De sleutel tot succes: Seminars Wabo-opleiding

1. De sleutel tot succes:Seminars Wabo-opleiding Module 6 Toezicht en handhaving

2. Programma Module 6 • 09.00 uur Ontvangst en registratie deelnemers • 09.30 uur Inleiding en module toezicht en handhaving • 10.45 uur Pauze • 11.00 uur Vervolg module toezicht en handhaving • 12.00 uur Hoe toepassen in eigen organisatie Opleidingstraject Wabo seminars module 6

3. Programma Module 6 • 12.30 uur Lunch • 13.30 uur Workshop 1 (casus) • 14.15 uur Pauze (wisseling) • 14.30 uur Workshop 2 (e-learning) • 15.15 uur Pauze (wisseling) • 15.30 uur Workshop 3 (toezichts- protocol) • 16.15 uur Plenaire afsluiting Opleidingstraject Wabo seminars module 6

4. Inleiding module 6: Toezicht en Handhaving • Welkom, introductie sprekers • De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht in Stb. 2008, 496 • 6 oktober 2009: Schriftelijke inbreng Invoeringswetsvoorstel in Eerste Kamer Opleidingstraject Wabo seminars module 6

5. Inleiding module 6: Toezicht en Handhaving (2) • Najaar 2009: • Behandeling Invoeringswet in Eerste Kamer • Besluit omgevingsrecht (Bor) en Ministeriële regeling omgevingsrecht (Mor): advies Raad van State • Richtdatum inwerkingtreding: 3 maanden na publicatie in Staatsblad, datum nog niet bekend Opleidingstraject Wabo seminars module 6

6. Inleiding module 6: Toezicht en Handhaving (3) • Ondersteuning van VROM bij invoering: • Omgevingsloket online • Kennisplein klik hier • Helpdesk klik hier • Opleidingsplan (vandaag) • Standaarddocumenten (Kennisplein) • Diverse digitale brochures en communicatiemiddelen (persberichten) en voorlichtingsbijeenkomsten Opleidingstraject Wabo seminars module 6

7. Inleiding module 6: Toezicht en Handhaving (4) • Deze Wabo-opleiding kent een dubbele doelstelling: • Inzicht in wat er verandert en hoe dit toe te passen • Hoe kennis overbrengen in eigen organisatie • Centraal thema : “Train de trainer”, m.a.w. hoe kunt u als sleutelfiguur uw eigen organisatie opleiden. Opleidingstraject Wabo seminars module 6

8. Inleiding module 6: Toezicht en Handhaving (5) • Opzet en inhoud richten zich dus primair op uw achterban • Drieslag in opleiding overheden: • Juridische Leidraad, “Wabo in de praktijk” Kluwer • E-learningtool Infomask • Seminars Bestuursacademie Nederland (6 modules – informatie, aanvraag, behandeling, coördinatie, advies, toezicht en handhaving) Opleidingstraject Wabo seminars module 6

9. Inleiding module 6: Toezicht en Handhaving (6) • Wat krijgt u mee om deze rol te kunnen vervullen: • PowerPointpresentatie • Instructie hoe deze te gebruiken • Toegang tot de E-learningtool (vanaf 6/10) • Juridische leidraad • Werkvormen (stellingen, cases etc.) • Job aid • Cursusmap Opleidingstraject Wabo seminars module 6

10. De aanleiding in beeld Opleidingstraject Wabo seminars module 6

11. Grondslag Wabo • Het gaat om een project of activiteit met plaatsgebonden aspecten die van invloed kunnen zijn op fysieke leefomgeving Opleidingstraject Wabo seminars module 6

12. Doelstellingen Wabo • Doelstellingen van de Wabo zijn: • Klant en project staan centraal • Vereenvoudiging: 25 toestemmingstelsels in één omgevingsvergunning • Vermindering regeldruk • Vermindering administratieve lasten • Uniformering regelgeving • Via digitaal loket Opleidingstraject Wabo seminars module 6

13. Opleidingstraject Wabo seminars module 6

14. Samenvatting Modules 1-5 Opleidingstraject Wabo seminars module 6

15. Samenvatting Modules 1-5 • Modules 1-5 sterk gericht op omgevingsvergunning • Modules volgen het processchema • Beschreven in de Juridische leidraad delen I en II • Het Omgevingsloket online ondersteunt vooral het vergunningproces • Per rol in dit loket een rolbeschrijving • Algemene kennis van Modules 1-5 noodzakelijk voor goed toepassen onderdeel Toezicht en Handhaving Opleidingstraject Wabo seminars module 6

