ANALIZA FUNKCJONOWANIA BIBLIOTEK ZAŁOŻENIA PROJEKTU AFB

1. ANALIZA FUNKCJONOWANIA BIBLIOTEKZAŁOŻENIA PROJEKTU AFB Artur Jazdon, Joanna Pasztaleniec-Jarzyńska Badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych Seminarium i warsztaty, Sulejówek, 7-8 marca 2013 r.

2. STRATEGIA STOWARZYSZENIA BIBLIOTEKARZY POLSKICH NA LATA 2010-2021 Przyjęta na Krajowym Zjeździe Delegatów , Konstancin 2009 r Misja Misją Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich jest działanie na rzecz rozwoju bibliotekarstwa, budowanie tożsamości zawodu bibliotekarza, integracja środowiska, a także kreowanie pozytywnego wizerunku bibliotek i bibliotekarza. Wizja Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich przestrzenia partnerską dla rozwoju bibliotek w społeczeństwie wiedzy. I. Cel strategiczny: Uzyskanie przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich realnego wpływu na kształtowanie polityki i praktyki bibliotecznej w Polsce II. Cel strategiczny: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich ważnym partnerem w tworzeniu społeczeństwa wiedzy III. Zwiększenie roli Stowarzyszenia w działaniach na rzecz integracji środowiska IV. Zwiększenie dostępu do różnych form kształcenia i doskonalenia zawodowego dla każdego bibliotekarza V. Zwiększenie prestiżu społecznego zawodu bibliotekarza

3. Projekty realizowane w ramach Strategii, których celem jest poprawa warunków funkcjonowania bibliotek, nowoczesne zarządzanie i wzrost prestiżu zawodu bibliotekarza: a) Projekt Ustawy o bibliotekach 2009-2012 – opracowanie projektu i konsultacje środowiskowe i prawne 2013 – rzecznictwo w środowisku bibliotekarzy i polityków i wpływowych środowisk społecznych 2014 – przekazanie do MKiDN w celu rozpoczęcia procesu legislacyjnego 2015 - ? b) Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych: Projekt AFB 2009 – c) Opracowanie i wdrożenie systemu akredytacji profesjonalnej SBP dla różnych form podnoszenia kwalifikacji zawodowych bibliotekarzy. 2012 –Raport „Akredytacja programów kształcenia w zakresie informacji naukowej i bibliotekoznawstwa na przykładzie Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Australii”. Opracowała Katarzyna Seroka. 2013 - „Podręcznik akredytacji profesjonalnej SBP” 2013 - Pilotażowe akredytacje 2014 - Zorganizowanie systemu akredytacji profesjonalnej SBP d) Opracowanie koncepcji zautomatyzowanego systemu wypożyczeń międzybibliotecznych 2009-2010

4. Dlaczego ważne są badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych? Wysoka jakość usług bibliotecznych i efektywność funkcjonowania bibliotek są podstawą pozytywnego wizerunku bibliotek. Jakość jest pojęciem szerszym niż efektywność, funkcjonalność, wydajność, skuteczność. Jakość i efektywność funkcjonowania bibliotek określają wskaźniki ilościowe i jakościowe. Źródłem obliczania wskaźników są dane statystyczne oraz ocena jakości usług wyrażona przez użytkownika. Standardy są określane na podstawie wieloletniej analizy wskaźników funkcjonalnści ilościowych i jakościowych. Ocena jakości i efektywności usług bibliotecznych powinna być rozpatrywana w trzech aspektach: - pomiar wskaźników funkcjonalności - ocena usług bibliotecznych z punktu widzenia użytkownika - wpływ biblioteki na społeczeństwo

5. Odpowiednio opracowane wskaźniki funkcjonalności powinny służyć do: oceny usług bibliotecznych zwiększenia efektywności działalności biblioteki zarządzania biblioteką lepszego wykorzystania środków finansowych lepszego wykorzystania personelu planowania nowych usług prognozowania przyszłego rozwoju porównania z innymi bibliotekami Większość wskaźników funkcjonalności jest pochodną danych statystycznych Źródła danych statystycznych o bibliotekach w Polsce: GUS – formularz K-03 „Biblioteki Publiczne w Liczbach”. Wyd. Biblioteka Narodowa, Instytut Książki i Czytelnictwa „Rocznik Statystyczny”. Wyd. GUS „Kultura 2011”. Wyd. GUS (zawiera dane o bibliotekach publicznych, naukowych, pedagogicznych, fachowych, ośrodkach informacji naukowej) Dane zbierane przez wojewódzkie biblioteki publiczne

6. Wskaźniki funkcjonalności i badania efektywności bibliotek na świecie Zagraniczne wzorce dla projektu AFB ISO 11620:2008 Information and documentation – Library perfomance indicators PN-ISO 11620:2012 Informacja i dokumentacja – Wskaźniki funkcjonalności bibliotek ISO 2789:2006 Information and documentation – Internatinal Library Statistics Poll, R. Te Boekhorst,P Measurement Quality. Performance Measurement in Libraries, 2007 Global Library Statistics (IFLA/SEC) Niemiecki projekt BIX Norweskie zastosowanie wskaźników dla bibliotek Manifest bibliotek publicznych IFLA/UNESCO (1994) Manifest IFLA o statystyce bibliotecznej (pol. Wersja 2012)

