aukcyjne; lokaty - wino, złoto, ziemia; tradycyjna bankowość, bankowość etyczna, islamska, leasing • Pytania …???? • Rozwiązanie – zastrzyk pieniężny (ekon.), zapewnienia polityków (polit.), zaufanie (psych.) • Początek końca czy koniec początku - koniec niedoregulowanego systemu finansowego, początek wielobiegunowego porządku bez hegemonii USA • Relacje państwo>rynek; punkt ciężkości światowej gospodarki • Źródło bogactwa (Islandia z najbogatszego do bankruta), o wartość sojuszy (odmowy EU –> Rosja; przepis antyterrorystyczny GB) • Ekonomia bliżej matematyki stosowanej czy socjologii i psychologii (lęk, chciwość)

18. Kryzys z szerszej perspektywy • Zawodność rynku (market failure) • Cykl koniunkturalny • „Krzywa kapeluszowa” (S. Gomułka) • „Widzimy obecnie, że wraz z upadkiem wielkich banków pieniądze znikają. One są niczym, a wszystkie te sprawy w rzeczywistości są drugorzędne” (papież Benedykt XVI)

19. KRYZYS ????

20. Dziękuję za uwagę