16. Thema van Module 6: • Wat verandert er beleidsmatig door de komst van de Wabo? • Wat betekenen deze veranderingen in de praktijk voor de toezichthouder en handhaver? • Hoe kan de toezichthouder het Omgevingsloket online gebruiken bij de uitvoering van zijn taken? Opleidingstraject Wabo seminars module 6

17. Thema module 6: Toezicht en Handhaving • Module 6 gaat niet over Awb • Maar wel samenhang tussen Wabo en Awb • Awb voor algemeen bestuurrecht leidend, soms geeft Wabo afwijking, bijvoorbeeld: • Aanvraag en indieningseisen (formulier) • Aanvang termijnen • Belanghebbende en een ieder (bij zienswijze) Opleidingstraject Wabo seminars module 6

18. Wabo en toezicht en handhaving • Wabo heeft verschillende uitgangspunten: • Orgaan dat bevoegd gezag is voor omgevingsvergunning is tevens bevoegd gezag voor bestuursrechtelijke handhaving • Aanwijzen van toezichthouders door anderen (adviseurs, Vvgb-organen) dan bevoegd gezag blijft mogelijk • Harmonisatie op verschillende punten, zoals: -Verplichte afstemming van bestuurlijke en strafrechtelijke handhaving -Kwaliteitseisen voor een professionele aanpak • Milieu heeft model gestaan voor Wabo-toezicht en handhaving Opleidingstraject Wabo seminars module 6

19. Wabo en toezicht en handhaving (2) • Kern van de Wabo is niet alleen de integrale vergunning, maar ook de integraliteit en samenhang in het toezicht en de handhaving • Er is immers nog maar 1 handhavende instantie • Waar te vinden: • Hoofdstuk 5 van de Wabo • Hoofdstuk 5 van de Awb • Relatie met organieke wetten • Kwaliteiteisen in het Bor en deels (milieu) in Mor • Deel III, pag. 98-138 van het Juridische Leidraad Opleidingstraject Wabo seminars module 6

20. Wabo en toezicht en handhaving (3) Toezicht en handhaving containerbegrip: Toezicht: verzamelen van informatie over de vraag of een handeling, activiteit, zaak etc. voldoet aan de gestelde regels en eisen en het vormen van een oordeel daarover Handhaving: de toepassing van bestuursrechtelijke, strafrechtelijke en eventueel civielrechtelijke sanctiemiddelen Opleidingstraject Wabo seminars module 6

21. Beginselplicht tot handhaven • Uitgangspunt bovenal is (art. 5.2): • Bevoegd gezag heeft tot taak zorg te dragen voor bestuursrechtelijke handhaving • Daarmee zijn toezicht en handhaving bestuurlijke zorgplichten en niet vrijblijvend • Verder onderbouwd door jurisprudentie • Daarvoor onder meer nodig: • Gegevensverzameling • Klachtenonderzoek uitvoeren Opleidingstraject Wabo seminars module 6

22. Provinciale regie • Provincie treedt op als regisseur in het traject van professionalisering en verhogen kwaliteit • Regierol bestaat uit coördinatieteam (op T&H) en aanwijzingsbevoegdheid richting gemeenten en waterschappen • Provinciale rol vanuit milieuhandhaving (bestuursakkoorden) is verbreed naar omgevingsrecht Opleidingstraject Wabo seminars module 6

23. Rol Minister van VROM • Is verantwoordelijk voor de coördinatie van handhaving ingeval van “bovenprovinciaal” belang • Kan in belang van doelmatige handhaving eventueel aanwijzing aan GS geven • Kan handhaving afdwingen bij gemeente/provincie en zo nodig op hun kosten rol/taak overnemen • Is verantwoordelijk voor het interbestuurlijke toezicht op de uitvoering en handhaving van de Wabo 31 mei 2014 Opleidingstraject Wabo seminars module 6 Opleidingstraject Wabo seminars module 6

24. De commissies • Verschillende commissies: • Bestuurlijke werkgroep Alders • Commissie Oosting • Commissie Mans Opleidingstraject Wabo seminars module 6

25. Opleidingstraject Wabo seminars module 6

26. Waarom toezicht en handhaving? Opleidingstraject Wabo seminars module 6

27. De dubbele regelkring • Grondslag voor professionaliteit en kwaliteit is de zogenaamde Big-8 • Regelkring beschrijft de samenhangende processtappen, om professionele handhaving te organiseren • Dit zorgt dat handhaving tot stand komt o.b.v. inzichtelijke keuzen en dat de uitvoering is gericht op het bereiken van vooraf bepaald resultaat Opleidingstraject Wabo seminars module 6

28. De dubbele regelkring (2) • Het gaat om een reeks van activiteiten die: • Aantoonbaar, achtereenvolgens en in samenhang met elkaar moeten worden uitgevoerd • Zijn ingebed in de organisatie • Zijn gebaseerd op inhoudelijke keuzen • De Big-8 kent verschillende stappen op zowel beleids- als operationeel niveau • De dubbele regelkring ziet er als volgt uit: Opleidingstraject Wabo seminars module 6