7. AFBN ANALIZA FUNKCJONOWANIA BIBLIOTEK NAUKOWYCH W POLSCE Projekt realizowany od roku 2001 przez Zespół ds. Standardów dla Bibliotek Naukowych (ZSBN) pod patronatem Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich Koordynator projektu – Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu Udział bibliotek w projekcie jest dobrowolny. Porozumienie o współpracy określa zasady uczestnictwa bibliotek w projekcie. Celem projektu AFBN jest wypracowanie standardów/wzorców dla polskich bibliotek naukowych poprzez: - pozyskiwanie danych do bazy komputerowej w celu opracowania wskaźników i standardów dla bibliotek naukowych w Polsce - opracowywanie i publikowanie rocznych raportów - rekomendowanie wskaźników istotnych dla charakterystyki działalności bibliotek - opracowanie metody oceny funkcjonowania bibliotek naukowych w Polsce - prowadzenie badań porównawczych wyników analizy ze wskaźnikami i standardami funkcjonowania zagranicznych bibliotek naukowych

8. Podstawowe narzędzia realizacji projektu AFBN: - ankieta wypełniana online - program komputerowy do gromadzenia i analizowania danych z ankiet oraz do automatycznego obliczania wskaźników funkcjonalności dla każdej biblioteki wypełniającej ankietę Program opracowany w 2002, od 2004 jest utrzymywany i modyfikowany przez Bibliotekę Uniwersytecką w Poznaniu. Wg danych za 2010 r. w projekcie uczestniczy 52 biblioteki: - 35 uczelni publicznych - 12 uczelni prywatnych - 3 biblioteki naukowe publiczne - 2 biblioteki specjalne

9. Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 2010-2021 Cel szczegółowy I.3.:Inicjowanie opracowywania i upowszechniania istniejących standardów w dziedzinie bibliotekarstwa Zadanie: Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych 2009 - powołanie przez ZG SBP Zespołu ds. badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych kierowany przez Lidię Derfert-Wolf w składzie: Artur Jazdon, Małgorzata Jezierska, Marek Jurowski, Danuta Kaczmarek, Grażyna Leonowicz, Agnieszka Pietryka, Teresa Szmigielska, Aldona Zawałkiewicz. Z ramienia ZG SBP opiekę nad zadaniem sprawuje Joanna Pasztaleniec-Jarzyńska. Eksperci: prof.. Ewa Głowacka prof. Dariusz Wojakowski (badanie satysfakcji użytkowników)

10. Dorobek pracy Zespołu ds. badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych: 1. Przetłumaczenie i przyjęcie przez PKN normy PN-ISO 11620:2012 Informacja i dokumentacja – Wskaźniki funkcjonalności bibliotek (2012) 2. Przetłumaczenie i opublikowanie na portalu sbp.pl oraz ifla.org polskiej wersji Manifestu IFLA o statystyce bibliotecznej (2012) 3. Opracowanie zestawu wskaźników funkcjonalności dla bibliotek publicznych(2011) 3a. Przeprowadzenie badań pilotażowych w bibliotekach publicznych (2012) 4. Opracowanie zestawu wskaźników funkcjonalności dla bibliotek pedagogicznych (2012) 4a Badania pilotażowe w bibliotekach pedagogicznych 2012/2013 5. Opracowanie kwestionariusza ankiety do badania satysfakcji użytkowników bibliotek (2012) 5a. Badania pilotażowe w bibliotekach naukowych, publicznych i pedagogicznych (2013) 6. Opracowanie specyfikacji wymagań dla „Aplikacji do gromadzenia, analizy i prezentacji wskaźników funkcjonalności bibliotek” (2012) 7. Opracowanie programu komputerowego do gromadzenia, analizy i prezentacji danych statystycznych i wskaźników funkcjonalności bibliotek (2013) 7a. Testowanie oprogramowania przez przedstawicieli bibliotek naukowych, publicznych i pedagogicznych.

11. Wspólny projekt bibliotek naukowych, publicznych i pedagogicznych AFB: Analiza Funkcjonowania Bibliotek pod patronatem Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich Konferencji Dyrektorów Wojewódzkich Bibliotek Publicznych Konferencji Dyrektorów Bibliotek Pedagogicznych Koordynowany przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich Obsługiwany przez wspólne oprogramowanie posadowione na serwerze Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu AFB/ Analiza Funkcjonowania Bibliotek składać się będzie z trzech modułów: 1. AFBN/ Analiza Funkcjonowania Bibliotek Naukowych 2. AFBP/ Analiza Funkcjonowania Bibliotek Publicznych 3. AFBE/ Analiza Funkcjonowania Bibliotek Edukacyjnych

12. Projekt AFB: Analiza Funkcjonowania Bibliotek cd Plany na 2013/2014 1. Opracowanie zasad organizacji, funkcjonowania i finansowania AFB 2. Utworzenie AFB 2a. Powołanie Rady AFB nadzorującej realizację projektu i jego rozwój 2b. Powołanie zespołów odpowiedzialnych za wprowadzanie i analizę danych w modułach bibliotek publicznych i bibliotek pedagogicznych 3. Poszukiwania trwałych źródeł finansowania projektu AFBN 4. Zainteresowanie Ministerstwa Kultury, Ministerstwa Edukacji Narodowej rozwojem projektu

13. Przyszłość badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych w Polsce: Cele: 1. Powszechność udziału bibliotek w projekcje AFB 2. Doskonalenie metod zbierania danych statystycznych i obliczania wskaźników 3. Wykorzystanie wskaźników do podnoszenia jakości usług, wzrostu efektywności bibliotek 4. Wykorzystanie wskaźników do określania standardów i norm funkcjonowania bibliotek 5. Wykorzystanie wskaźników do promowania bibliotek

14. Dziękuję za uwagę!j.pasztaleniec-jarzynska@sbp.pl