29. Opleidingstraject Wabo seminars module 6

30. De samenhangende elementen • De elementen uit de big 8 zijn vastgelegd in de kwaliteitseisen in BOR en bestaan uit: • Handhavingsbeleid • Uitvoeringsprogramma • Uitvoeringsorganisatie • Borging van middelen • Monitoring van voortgang • Rapportage Opleidingstraject Wabo seminars module 6

31. Het Handhavingsbeleid (art. 7.2 Bor) • Gebaseerd op analyse van problemen • Inzicht in prioriteitstelling • Gemotiveerd doelen vastleggen en welke activiteiten daarvoor uitgevoerd worden • Regelmatig monitoren en zo nodig bijstellen • Inzicht in toezichts- en sanctiestrategie, rapportage en wijze waarop het zichzelf corrigeert • Inzicht in de afspraken met de andere partijen, waaronder Politie en OM • Bekendmaken aan Gemeenteraad en Provinciale Staten Opleidingstraject Wabo seminars module 6

32. Het Uitvoeringsprogramma (art. 7.3 Bor) • Jaarlijks programma ter uitvoering van het handhavingsbeleid • Afgestemd met andere handhavingspartners • Bekend maken aan Gemeenteraad en Provinciale Staten Opleidingstraject Wabo seminars module 6

33. De Uitvoeringsorganisatie (art. 7.4 Bor) • Organisatie die borg staat voor adequate uitvoering van programma • Vastleggen personeelsformatie • Functiescheiding tussen vergunningverlening en toezicht/handhaving • Voorkomen van langdurige relatie tussen toezichthouders en controleomgeving • Voldoende bereikbaar- en beschikbaarheid Opleidingstraject Wabo seminars module 6

34. Middelen/monitoring • Borging van middelen (art. 7.5 Bor) • Voldoende borging van noodzakelijke middelen in begroting • Monitoring (art. 7.6 Bor) • Geautomatiseerd systeem • Resultaten en voortgang van uitvoeringsprogramma en doelen bewaken • Gegevensregistratie in het kader van handhaving Opleidingstraject Wabo seminars module 6

35. De Rapportage (art. 7.7 Bor) • Periodieke rapportage over het bereiken van de gestelde doelen • Idem over uitvoering activiteiten • Uitvoering van de afspraken met andere partners • Vervolgens jaarlijkse evaluatie en verslaglegging aan Gemeenteraad of Provinciale Staten Opleidingstraject Wabo seminars module 6

36. De Faseringsketen • Omgevingsrecht heeft vaak een fysiek verschijnsel: gekoppeld aan een bouwwerk of gebouw • Project of activiteit kent verschillende fasen • Elke fase vertegenwoordigt een specifieke stap in het project • Elke fase kent specifieke aandachtspunten en regels • De faseringsketen kent de volgende vier fasen: Opleidingstraject Wabo seminars module 6

37. De Faseringsketen (2) Plan Sloop Realisatie Gebruik Opleidingstraject Wabo seminars module 6

38. Wat verandert er voor de toezichthouder? • Het object van het toezicht en handhaving verandert niet, maar heeft een andere naam: de omgevingsvergunning • Er moet programmatisch en systematisch gewerkt worden • Er is een stelsel van kwaliteitseisen • Het toezicht, maar zeker de handhaving worden meer integraal en in samenhang uitgevoerd • De wijzigingen Awb moeten een plaats krijgen in de werkwijze • Er moet - ook door de toezichthouder - met het Omgevingsloket online gewerkt gaan worden • De mate van verandering wordt sterk bepaald door de lokale • werkwijze. Een aantal gemeenten heeft deze slag al gemaakt. Opleidingstraject Wabo seminars module 6

39. Wat verandert er voor de toezichthouder? (2) De objecten van het toezicht en handhaving veranderen niet, maar hebben een andere naam: de omgevingsvergunning. Het overgangsrecht is hier van belang: Ingeval een bestuursrechtelijke sanctie is opgelegd, geldt het “oude” regime tot het tijdstip waarop die sanctie onherroepelijk wordt Is de handhavingsbeschikking vervolgens onherroepelijk geworden, dan wordt die gelijkgesteld met een beschikking krachtens de Wabo Opleidingstraject Wabo seminars module 6

40. Wat verandert er voor de toezichthouder? (3) Dus lopende dossiers, die nog niet in de fase van een opgelegde sanctie verkeren, worden afgehandeld/voortgezet met de nieuwe regelgeving De facto wijzigt er weinig Zie pag. 195 Juridische leidraad en art. 1.6 van de Invoeringswet Wabo Opleidingstraject Wabo seminars module 6

41. Wat verandert er voor de toezichthouder? (4) • Er moet programmatisch en systematisch gewerkt worden, • met als uitgangspunt de Big Eight. Wie werkt er niet met: • Een jaarprogramma? • Incl. een prioriteitenstelling? • Gebaseerd op risicoanalyse en kengetallen? • Vanuit een nalevingsstrategie, incl. sanctiemiddelen? • Met procesbeschrijvingen/stappenplannen? • Met urenramingen? • Resulterend in verslaglegging en bijstelling? • Gebruik vooral de praktijkkennis van de deskundigen om de • inhoud te leveren: hoe? workshop Toezichtsprotocol Opleidingstraject Wabo seminars module 6

42. Wat verandert er voor de toezichthouder? (5) • Er is een stelsel van kwaliteitseisen: • Aantal eisen nu nog alleen voor inrichtingen en milieu (art. 10.2 Mor) • De reguleringsketen borgt ook een aantal kwaliteitsaspecten. • Vooral de komende jaren verder aandacht, o.a. vanwege de package deal • Ook nu al: vooral een kwestie van gezond verstand gebruiken Opleidingstraject Wabo seminars module 6

43. Wat verandert er voor de toezichthouder? (6) • Het toezicht, maar zeker de handhaving worden meer integraal en in samenhang uitgevoerd: • 90% van het werk gaat om toezicht, 10% betreft handhaving • De bevoegdheden wijzigen niet (hoofdstuk 5 Awb) • Er zal meer samen (integraal) worden gecontroleerd en gehandhaafd, maar wat is integrale handhaving ? Opleidingstraject Wabo seminars module 6

44. Wat verandert er voor de toezichthouder? (7) • Wat is Integrale handhaving? • Het uitvoeren van toezicht op meerdere taakvelden en met meerdere bestuurslagen en het bereiken, met zonodig toepassing van bestuursrechtelijke en/of strafrechtelijke middelen, dat de regelgeving wordt nageleefd. • De integraliteit heeft vooral betrekking op de afstemming, coördinatie en/of gezamenlijkheid van de handhavingsactiviteiten door de verschillende handhavende disciplines zodat handhaving één geheel wordt. Opleidingstraject Wabo seminars module 6

45. Wat verandert er voor de toezichthouder? (8) • Integrale aanpak niet vanzelfsprekend • Integraal toezichtsprotocol noodzakelijk, • daardoor: • Duidelijkheid over instrumenten en inzet van die instrumenten • Duidelijkheid over werkprocessen in detail Opleidingstraject Wabo seminars module 6

46. Wat verandert er voor de toezichthouder? (9) • Protocol leidt tot: • helderheid uit te voeren werkzaamheden • betrokken medewerkers en organisaties • duidelijkheid over autorisaties en mandaten • duidelijkheid over keuze- en beslismomenten http://www.omgevingsvergunning.vrom.nl/index.cfm/t/Homepage/vid/B9F76268-50FC-2BA0-8681A4BDC709A29C • Evalueer regelmatig de samenwerking en stel • die zonodig bij Opleidingstraject Wabo seminars module 6

47. Wat verandert er voor de toezichthouder? (10) Opleidingstraject Wabo seminars module 6

48. Wat verandert er voor de toezichthouder? (11) • Vanaf 1 juli 2009 is de Awb gewijzigd (4e tranche). • Vijf nieuwe definities: • Overtreding • Overtreder • Bestuurlijke sanctie • Herstelsanctie • Bestraffende sanctie • Zie pag.178 e.v. Juridische leidraad Opleidingstraject Wabo seminars module 6

49. Wat verandert er voor de toezichthouder? (12) • Verder acht nieuwe materiële bepalingen: • HerstelsanctieBestraffende sanctie • Wettelijke grondslag x x • Rechtvaardigingsgronden x x • Geen dubbele herstelsanctie x • Preventieve herstelsanctie x • Meerdaadse samenloop x x • Minimumeisen sanctiebeschikking x x • Bestemming verbeurde gelden x x • Zwijgrecht en cautie x Opleidingstraject Wabo seminars module 6

50. Wat verandert er voor de toezichthouder? (13) • Strafrechtelijke handhaving van Wabo-voorschriften is gekoppeld aan de Wed, via omschrijving van artikel 1a Wed • Let op verschillen tussen strafrecht en bestuursrecht en dus ook tussen de toezichthouder en de opsporingsambtenaar • Keuze wel of niet BOA • Bestuurlijke keuze/wens • Flexibiliteit in organisatie • Soms het een, soms het andere instrument, soms allebei Opleidingstraject Wabo seminars module 6